De windvaan, een koggeschip.
Gedurende de bouw is de idee gerezen de torenspits te bekronen met een als windwijzer uitgevoerd schip van het type dat ooit veelvuldig op de Zuiderzee werd gebruikt: het koggeschip
De Kogge vormde de belangrijkste schakel in de opbloeiende handel in Noord-Europa.
het schip had een lengte van 15 tot 30 meter en kon over lange afstand betrekkelijk grote ladingen over zee vervoeren.
Honderden Koggen bevoeren in de late Middeleeuwen de Noord- en Oostzee.
Ommelandvaarders heetten de schippers, die vanuit de lage landen de gevaarlijke tocht onder primitieve omstandigheden om Jutland naar de Oostzeelanden maakten
- Het schip is van zwaar koper vervaardigd en met een laagje goud overtrokken.
- De hoogte is 5 meter
- De breedte is 2,5 meter
- Gewicht: 250 kg
- De windvaan is voor 6000 gulden vervaardigd door Koninklijke Eijsbouts, ‘s werelds grootste klokkengieterij uit Asten. (geplaatst op 26-1-1959)
Het schip vaart ‘voor de wind’. Dat wil zeggen, het schip vaart met de wind mee. Dat doen de meeste schepen zonder motor bij voorkeur.
Komt de wind dus uit het westen, dan vaart het schip richting oosten. De boeg van het schip is van de wind afgewend.
Het windvaantje van het koggeschip verraad de windrichting.
Onderhoud
Van 26 juni tot 8 september 2020 is het schip in het droogdok van de Koninklijke Eijsbouts geweest voor groot onderhoud, waar het meteen is voorzien van een nieuw laagje bladgoud.
Replica koggeschip
Er is niet alleen een replica gemaakt van de Poldertoren (in Japan), maar ook van de windvaan.
Deze (kleine) windvaan draait op het dak van het SNS Historisch Centrum aan de Burgwal 43 in Kampen.
Maar vaart dat schip niet achteruit ?
.
Er had bijna een ander schip op de toren gestaan
Het originele ontwerp van de Poldertoren had een dakhelling van 30°.
De bouwcommissie vond dit te stomp. Het stelde een dak van 45° voor. ( notulen 21-11-1957)
De architect van Gent kon dit niet accepteren i.v.m. de verhoudingen.
Bouwmeester van Eck wist deze ongemakkelijke discussie te beslechten door ‘één of andere nokbekroning’ voor te stellen.
Op een volgende vergadering (3-11-1958) kwam de bouwmeester van Eck met het idee van een windvaan.
Hij toont een tekening van een windwijzer in de vorm van een gestileerd koggeschip.
Van Eck vraagt of een authentiek, wetenschappelijk en geschiedkundig verantwoord model gevonden kan worden.
In een volgende vergadering van 6 maart 1959 wordt gemeld dat er lang naar is gezocht, maar dat men via het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen tenslotte terechtgekomen is bij de heer Gerrit van der Heide, archeoloog bij de Directie van de NOP-werken. (ext. link)
Deze bezit in lakzegels afbeeldingen van een koggeschip. Het beeld van de windwijzer stemt hiermede zeer goed overeen.
Tenslotte wordt besloten de windwijzer aan te bieden aan de WMO, als bewijs van erkentelijkheid voor het vele, dat de WMO voor de tot standkoming van de toren heeft gedaan. (Waterleiding maatschappij Overijssel N.V.)
Bron: een middagje bladeren door de vergaderverslagen van De Directie Openbaar Lichaam Wieringermeer (IJsselmeerpolders) in Het Flevolands Archief.
Het is aannemelijk dat van Eck tijdens dat jaar (1957-1958) meerdere mogelijkheden en ok andere scheepstypes heeft onderzocht.
In de archieven is een foto terecht gekomen van het schip van Pieter Stuyvesant.
Het bijschrift van de foto is: 10-4-1958 – Gedenkteken van Pieter Stuyvesant te Scherpenzeel. Wordt geplaatst op de Poldertoren
Er is in de vergaderverslagen niets meer over te vinden.
De link tussen ‘de nieuwe wereld’, ‘Nieuw-Amsterdam’ en en het nieuwe land is snel gemaakt.
Ook ‘De Santa Maria’ waarmee Columbus naar Amerika voer was een karveel.
Pieter Stuyvesant:
De dorpen Scherpenzeel en Peperga twisten al jaren om de eer waar Pieter of Peter Stuyvesant geboren is.
In 1626 kocht de West-Indische Compagnie het eiland Manna-hatta, het huidige Manhattan, voor 60 gulden aan snuisterijen van de plaatselijke indianenstam en stichtte er de handelspost Nieuw-Amsterdam.
Hij verloor een been tijdens een gevecht tegen de Spanjaarden op Sint Maarten en droeg voor het grootste deel van zijn volwassen leven een houten been.
Pieter Stuyvesant is tegenwoordig behoorlijk omstreden als symbool van de kolonisatie.
Ook op de toren van de hervormde kerk in Marknesse staat een karveel als windwijzer.
Een karveel met een Maltezer kruis in het zeil. (zie hier)