Wat staat er op de torenspits,
Wat staat er op de torenspits,Een haantje of een kruisje ?
Veelzeggend is dit rijmpje:
Protestanten hebben een haantje.
Lutherse hebben een zwaantje.
Doopsgezinden een houten huisje.
Katholieken een kruisje.
Protestanten hebben een haantje Lutherse hebben een zwaantje Doopsgezinden een houten huisje Katholieken een kruisje.
Bron: www.kerkvaan.nl
Haan
HaanVroeg in de morgen wekt de haan mens en dier met zijn gekraai ten teken dat de nacht voorbij is en de nieuwe dag is aangebroken. Een haan maakt je wakker en is daarom symbool van de waakzaamheid. Iedere mens moet waakzaam zijn met het oog op de wederkomst van Christus (Mattheus 25, 13: Wees dus waakzaam, want jullie weten niet op welke dag en op welk tijdstip hij komt.) De nacht staat voor het rijk van de duisternis en de demonen. De nieuwe morgen, die door de haan aangekondigd wordt, is de overwinning van het licht op de duisternis. Daarom doet de haan ons ook denken aan Jezus die de duisternis en de duistere machten van de dood overwonnen heeft.
De haan op de kerktoren verkondigt de opstanding van Jezus. De haan verwijst ook naar Petrus, de beroemde leerling van Jezus. In de nacht dat Jezus gevangengenomen werd, verloochende Petrus hem driemaal voor de haan kraaide. De haan waarschuwt ons er voor Jezus niet te verloochenen. Toen Petrus zich realiseerde wat hij gedaan had, kreeg hij berouw. Daarom is de haan (in de rooms-katholieke kerk) ook het symbool van de biecht, waarbij mensen opbiechten waar ze fout geweest zijn.
Ten slotte: de haan op de toren is een weerhaan. Wanneer het gaat waaien draait hij zijn kop in de richting waar de wind vandaan komt. De (tegen)wind staat voor de vijandelijke machten die het christendom aanvallen. De haan wijst die gevaren aan, ziet ze onder ogen en keert zich er tegen. Zo is hij het symbool van allen die de kerk en het christelijk geloof verdedigen.Maar misschien staat de haan wel op de kerktoren omdat er anders geen kip naar de kerk komt!
Hugenotenkruis
Kort na de oorlogsjaren heeft Protestants Nederland het Hugenotenkruis als logo gekozen. Dit Hugenotenkruis is van oorsprong een Frans sieraad en is inmiddels uitgegroeid tot een protestants symbool.
De goudsmid die het algemeen bekende Hugenotenkruis in 1688 heeft bedacht was Mayestre (of Maistre) uit Nîmes. Het kruis werd gedragen als een stille getuige van het protestants zijn. Het Hugenotenkruis werd in de 17e eeuw in de streek ten noorden van Nîmes en Montpellier als hanger gedragen door protestantse vrouwen. Het is een soort Malthezerkruis van vier pijlen die loodrecht op elkaar staan. Op het brede deel zijn deze met elkaar verbonden door Franse lelies. De acht uiteinden dragen een bolletje.
Er zijn twee soorten Hugenotenkruisen. Het soort Hugenotenkruis dat het logo vormt van Protestants Nederland – de meest bekende versie – heeft een duif als aanhangsel. Deze duif, die met de kop naar beneden hangt, symboliseert de Heilige Geest. Tot aan het eind van de 18e eeuw werd deze vogel ook wel als afzonderlijke hanger door rooms-katholieke vrouwen gedragen.
De lijfspreuk van de drager van het Hugenotenkruis zou kunnen zijn: Pro Religione et Libertate, voor godsdienst en vrijheid. Met het Hugenotenkruis als logo wil de vereniging uitstralen waakzaam te zijn en waakzaamheid te willen bevorderen voor echte vrijheid en ware godsdienst. Ook in Nederland.
