De Poldertoren
eigen foto. vrij te gebruiken
De Poldertoren is een statige en markante, voormalige watertoren die exact in het midden van Gemeente Noordoostpolder staat.
Een watertoren was nodig om druk op de waterleiding te kunnen geven. Tegenwoordig kan dat met hydrofoor-pompen, zodat watertorens niet meer nodig zijn en gesloopt of afgestoten worden.
Ook de Poldertoren heeft niet meer de functie van ‘watertoren’.
De vroegere eigenaar van de Poldertoren was Waterleidingmaatschappij Overijssel, later Vitens.
Nu is Gemeente Noordoostpolder eigenaar van de toren.
Met projectontwikkelaar Provast heeft de gemeente geprobeerd te toren rendabel te exploiteren.
Dat heeft voor de gemeente niet zo goed uitgepakt.
In 2015 is het de gemeente gelukt om los te komen van de projectontwikkelaar.
Er wordt nu ‘voorzichtig’ gekeken naar opties.
Rijksmonument
De Poldertoren is in 2014 door het Rijk aangewezen als ‘ Rijksmonument’ .
Het is daarmee door zijn cultuurhistorische waarde en schoonheid van nationaal belang geworden.
Openingstijden :
Alleen tijdens de zomermaanden
Vastion BV is namens de gemeente Noordoostpolder de beheerder van de Poldertoren en de sleutel is dan ook in hun bezit.
Omdat de Poldertoren verbouwd gaat worden (4e kwartaal 2022) is de hij voorlopig gesloten voor publiek.
Vastion is in hetzelfde pand als Sinke gevestigd; De Deel 1B (Oude pand RABO bank)
Hoe slaat de Poldertoren
- De toren speelt ieder kwartier een muziekje
- Op het halve uur slaat de toren het aantal uren met een lichte klok (toon= ‘F’)
- Op het hele uur slaat hij het aantal uren met een zware klok (toon= ‘C’ )
Voorbeeld:
- 10:00 uur – inluidend stukje carillon-spel gevolgd door 10 slagen van een zware klok
- 10:15 uur – alleen een stukje carillon-spel
- 10:30 uur – inluidend stukje carillon-spel gevolgd door 11 slagen van een lichte klok
- 10:45 uur – alleen een stukje carillon-spel
Na 20:00 uur wordt het muziekje geschrapt. (ook de kwartieren)
Tijdens de nacht wordt ook het uur slaan achterwege gelaten.
De toren is dus stil van 00:00 uur tot 07:00 uur
Note: augustus 2022 is het klokkenspel enige tijd ontregeld geweest.
Na een reparatie op afstand door Koninklijke Eijsbouts leek dit verholpen, maar sloeg de klok slechts één slag op het halve uur.
Daarna is het correct verholpen. (toch nog enige twijfel … ?)
Actueel:
Toekomst
Dat er voor de Poldertoren nog een toekomst zou bestaan, leek onwaarschijnlijk.
Omdat watertorens niet meer nodig zijn, heeft de waterleidingsmaatschappij de toren in 2005 voor € 150.000,-overgedaan aan de gemeente.
De gemeente is samen met projectontwikkelaar Provast de toren voor 2,6 miljoen euro gaan opknappen en exploiteren. De opening was op 20 juni 2009
Het liep verkeerd af. Niet voor Provast natuurlijk, maar voor de gemeente.
De toren is weliswaar een watertoren, maar niet ontworpen om het regenwater buiten te houden en om binnen een prettig leefbaar klimaat te garanderen.
Resultaat: koud, klam en het vocht liep langs de muren. De huurders haakten één voor één af. Toen ook het Michelin sterrenrestaurant Sonoy de handdoek in de ring gooide, heeft de gemeente zijn verlies genomen en de deur in 2013 op slot gedraaid.
In 2014 werd de Poldertoren aangewezen als Rijksmonument.
In 2019 is nog € 383.000,- uitgetrokken voor achterstallig onderhoud en en is het carillon gerenoveerd.
Einde verhaal zou je denken…..
2021-2022
De gemeente heeft met enige durf besloten dat zij toch nog iets willen doen met de leegstaande Poldertoren.
