Hoe het begon.
De Noordoostpolder is met een welhaast wetmatige planmatigheid ontworpen.
Alles volgens een plan waarbij het belang van de polder altijd voorop stond.
Desondanks ging niet alles zoals men hoopte dat het zou gaan.
De wens de landdrost Smeding, baas van het openbaar lichaam de Noordoostelijke Polder was een samenleving met algemeen en neutraal onderwijs.
De eerste school startte in 1943 in kamp Ramspol. Het Openbaar Lichaam was het bestuur.
Een leerkracht mocht geloven wat hij wilde, maar moest neutraal les geven.
En de kerkgenootschappen verzorgden het godsdienstonderwijs.
Smeding stond met de rug tegen de muur. Er was geen vechten tegen. Christelijke inwoners wilden Christelijke scholen. het waren de jaren van de verzuiling van de samenleving.
In 1947 werd door een clubje ontevreden ouders ‘de Vereniging tot Stichting en Instandhouding van Scholen met den Bijbel’ opgericht. De Nederlandse onderwijswet liet Smeding geen ruimte.
Dus er kwamen drie scholen in ieder dorp.
- een openbare,
- een rooms-katholieke
- en een christelijke (School met de Bijbel).
In principe waren overal scholen met zes lokalen gepland, maar in de praktijk volstond men in eerste instantie met drie of vier lokalen en een overblijfruimte. Ook het geplande speel-werklokaal werd doorgaans niet uitgevoerd.
De ruim dertig scholen zijn in loop van de tijd vaak (ingrijpend) verbouwd en enkele hebben daardoor hun authenticiteit geheel verloren.
Twaalf scholen werden gebouwd naar plannen van de Directie van de Wieringermeer, waaronder die te Ens (1950 en 1953), Luttelgeest (1952 en 1953), Rutten (2 × 1953), Marknesse (1953) en Creil (1954).
Het gaat hierbij om gangscholen met midden tussen de lokalen de kamer van het schoolhoofd alsmede een werkkast met trap naar de zolder.
Acht scholen, waarvan vijf rooms-katholieke, en alle drie de scholen te Tollebeek, zijn in 1957 ontworpen door A.C. Kammeijer uit Heerde.
Opvallend daarbij is dat hier de lokalen telkens twee aan twee zijn gegroepeerd met daartussen een portaal met sanitaire voorzieningen en bergruimten. Ook is er een uitgebouwde personeelskamer.
Bij de R.K. lagere school te Tollebeek is het speel-werklokaal wel tot stand gekomen.
P. Christiaanse bouwde te Bant (1951 en 1952) en te Kraggenburg (1951 en 1957) in totaal vier gangscholen, die afweken door de plaatsing van de kamer van het schoolhoofd aan het uiteinde van de gang.
De andere scholen zijn van de hand van H. Eldering (Marknesse, 1950), F. Tierie (Kraggenburg, 1956) en H. Mastenbroek en J.H. de Herder (Espel, 1957).
De drie scholen in Nagele uit 1956-’57, naar ontwerp van A.E. van Eyck en H.P.D. van Ginkel, weken af door hun platte daken, maar vooral door hun plattegrond. Hierin versprongen de vier lokalen iets ten opzichte van elkaar en werd de gang verbreed en uitgebreid met het overblijflokaal, waardoor het geheel het karakter van een halschool kreeg.
Ook de lagere scholen te Emmeloord weken af, maar in dit geval omdat ze tweelaags waren.
D.L. Landman ontwierp in 1951 de R.K. lagere school en F. Tierie ontwierp in 1954 zowel de Chr. lagere school als de R.K. M.A.V.O.
In 1956 bouwde W. van der Kuilen twee kleuterscholen.
Voor het beroepsonderwijs kwamen een Chr. Lagere Technische School (W.J. Berkemeijer, 1957) en een Gemeentelijke Lagere Technische School (1962) tot stand.