Zwaan
Het symbool van de lutherse kerken is dan weer een zwaan. In de vijftiende eeuw werd Johannes Hus (Hus betekende ‘gans’ in het Tsjechisch) op de brandstapel gezet voor ketterij. Hij zou gezegd hebben: “Jullie verbranden een gans, maar er zal een zwaan uit zijn as herrijzen.” Later werd deze zwaan aan Maarten Luther en de lutherse kerk gekoppeld.
Zwanenzang
In een ander geschrift staat : Zij zullen nu een gans braden, maar over honderd jaar zullen zij een zwaan horen zingen. Die zullen zij moeten verdragen. Daar zal het ook bij moeten blijven, zo God wil.’’
Bant
Hervormde kerk
De klokkentoren van de Ned. hervormde kerk in Bant was ongetooid.
Nu staat er een flinke vlaggenmast op.
Bant
Gereformeerde kerk
De gereformeerde kerk van Bant had een Hugenotenkruis op het dak.
Nu niet meer. Logisch, de kerk was verkocht aan een particulier die er een piercingscentrum begon. Later runde Herman Russchen een ‘herberg voor mensen in nood’ die niet thuis kunnen wonen of geen thuis hebben.
De gereformeerden gingen kerken in de voormalige rk kerk van Bant, de Bantsiliek.
Op de toren van de Bantsiliek stond al een kruis én een haantje. Daarom hebben ze het hugenotenkruis naast de Bantsiliek in de tuin gezet.
Toch kaal, niet ? De balans is weg.
Creil
De Ned. hervormde kerk – Ontmoetingskerk.
In 2005 is er brand uitgebroken in de toren waardoor de spits in vlammen opging.
Ook de haan werd gebraden
De gemeente Noordoostpolder stelde een kleine 20.000 euro beschikbaar.
Een fiere, jonge en stilistische haan staat nu met zijn kop in de wind.
De toren heeft ook een prachtige figurenomloop.
Creil
RK kerk
Een modern gebouw, rooms katholiek en dus getooid met een kruis.
De roomsen zijn in Rutten gaan kerken. Het gebouw is nu een dienstencentrum.
Het kruis is eraf. Wat bleef was de klokkentoren, maar de klok werd in 2001 verwijderd en verplaatst naar een klokkenstoel op de begraafplaats van Creil.
In plaats van de klok kwam er een vogel te hangen; een roestvrijstalen kraanvogel, gemaakt door het Kunstenmaker Collectief Creil.
Espel
RK kerk
Een roomse kerk met een kruis.
De parochianen gaan, evenals die uit Nagele, naar de RK kerk H Hubertus in Tollebeek.
De kerk was lange tijd de woning/atelier/muziekruimte van kunstenares Annemiki Bok.
Zonder kruis, zonder klok. Het kruis stat op de begraafplaats Espel.
Espel
Protestante kerk
Een moderne kerk. Prachtige glas in lood vensters, mooie muurkunst een een markante toren.
Maar er kraait geen haan.
Luttelgeest
RK kerk
Duidelijk , een kruis.
Om kosten te besparen is de spits van de toren op de grond gebouwd en bestaat uit een houten geraamte van elf meter hoog en een gewicht van drie ton. De spits wordt bekroond door een kruisdragende bol. Om deze spits op de toren te plaatsen laat men een speciale rijdende kraan (de grootste van West-Europa) van Breda naar de Noordoostpolder komen.Zo wordt de spits onder belangstelling van menig polderbewoner, en in aanwezigheid van radio en pers op de toren gehesen
Luttelgeest
Hervormde kerk
Een kruis. Net zo markant is de andere hoek van de kerk. Deze is getooid met een vlam. Symbool voor de uitstorting van de Heilige Geest. Het Pinksteren verhaal.
Maar ook de volgende verklaring doet de ronde :
Het is een verwijzing naar het verhaal van Daniël 3. Het verhaal van de drie mannen in het vuur van de oven.