Kosten 1,4 miljoen. (provincie Flevoland 9 ton, gemeente 4,5 ton en monumentenwacht € 66.000,- )
Twan Hakvoort, eigenaar van Hotel Restaurant Grandcafé ’t Voorhuys mag op de zevende etage twee hotelkamers runnen.
Op de zes lager gelegen verdiepingen komen kantoren.
En als iemand een leuke aangeklede borrel wil geven, is er iets mogelijk op het bezoekers platform.
KHV Architecten uit Emmeloord heeft het nieuwe ontwerp van de Poldertoren gemaakt én komt zelf met een kantoor in dit Rijksmonument.
Dit bureau heeft een geweldige reputatie. Het heeft meerdere gebouwen van Emmeloord restyled met altijd een perfect gevoel voor het behoud van het typische Emmeloordse dna: de Delftse School.
Het is een complexe klus. De toren komt volledig in de steigers te staan. Er zullen ook enkele ramen bijgeplaatst moeten worden.
We kijken met spanning uit.
Korfker hoopt dat ze ergens in de eerste helft van 2022 in het gebouw zitten met hun kantoor. Da’s nog niet gelukt maar het gaat gebeuren.
Info
Feiten
- Dec 1942 overeenkomst met Waterleiding Maatschappij Overijssel getekend
- Dec 1950 Openbare prijsvraag watertoren
- Start bouw 12 juni 1957 door aannemingsmaatschappij Harm Fokkens
- Opening 20 juni 1959
- Hoogte 65,3 meter
- Hoogte met windvaan 70.5 meter
- Bezoekersplatform op een hoogte van 43,4 meter, doornede 13,4 meter
- Doorsnede toren 14,00 meter en wordt 60 cm smaller (taps) richting bezoekersplatform
- Opslagcapaciteit water: 1850 m3 (1,8 miljoen liter)
- Aantal traptreden: 243
- Aantal bakstenen: 600.000, 624 ton cement en 185 ton wapenstaal
- 7200 ingemetselde draineerbuisjes (op 5 van de 8 zijden)
- Carillon: 48 klokken
- 4 uurwerken met een diameter van 5,40 meter
- Windvaan: Koggeschip
- sinds 2014 aangewezen als Rijksmonument
Precies in het midden.
Toen de polder in 1942 drooggevallen was, heeft men in het exacte geometrische midden een stok geplaatst.
Dat is de plaats waar later de Poldertoren is gebouwd. Dachten we …….
Ook Omroep Flevoland had hier in 2022 een echte scoop mee.
Prijsvraag
Al vroeg in ‘de plannen Noordoostpolder’ werd besloten dat op het centrale plein van Emmeloord, in het hart van de polder, een hoge toren zou komen te staan.
Deze toren zou moeten fungeren als baken uit de verte en als symbool van de eenheid van de polder. Het mocht geen kerktoren worden, want geen van de kerken mocht over de ander domineren.
Voor de watervoorziening van de polder was een watertoren noodzakelijk en zo ontstond het idee om deze ‘aan te kleden’ tot poldertoren.
In december 1950 heeft de waterleidingsmaatschappij ‘Overijssel’ een openbare ideeënprijsvraag voor de toren uitgeschreven.
De opdracht was een watertoren te ontwerpen met een carillon en een uitkijkplatform.
De W.M.O. stelde onder andere als voorwaarde dat de toren de eenheid van de polder moest symboliseren en Emmeloord als centrum moest accentueren.
Uiteindelijk werd het ontwerp ‘Utilis‘ (Latijn voor nuttig) van de Amsterdamse architect H. van Gent aangewezen om verder te worden uitgewerkt, waarbij hij steun kreeg van J.W.H.C. Pot.
Wat waren de andere inzendingen ?
Het carillon
De baas, also knows as ‘hoofd van de bouwkundige afdeling van de toenmalige Directie Wieringermeer (Noordoostpolderwerken) A.D. van Eck‘ wilde graag een carillon. Daarom zette hij een actie op gang. In ieder dorp ging men met de pet rond zodat ieder dorp één klok kon schenken.
Daarom ook zijn er een tiental klokken met de inscriptie van een dorp.
Marknesse had de smoor in.
Emmeloord speelde teveel de eerste viool. Eerder was zelfs sprake van een gemeente Emmeloord en Gemeente Marknesse.