Op initiatief van de Aartsdiocesane Boeren- en Tuindersbond (A.B.T.B.) verrees in 1958 naar ontwerp van A. Rothuizen en H. Visker de R.K. Lagere Land- en Tuinbouwschool. Zij ontwierpen ook de aangrenzende Bijzondere Middelbare Landbouwschool van de protestantse Vereniging ter Bevordering van Land- en Tuinbouwonderwijs. Voor het middelbare onderwijs bouwde men in 1958 naar ontwerp van J. Wiedijk het Prof. Ter Veen-Lyceum, genoemd naar de Amsterdamse sociograaf en hoogleraar sociale geografie H.N. ter Veen
Bron: Monumenten in Nederland. Flevoland(2006)–Chris Kolman,
Namen van de chr. scholen in Emmeloord
De christelijke scholen van Emmeloord hadden de eerste jaren nog een nummer, wat begin jaren zestig aanleiding gaf tot verwarring. Het bestuur schreef een prijsvraag uit.
Het personeel van de derde school, bij meester De Vries, oppert figuren uit de begintijd van het protestantisme te vernoemen.
- eerste school : Guido de Brès (Nagelerstraat)
- tweede school : Marnix van St. Aldegonde
- derde school : Adriaan Valerius
- vierde school : Jacob Revius
- vijfde school : Constantijn Huygens (Nu Triangel)
Daarna is de koek der beroemdheden op.
De tweede kleuterschool in Emmeloord krijgt de naam “Arendnest”. Ook niet zonder gezeur. Het klonk nogal Duits.
Bant
De Chr. lagere school ‘De Schamei’ (Noordwend 2) werd in 1951 gebouwd als tweeklassige school naar plannen van P. Christiaanse en is in 1986 met twee klassen uitgebreid. Christiaanse ontwierp ook de in 1951-’52 opgetrokken openbare lagere school ‘De Wending’ (Zuidwend 4), een vierklassige school met personeelskamer en later speel-werklokaal.
Oorspronkelijk
- 1952 openbare lagere school 1952
- 1952 christelijke lagere school ‘De Schalmei’ 1951
- 1954 RK lagere school – 3 lokalen
Actueel
- SWS De Wending Samenwerkingsschool
fusie (jaren ’80) van OLS (1952) en RK school (1952) - CBS De Schalmei – christelijke basisschool
In Bant zijn de eerste gesprekken tussen ouders opgestart voor een mogelijke fusie tussen de twee scholen daar. “Daar staan we als bestuur wel open voor”, zegt Timmermans. “Maar het initiatief moet vanuit het dorp komen. Als bestuur zeggen we dat het niet iets is wat moet. We zijn ook afhankelijk van de gemeente.”
Creil
De Chr. lagere school (Bisschopstraat 7) werd in 1954 gebouwd als een vierklassige gangschool naar ontwerp van de Directie van de Wieringermeer (verbouwd 1989). Uit 1957 dateert de door A.C. Kammeijer ontworpen R.K. lagere school (Utrechtsestraat 26), een vierklassige school met telkens twee lokalen aan weerszijden van een portaal. Verder is er een overblijflokaal. Een zesde lokaal heeft men in 1963 toegevoegd.
Oorspronkelijk
- OLS De Springplank, later Daltonschool sept. 1954 (2 identieke scholen)
- School met de bijbel De Regenboog sept. 1954
- R.K. basisschool de Jan Roothaanschool 1957
Actueel
- SWS Fondali – Samenwerkingsschool
ontstaan vanuit de twee basisscholen, openbare Daltonschool De Springplank en Katholieke basisschool de Jan Roothaanschool.
Op 1 augustus 2015 zijn beide scholen gefuseerd - CBS De Regenboog – christelijke basisschool
Vanaf augustus 2024 heeft Creil ook nog maar één school !
Deze twee basisscholen gaan vanaf augustus 2024 verder onder één vlag. Dat zegt scholenstichting Aves. De katholieke-openbare Fondali en protestants-christelijke De Regenboog zitten al langer onder één dak.
Rutten
De Directie van de Wieringermeer ontwierp in 1953 twee vierklassige gangscholen, te weten de Chr. lagere school (Sportweg 54), sinds 1982 met een extra lokaal, en de openbare lagere school (Buitenom 1).
A.C. Kammeijer ontwierp in 1957 de vierklassige R.K. lagere school (Buitenom 87) met telkens twee lokalen aan weerszijden van een portaal.
Verder is er een overblijflokaal.