De architect heeft met het ontwerp van deze kerk een oven willen symboliseren.
De vele gebrandschilderde ramen van Berend Hendriks vertellen het verhaal.
Luttelgeest
Gereformeerde kerk
een gereformeerde kerk met een haan. Ook deze kerk staat te koop.
Ens RK
Een kruis op de kerk en een kruis op de toren.
Ens Hervormd
Een schip als windvaan.
In eerste instantie lijkt het een ‘Schokker’.
Het oude Ens op Schokland leefde van de visserij en ging de zee op met hun schip, genaamd de Schokker.
Maar even verder zoeken leverde dit krantenknipsel:
Volgens de Leeuwarder Courant van 3 maart 1953 heeft de toren nu eens geen haan, maar een botter.
Vroeger voeren op de plaats waar de kerk nu staat botters ter visvangst en met heeft dit feit willen symboliseren door een botter op de toren te zetten.
Ens – gereformeerd
Zeepaard
tevens bliksemafleider
- vis : Het huidige Ens is vernoemd naar het buurtschap Ens, op Schokland. Dit oude Ens leefde van de visserij. Op kerktorens in plaatsen waar de zee belangrijk is, prijkt vaak een vis of schip als windvaan.
- paard : Het huidige Ens ligt in de Noordoostpolder, een landbouwgebied. Het paard, als symbool voor landarbeid staat vaak op de toren van dorpskerken in landbouwgebieden.
Het nieuwe creatieve Ens heeft dus een zee-paard.
Een zeepaard past dus erg goed op een kerktoren in een vissersplaats als equivalent van het gewone paard als windvaan. In ons land komen zeepaarden als windvaan voor op de kerken van Termunten, Makkum, Niezijl, Warffum en Winkel.
Met het beroemde zeepaardje heeft het natuurlijk niets te maken.
Zeepaardjes komen in de Griekse mythologie voor onder de naam hippocampus (zeemonster).
Gereformeerden hebben natuurlijk niets met de mythologie van de zeegod Poseidon en zijn strijdwagen die door paarden met een vissenstaart werden voortgetrokken. En zoiets gaan ze zeker niet op een gereformeerd Godshuis zetten.
De hippocampus is trouwens ook een belangrijk deel van de hersenen. Die naam is gekozen omdat dit deel, als het goed is, lijkt op het zeepaardje.
Hugenotenkruis
Oorspronkelijk had de gereformeerde kerk geen toren.
De kerk was getooid met een hugenotenkruis.
Eenzelfde hugenotenkruis stond tot 2004 op de gereformeerde kerk van Bant, een ontwerp van dezelfde architect. Toen de geref. kerk van Bant verkocht werd, verhuisde dit kruis naar de tuin, naast de Bantsiliek.
In 1959 is de toren er bijgebouwd.
In 2008-2009 ingrijpende verbouwing en aanpassing i.v.m. samengaan met de hervormde gemeente
Kraggenburg RK
RK kerk
Een kerk zonder toren. In 1959 zijn plannen gemaakt om een toren te bouwen maar de begroting van f. 150.000,- à f. 200.000,- vond men te belastend voor de parochianen. Ook een eventuele uitbreiding stuit op te hoge kosten. Bovendien zou het maar weinig zitplaatsen meer opleveren.
Inmiddels is de kerk afgestoten en omgevormd tot 5 herenhuizen. Maar het kruis staat er nog keurig op.
Kraggenburg NH
NH kerk
De toren is gesierd met een fraaie windwijzer.
Ook op de brievenbus is deze weergegeven.
Marknesse RK
Ik had enige twijfel. Een haan op een RK kerk. Da’s vreemd. En stond die haan er altijd al op … ?
Omdat er geen haan naar kraaide vroeg ik het via Facebook.