Dus een collecte in Marknesse was kansloos. Er werd slechts ƒ 2,50 aan de deur opgehaald.
De Beiaard
De Beiaard heeft 48 klokken en daarmee hoort het bij de grootste carillons van Nederland.
De zwaarste klok met de naam ‘Juliana Regina’ weegt 2382 kg en doet tevens dienst als luidklok.
De kleinste klok weegt 13 kg.
Meer informatie over de speeltafel en de beiaardier :
DE WINDVAAN, EEN KOGGESCHIP.
De torenspits wordt bekroond met een als windwijzer uitgevoerd schip van het type dat ooit veelvuldig op de Zuiderzee werd gebruikt: het koggeschip
- Het schip is van zwaar koper vervaardigd en met een laagje goud overtrokken.
- De hoogte is 5 meter
- De breedte is 2,5 meter
Is het wel een Koggeschip ?
Kenners, en niet de minste, zeggen dat het schip meer lijkt op een ander schip uit die tijd.
De Hulk, de opvolger van de Kogge. Dat schip lijkt met zijn ronde bodem veel meer op dit schip.
Oei, ’t zal toch niet waar zijn …. ?
Figurenomloop
De Poldertoren is voorzien van een figurenomloop, die op het hele en halve uur naar buiten komt.
Dit ‘speeldoosje’ is ter gelegenheid van 50 jaar Noordoostpolder aangeboden en in gebruik genomen op 9 sept 1992 door Premier Lubbers.
De kwaliteit van de firgurenomloop is hylarisch. De duiven schijten het machien kapot. Ieder zichzelf respecterend gemeenteraadslid maakt hiervan een verkiezingsstunt. Op maandag 29 maart 2010 is hij, na grondige restauratie, opnieuw in gebruik genomen.
Echter……. meteen weer defect !
De figurenomloop bestaat uit :
- een mammoet
- een oermens
- een koggeschip
- de pionier
- een maaidorser
- een fabriek.
De eerste watertorens
De eerste watertorens dienden voor de watervoorziening van de stoomlocomotieven van de spoorwegen, gevolgd door die van de tramwegen.
Honderden exemplaren verrezen door het gehele land op treinstations.
Maar het meest opmerkelijk zijn de drinkwatertorens.
Vanaf 1856 bouwde men ruim 260 watertorens ten behoeve van de centrale drinkwatervoorziening.
Maar ook die zijn niet meer nodig
Donald Duck in de Poldertoren
Of de Poldertoren in de Donald Duck.
Omdat het weekblad Donald Duck zestig jaar bestond, bezochten Donald en de andere striphelden maandelijks een andere provincie.
Flevoland is ook aan de beurt geweest en dit loopt als rode draad door het blad.
Geintjes
Hij staat in Emmeloord. Hij staat in Japan.
Waar nog meer :-)
Cijfers en feiten
De toren
- Hoogte 65,3 meter
- Hoogte met windvaan 70,5 meter
- Bezoekersplatform op 43,4 meter
- breedte 14 meter aan de voet en 13,4 meter op het bezoekersplatform
- (oude) trap 243 treden
- Opslagcapaciteit water 1850 m3
In de toren is verwerkt:
- 1220 m3 beton 185 ton wapeningsstaal
- 600.000 bakstenen
- 624 ton cement
- 7200 draineerbuizen
Het uurwerk:
Loopt op de tiende seconde gelijk.
Atoomtijd.
Replica in Japan
De gemeente Noordoostpolder heeft van 1996 – 2000 een relatie onderhouden met de gemeente Mizumaki in Japan.
Als waardering voor die relatie heeft de gemeente Mizumaki een replica van de poldertoren gebouwd.
In Mizumaki doet deze toren dienst als liftschacht die toegang geeft tot de openbare bibliotheek.
Sinds 2001 heeft de particuliere stichting Vrienden van Japan de scholierenuitwisseling op zich genomen.
Om het jaar bezoekt een groep van 10 leerlingen en twee begeleiders Noordoostpolder of Mizumaki.
In 1992 bestond de Noordoostpolder vijftig jaar. Voor Junior Kamer Groot Schokland reden om van de Poldertoren een Abraham te maken.
Diverse foto’s