Oorspronkelijk
- R.K. lagere school 1957 (gelijktijdig met Creil)
- Openbare lagere school aug 1953
- christelijke lagere school aug. 1953
Daarna
- SWS Paulusschool – Samenwerkingsschool
fusie tussen de rk school en openbare school - CBS Sjaloom – christelijke basisschool
2023
Rutten heeft nog één school.
Basisschool de Leeuwerik is een samenwerkingsschool die in 2023 is ontstaan. De samenwerkingsschool heeft haar wortels liggen in de drie identiteiten die van oudsher in de polder aanwezig zijn: openbaar, katholiek en protestants. De school staat midden in het verbindend hart van Rutten; MFA het Klavier.
Espel
De in 1957 naar plannen van H. Mastenbroek en J.H. de Herder gebouwde openbare lagere school (nu Daltonschool) ‘De Kaghe’ (Westerrand 1-3) is een vierklassige school met speel- en werklokaal.
A.C. Kammeijer ontwierp in 1957 de Chr. lagere school (Westerrand 38-40) en de R.K. lagere school (Het Laantje 6), beide met vier klassen en een overblijflokaal. De eerstgenoemde dient sinds 1977 als verenigingsgebouw annex bowling, de andere sinds 1975 als oecumenische lagere school (uitgebreid 1990).
Oorspronkelijk
- chr. lagere school 1957
- openbare lagere school 1957
- rk lagere school Don Boscoschool
Actueel
Espel heeft nog één school
- OecBS De Ark – Oecumenische basisschool
op 1 augustus 1975 ontstaan uit een fusie van de R.K. Don Boscoschool en de School met de Bijbel in Espel.
De openbare basisschool ging in juli 2001 dicht. De Kaghe telde toen nog maar twintig leerlingen. De Kaghe was de eerste school in Noordoostpolder die gedwongen was de deuren te sluiten. Gesloopt in 2006.
Tollebeek
Naar ontwerp van A.C. Kammeijer werden in 1957 drie vrijwel identieke scholen gebouwd met telkens twee lokalen aan weerszijden van een portaal. De Chr. lagere school (Fazantendrift 2) heeft vier klassen en een overblijflokaal, de openbare lagere school (Fazantendrift 4) en de R.K. lagere school (Nimrodstraat 1) hebben vier klassen. Laatstgenoemde heeft ook een speel-werklokaal.
Oorspronkelijk
- Chr. lagere school 1957
- Openbare lagere school 1957
- RK lagere school 1958 (Mariaschool)
Deze school was de laatste lagere school die in de polder is gebouwd. In 2015-2016 gesloopt
Actueel
- SWS De Sprang – Samenwerkingsschool
ontstaan uit de KBS Mariaschool en Openbare school DS De Minderhoud. Deze scholen zijn per 1 augustus 2015 samengevoegd.
Kunst van de gevel veilig gesteld : link - CBS Op de Wieken – christelijke basisschool
Nagele
Zoals ieder dorp in de Noordoostpolder kende ook Nagele drie scholen: een openbare (Ring 17), een rooms-katholieke (Ring 1) en een protestants-christelijke school (‘School met de Bijbel’, Ring 11). De drie scholen zijn ontworpen door de architecten Aldo van Eyck en Daniël (Sandy) van Ginkel. Zij bedachten een eindplattegrond waarbinnen de school in fasen kon worden gerealiseerd.
De eerste schoolgebouwen in de Noordoostpolder waren zogeheten gangscholen. Een lange gang met daaraan gelegen de lokalen. De drie scholen in Nagele zijn compleet anders. De lokalen verspringen ten opzichte van elkaar en hebben een verbrede gang, uitgebreid met een overblijflokaal. Hiermee zijn de scholen van het zogenoemde ‘haltype’, een voor die tijd experimentele opzet. De menselijke maat, de gemeenschap, de mens, en expliciet het kind, staan centraal. Omdat het gebouw bestaat uit een structuur van herhalende kleine, herkenbare eenheden (bijvoorbeeld lokalen) die zich eenvoudig laten vermeerderen, konden de scholen ‘groeien’. De eindplattegrond is niet overal gerealiseerd waardoor iedere school anders is. De draaiing van de lokalenreeks levert een intieme schoolpleinruimte op. Hier waren oorspronkelijk ook vier pergola’s of baldakijnen gedacht die voor beslotenheid moesten zorgen. Alleen de baldakijnen bij de schoolingangen zijn gerealiseerd, en alleen met financiële middelen van de architecten.