Adrie Weevers, haantje de voorste bij Landbouwmechanisatie Weevers wist dat de haan door Klaas Oosterheerd was gemaakt.
Ergens in de jaren jaren ’80.”
Zie de foto met de hoogwerker. Maar daarvoor …. ?
Mijn twijfels maakte veel los. Een ei was gelegd.
Vasthoudend en koortsachtig onderzoek leerde :
’t Haantje heeft er altijd opgestaan. En in de jaren ’80 kreeg die haan een opknapbeurt.
Waarvan akte. Ongelovige Thomas.
meer info >>>
Nog enige aardige spreekwoorden mbt de haan :
- De haan en de vos hebben elkaar te gast (=Twee bedriegers zijn steeds op hun eigen voordeel uit)
- geen haan die er naar kraait (=niemand zal het weten)
- haantje de voorste (=voortrekker – wie altijd op het voorplan wil staan)
- zijn haan moet altijd koning kraaien (=hij wil altijd de baas zijn)
Marknesse
Gereformeerde gemeente
Een windvaantje
Torenspits
Op de hoek van de kerk staat een half-ingebouwde toren met balustrade en opengewerkte achtzijdige lantaarn.
Bovenop een windvaan in de vorm van een schip. Maar wat voor een schip ?
Kerksymboliek
(Uit het boek 75 jaar Marknesse)
Nee, het is niet de ark van Noach; op middeleeuwse platen en schilderijen wordt zij altijd afgebeeld als een boot met een schuur erop. Nee, het is ook geen vissersboot; zo’n botter heeft geen vierkant zeil. Een kogge ? Zou misschien kunnen, maar deze boten zijn korter en plomper. Een VOC-schip dan? Ook niet. Die hebben meer masten en zeilen. Wat dan wel ? Met de archivaris Marjan Pol van de PKN-kerk in Marknesse bekijken we de archieven. Er is een mooie technische beschrijving van de windwijzer met tekening. De maten, de materialen en zelfs het gebruikte aantal schroefjes wordt duidelijk vermeld. Maar niets over het type schip en haar betekenis. Wat nu? Een onafhankelijke deskundige gevraagd. Deze zegt onmiddellijk: : “Het is een karveel met een Maltezer kruis in het zeil.” Hij voegt er aan toe: “Dergelijke middeeuwse scheepjes voeren vroeger in de Middellandse zee”. Zo, dat is duidelijke taal. Maar het blijft een raadsel. Wat moet zo’n antiek Zuid-Europees scheepje op een kerk in onze polder? Maar dan vervolgt hij opeens onverwachts: “Het schip van Columbus was ook een Karveel.” We zijn perplex. Zou het dan een verwijzing naar de bekende ‘Santa Marina’ kunnen zijn? Misschien. Het is mogelijk. Ook de symboliek is dan duidelijk. Immers, ontdekkingsreizigers, pioniers en kerkmensen hebben allemaal hetzelfde ideaal; ze zijn op weg naar een nieuw land… .
–
Note: Ik heb het nagevraagd bij de gidsen van de ‘ Stichting Kamper Kogge‘ en ook zij bevestigen dat dit onmiskenbaar een stilistische karveel voorstelt. Maar als iemand er een ander schip in ziet, al is het een duikboot ; even goede vriendinnen !
Karveel, mast midscheeps.
Een beeld zegt meer dan duizend woorden
Rutten
Ned. Hervormd
Emmaüskerk
Een mooie 25 meter hoge toren. Schuin afgesneden. Geen haantje of kruis. Slechts een bliksemafleider.
Rutten
Rooms Katholiek
Servatiuskerk
RK Kerk Rutten
Kruis op de toren
Rutten
Gereformeerd
Er is een klein torentje met een vierkante grondvorm dat bestaat uit een gesloten constructie met een licht gekleurde binnenkant en een donkere omlijsting. Bovenop een ventilatiemolentje.
Bron: kerkvaan.nl