Het ontwerp wordt gezien als ‘voorloper’ van het befaamde -en in vakkringen wereldberoemde- ontwerp van het Burgerweeshuis van Aldo van Eyck in Amsterdam. De drie scholen zijn aangewezen als rijksmonument.
Inmiddels zijn de katholieke, protestante en openbare school samengegaan in Samenwerkingsschool ‘De Kring’. De school is gehuisvest in de uitgebouwde, voormalige openbare school.
Nieuwe bestemming
De voormalige rooms-katholieke school in Nagele heeft inmiddels een nieuwe invulling gekregen. Na enkele jaren van leegstand is de school gerenoveerd en hebben onder meer de muziekvereniging, de kinderopvang, de peuterspeelzaal en de buitenschoolse opvang hun intrek genomen. Voor de voormalige christelijke basisschool wordt nog een bestemming gezocht. Bron: Nagele.nl
Naar ontwerp van A.E. van Eyck en H.P.D. van Ginkel werden in 1956-’57 drie identieke vierklassige scholen met overblijfruimte gebouwd: de R.K. lagere Titus Brandsmaschool (Ring 1), de Chr. lagere school (Ring 11) en de openbare lagere school (Ring 17). Het wijk-sportgebouw (Ring 19) kwam in 1959 tot stand naar plannen van W. Wissing & H. Hartsuyker.
Oorspronkelijk
- RK lagere school Titus Brandsmaschool
- Chr. lagere school
- Openbare lagere school – de Ringloop
2011
- SWS Titus Brandsma – samenwerkingsschool
een school voor katholiek en openbaar onderwijs – de Ringloop en de Titus Brandsmaschool
Tegenwoordig: de school is gerenoveerd en onder meer de muziekvereniging, de kinderopvang, de peuterspeelzaal en de buitenschoolse opvang hebben er hun intrek genomen. - CBS Klimop – christelijke basisschool kunst: link
Actueel
Nagele heeft ook nog slechts één school: SWS De Kring
SWS De Kring is op 1 augustus 2020 gestart. De oorsprong ligt in 2 scholen met 3 denominaties: basisschool Klimop (protestants christelijk) en samenwerkingsschool Titus Brandsma (katholiek en openbaar.
Ens
De Directie van de Wieringermeer ontwierp de drie lagere scholen, waarvan er twee redelijk gaaf bewaard zijn gebleven. De Chr. lagere school (Sportweg 24), nu ‘Het Lichtschip’ genoemd, is een zesklassige gangschool uit 1950. De R.K. lagere school (A. van Bockholtstraat 3) met vijf klassen dateert uit 1953 en werd in 1958 uitgebouwd tot een H-vormige school.
Oorspronkelijk
- chr. lagere school (Het Lichtschip)
- openbare lagere school
- rk lagere school
Actueel
- RKBS De Horizon – rooms katholieke basisschool
- OBS De Regenboog – openbare basisschool
- CBS Het Lichtschip – chr. basisschool
De school is vastgebouwd aan de openbare school ‘De Regenboog’. In het lokaal tussen de twee scholen is de peuterspeelzaal gehuisvest
Kraggenburg
De openbare lagere school (Voorstraat 5), nu ‘De Pionier’ genoemd, is een L-vormig schoolgebouw uit 1951 naar ontwerp van P. Christiaanse. Deze oorspronkelijk katholieke school werd in 1957 openbaar na de bouw van de naastgelegen nieuwe R.K. lagere Bonifatiusschool (Voorstraat 3). Beide scholen zijn in 1985 gerenoveerd. De Chr. lagere school (Zuidermeent 3), gebouwd in 1956 naar plannen van F. Tierie, is een drieklassige school met handenarbeidlokaal.
Oorspronkelijk
- Openbare lagere school (later de De Pionier)
- Chr. lagere school
- RK lagere school (Bonifatiusschool)
Actueel
- DS De Fladderiep – Daltonschool
In de zomer van 2014 is ‘Daltonschool De Fladderiep’ ontstaan uit een fusie van Oecumenische basisschool ‘De Lichtwachter’ en Openbare basisschool ‘De Pionier’.
In 2002 fusie van de Bonifatiusschool met De Bongerd
Marknesse
De Chr. lagere school (Noordzoom 119) is een vierklassige gangschool uit 1950, ontworpen door H. Eldering. De school is in 1956 en in 1962 met een lokaal uitgebreid (gerenoveerd 1991). De R.K. lagere school (Oosteinde 2a) werd in 1953 door de Directie van de Wieringermeer ontworpen als een vierklassige school en kreeg in 1965 een extra klaslokaal.
Oorspronkelijk
- Chr. lagere school
- rk lagere school (1953)
- openbare lagere school (1950) link
Actueel
- OBS De Driesprong – openbare basisschool
- KBS Mariabasisschool – katholieke basisschool
- CBS De Zeester – christelijke basisschool
2023
De drie basisscholen in Marknesse gaan vanaf schooljaar ’23-’24 onderzoeken of ze samen verder willen. Een intentieverklaring is inmiddels getekend. De aanleiding is de staat van de bestaande, oudere schoolgebouwen. Om die reden denken de scholen erover na om onder één dak verder te gaan.
Luttelgeest
De Directie van de Wieringermeer ontwierp de vijfklassige Chr. lagere school (Sportstraat 26) uit 1952 in 1956 uitgebreid met een lokaal – en de vierklassige voorm. Een openbare lagere school (Amazonestraat 46) uit 1953; de laatste is sinds 1987 een verenigingsgebouw (De Bosfluiter). Het ontwerp van de R.K. lagere school (Kerkstraat 5) uit 1957, met vier klaslokalen en een personeelskamer, stamt van A.C. Kammeijer.
Oorspronkelijk
- Chr. lagere school (1952) (De Rank)
- Openbare lagere school (1953) (De Bosfluiter)
school is nu een verenigingsgebouw - r.k. lagere school (1957) (De Klipper)
Actueel
- SWS De Floreant – Samenwerkingsschool 3 scholen (2018)
De rk en openbare school waren reeds gefuseerd. Daarna kwam de chr. school de Rank er ook bij. - AZS De Wissel (op het AZC Luttelgeest)
Emmeloord
- KBS Albert Schweitzerschool – Katholiek – link
- In 1967 gestart.
- In 1985 fusie met RK kleuterschool “Hummeloord
- OBS De Carrousel – openbaar – link
- Eerste openbare lagere school Emmeloord – Barakkenkamp Emmeloord II
- Moerasandijviestraat onder de naam – Vanaf 13 juli 1951 de Koningin Juliana school
- Vanaf 2011 nieuw gebouw aan de Lijsterbesstraat, nog steeds onder de naam OBS Koningin Juliana
- Vanaf 2013 OBS de Carrousel
- KBS St. Josephschool – katholiek – link
- OBS De Keerkring – openbaar – link
- OBS Roderik van Voorst – openbaar – link
- “Roederic van Voerst” was een ridder in Westenholte nabij Zwolle in de veertiende eeuw. Onze school heeft zijn naam gekregen
- is op 27 april 1968 geopend door een nazaat van deze ridder.
- ODS Windkracht 10 – openbaar – link
- Het schoolgebouw stamt uit 1981
- Windkracht 10 ontleent haar naam aan de 10 puntvormige uitbouwsels op het dak, waar de wind vrij spel op heeft. De ene keer hebben we wind mee, de andere keer hebben we wat wind tegen
- OJS De Zevensprong – Jenaplanschool – link
- De Zevensprong bestaat zo’n 30 jaar
- was tot 2003 gehuisvest aan de Diezestraat
- nu Ellertsveld nr. 15.
- CBS De Koperwiek – christelijk – link
- Tot januari 2011 Adriaan Valerius. nieuw gebouw nieuwe naam.
- CBS De Lichtboei – christelijk – link
- CBS De Triangel – christelijk – link
- Op 1 augustus 1966 startte deze vijfde school, onder de naam Constantijn Huygensschool.
gehuisvest in barakken aan de Espelerweg achter de Chr. Scholengemeenschap.- reactie: ik zag op jou site de opmerking dat de Constantijn Huygensschool in de barrakken aan de Espelerlaan zat achter wat toen het Chr. Scholengemeenschap.was.
Volgens mij klopt dit niet de barrakken waar het over gaat was de oude H.B.S, de school was de 4e. school met de bijbel de Jacob Revius school, ik heb hier een jaar op gezeten. Wat er daarna is gebeurt met het gebouw weet ik niet, toen de nieuwbouw klaar was aan de Europalaan is de heleboel daarna toe verhuist.
De hoofdmeester was meester de Jager
Ik weet dat de Jacob Revius school, de eerste school was die in de oude H.B.S.
Ik hoop dat ik hiermee een kleine bijdrage heb geleverd aan jou prachtige site.
Met.VR.GR. A.Smit
- reactie: ik zag op jou site de opmerking dat de Constantijn Huygensschool in de barrakken aan de Espelerlaan zat achter wat toen het Chr. Scholengemeenschap.was.
- In augustus 1968 verhuisde de Constantijn Huygensschool naar Emmeloord-West
- Op 1 augustus 1966 startte deze vijfde school, onder de naam Constantijn Huygensschool.
- CBS ‘t Kompas – christelijk – link
- SBO De Klimboom – link
- Zonnebloemschool (SO )
Europalaan 148 8303GM Emmeloord - Eduvierschool De Optimist (SO )
Hoefbladstraat 1 A 8302VM Emmeloord - De Planthof
De Fjord 44 8303HL Emmeloord - Eben-Haëzerschool
Vogelsant 8 8303ZR Emmeloord
De R.K. lagere St.-Josephschool (Prof. Lorentzstraat 4-6) is een tweelaagse gangloze school, waarvan de lokalen bereikt worden via entrees aan de voorzijde. Deze school uit 1951 naar ontwerp van D.L. Landman is in 1952 verdubbeld en in 1983 uitgebreid (gerenoveerd 1995).
Van zijn hand resteert ook het gymnastieklokaal (Lijsterbesstraat 34) uit 1956.
F. Tierie ontwierp in 1954 enkele tweelaagse schoolgebouwen, waaronder de R.K. Bonifatius-M.A.V.O. (Prof. Lorentzstraat 3) en de (Chr.) lagere A. Valeriusschool (jhr. Opperdoes van Alewijnstraat 4). De laatstgenoemde is een zesklassige school met handenarbeidlokaal.
W. van der Kuilen tekende in 1956 twee simpele openbare kleuterscholen met drie lokalen en een speellokaal, te weten Noordzijde 11 en Harmen Visserplein 4.
De Chr. Lagere Technische School, nu Emelwerdacollege (Espelerlaan 71), een drielaags gebouw met in het midden een haaks ingangsgedeelte, werd in 1957 gebouwd naar plannen van W.J. Berkemeijer. De Gemeentelijke Lagere Technische School (Nagelerstraat 4) dateert uit 1962.
A. Rothuizen en H. Visker verzorgden in 1958 de ontwerpen voor de Bijzondere Middelbare Landbouwschool (De Balkan 16) in feite een landbouwwinterschool -, met tweelaags hoofdgebouw en een werktuigenhal,
en de R.K. Lagere Land- en Tuinbouwschool (De Balkan 11) met handvaardigheidlokaal.
Een drielaags hoofdgebouw met haakse asymmetrische eenlaagse aanbouw (westzijde) en een haaks gymnastieklokaal met toneelruimte (oostzijde) heeft het Prof. Ter Veen-Lyceum (Prof. Ter Veenstraat 5), nu Zuyderzeecollege.
Dit gebouw met betonskelet en functionalistische vormen verrees in 1958-’60 naar ontwerp van J. Wiedijk.
Op het voorplein staat een beeld van een springend paard (J. de Baat).
De zorg voor lager onderwijs lag volgens de Lager Onderwijswet van 1920 bij de gemeentebesturen.
In de Noordoostpolder hield dit in dat het openbaar lichaam ‘de Noordoostelijke Polder’ ervoor moest zorgen dat in de polder ‘voldoende lager onderwijs gegeven wordt in een genoegzaam aantal scholen, welke voor alle kinderen zonder onderscheid van godsdienstige gezindheid toegankelijk zijn.’
De landdrost moest bovendien meewerken aan de stichting van bijzondere scholen, als er aanvragen werden ingediend die voldeden aan de wettelijke eisen.
Smeding wilde de komst van bijzonder lager onderwijs naar de polder zo lang mogelijk uitstellen.
Verzuiling in het onderwijs zou volgens hem een gevaar betekenen voor de opbouw van de samenleving.
Hij wilde neutrale scholen, die door kinderen van alle gezindten zouden kunnen worden bezocht.
Ramspol
Op 15 april 1943 ging in een houten woonbarak van het arbeiderskamp bij Ramspol de eerste lagere school van start.
Het openbaar lichaam trad op als schoolbestuur. Het godsdienstonderwijs in de polderscholen werd verzorgd door de kerkgenootschappen.
Alle leraren hingen een godsdienst aan, maar zij mochten hun overtuiging niet in de klas uitdragen.
Er zijn acht kinderen uit kamp Ramspol, vier uit Emmeloord en meester Kamp staat voor de klas.
De bouw van het dorp Emmeloord vordert. De school verhuist al vlug naar Emmeloord.
Vanaf 1 februari 1944 ging de school als eerste (openbare) lagere school in Emmeloord verder, in de barakken van Kamp Emmeloord II.
Emmeloord
Tijd voor een definitief gebouw.
Maar de bezetter (het is oorlog) honoreert de aanvraag voor een gebouw niet.
Geen nood, ze vragen een paardenschuur aan. Die komt er aan de Moerasandijviestraat en wordt prompt binnen geschikt gemaakt tot school.
Hier gaat meester Kamp verder met z’n onderwijs, geholpen door een ondergedoken onderwijzer.
Als er gevaar dreigt, duikt hij onder en zijn de kinderen vrij.
Een met paarden bespannen wagen vervoert de kinderen naar Emmeloord.
Voortaan is dit een vertrouwd beeld op de hobbelige polderwegen.
Het witte gebouwtje is pas eind zeventiger jaren afgebroken.
Gymnastiek geeft meester Kamp in de kantine van “Districtskantoor 6”, het administratieve centrum aan het latere Harmen Visserplein.
Hier wordt ook gekerkt. Zo is het in die tijd een kwestie van veel zelf doen, niet zeuren, inschikken en met elkaar iets tot stand brengen.
Samen één. Dat zeggen ook de landdrost ir. S. Smeding en z’n secretaris drs. A. Blaauboer en zijn zo voorstanders van openbaar onderwijs.
Koningin Juliana bezocht op 13 juli 1951 de school, die vanaf dat moment “Koningin Julianaschool” mocht gaan heten.
Op de hoek Hoefbladstraat – Moerasdijviestraat werd eind jaren ’50 gestart met de bouw van een permanent, stenen schoolgebouw.
Na voltooing verhuisde De Witte school naar dit nieuwe gebouw.
Het huidige gebouw werd in 1960 betrokken en in verband met de komst van het basisonderwijs, in 1984 aangepast.
In 2011 is de Koningin Julianaschool verhuisd en wordt het gebouw bezet door De Optimist.
Onrust
Sommige protestantse bewoners van de Noordoostpolder waren niet tevreden met het neutrale polderonderwijs
Voor hen voldoet het openbaar onderwijs niet aan de voorwaarden van de opvoeding van hun kinderen.
Zij zien in de school niet voldoende terug van hun eigen christelijke geloofsopvattingen.
In het najaar van 1946 vinden Piet van ’t Zet en Jan Hoogendoorn elkaar.
Beiden kennen elkaar vanuit de Wieringermeer. Beiden werkzaam voor de “Directie”. Beiden willen ander onderwijs voor hun kinderen.
Ze zoeken contact met twee predikanten in Emmeloord. De Gereformeerde ds. J. Bos en de Hervormde predikant S. Euverman.
Het zoeken is naar een grote protestants-christelijke school, waar iedere zuil zich in kan vinden.
Ze vormen statuten, waarin geen scheiding tussen verschillende kerkgenootschappen naar voren komt.
De voorzitter zal zijn “hervormd”, de secretaris “gereformeerd”, de penningmeester “chr. gereformeerd”, de alg. adjunct “gereformeerd, onderhoudende art.31”.
Zo ook de hoofden van de scholen
De statuten zijn goedgekeurd, het eerste bestuur is gekozen.
Dan beginnen de problemen. Het streven van het Openbaar Lichaam is: in alles eenheid.
De Hervormde kerk is het niet met zichzelf eens.
Pal na de oprichting verschijnt een oproep in de “Noordoostpolder” om te komen tot een Hervormde school.
Het behoudende deel van de kerk meldt zich.
Toch klimt gestaag het aantal leden en zijn er genoeg kinderen om de school te bevolken.
Het Openbaar Lichaam gaat overstag na stug volhouden met beroep op de wet De Visser uit 1920.
Eerste school met den Bijbel
Voorjaar 1949. Het bouwen van de eerste school van de vereniging duurt vier maanden.
Op zaterdag 3 September neemt een blij bestuur de sleutels van de eerste school met de Bijbel aan de nog niet geheel bestrate Nagelerstraat te Emmeloord in ontvangst.
eerst drie lokalen, later 6.
>> Zie hier het schoolreglement <<
De scholen hebben nog een nummer, wat begin jaren zestig aanleiding geeft tot verwarring.
Het bestuur schrijft een prijsvraag uit.
Het personeel van de derde school, bij meester De Vries, oppert figuren uit de begintijd van het protestantisme te vernoemen.
- eerste school : Guido de Brès
- tweede school : Marnix van St. Aldegonde
- derde school : Adriaan Valerius
- vrierde school : Jacob Revius
- vijfde school : Constantijn Huygen
Daarna is de koek der beroemdheden op.
De tweede kleuterschool in Emmeloord krijgt de naam “Arendnest”. Ook niet zonder gezeur. Het klonk nogal Duits.
Voortgezet onderwijs
Volgens plan zouden de scholen in Emmeloord worden gebouwd.
De Directie probeerde weer een school voor alle gezindten te stichten, maar de protestants christelijke geledingen lagen opnieuw dwars.
Zij hadden voldoende kinderen voor een eigen school.
De christelijke ULO startte in 1952, terwijl er in 1955 een christelijke HBS de deuren opende.
Na diverse fusies met andere scholen kwamen ze uiteindelijk samen in het Emelwerda College.
De R.K. Uloschool (Bonifatius mavo) opende haar deuren aan de van Diggelenstraat in Emmeloord in 1954.
Het zesklassige gebouw werd door Pastoor Morselt ingewijd en na bezichtiging feestelijk in gebruik genomen.
In 1955 werd ook het Professor Ter Veen Lyceum geopend, de rechtsvoorganger van het huidige Zuyderzee College.
Ook het lager en middelbaar agrarisch onderwijs werd in zuilen aan de polderkinderen aangeboden. In 1977 gingen alle lagere en middelbare agrarische scholen verder onder één bestuur: het agrarisch onderwijscentrum, AOC.
Uniek was de Landbouwpraktijkschool aan de Urkerweg, die in 1958 van start ging: alle landbouworganisaties werkten hierin samen.
Kinderen van lagere en middelbare agrarische scholen in heel Nederland kregen daar praktijklessen akkerbouw.
In 2004 sloot de vestiging in Emmeloord haar deuren en verhuisde ze naar Dronten.
Problemen
In de jaren zeventig kampte de polder met grote problemen. De werkgelegenheid in de agrarische sector nam af, de groei van veel dorpen kwam tot stilstand en het aantal kinderen nam af. Het voortbestaan van veel dorpsscholen kwam in gevaar. Samenwerking tussen de verschillende gezindten was nodig. In diverse dorpen ontstonden samenwerkingsscholen, in verschillende combinaties.
De noodzaak tot samenwerking is daarna alleen maar groter geworden.
Het openbare basisonderwijs en de katholieke Stichting Christophorus zijn daarom samengegaan in de organisatie Aves.
De verwachting is dat steeds meer scholen in de dorpen samengaan.
De gemeente wil toe naar zogeheten kindcentra in de polderdorpen, waarin alle op kinderen gerichte instellingen samenwerken.
Een samenwerking die veel pioniers van meet af aan voor ogen hadden.