Weegbrug

In elk dorp was een loswal met een weegbrug vanwaar landbouwproductenkonden worden verscheept.
Lange tijd zijn vooral de suikerbieten op deze manier vervoerd.

Weegbrug Luttelgeest (eigen foto 2017)

Mooi artikel
De Noordoostpolder 16-08-201

KRAGGENBURG – De 80-jarige Jan Kaak bedient al vijftig jaar de weegbrug op de loskade bij Kraggenburg. Hij staat samen met zijn vrouw Stien 24 uur per dag klaar om vrachtwagens uit heel Nederland te wegen.

Op het moment dat Stien koffie ingeschonken heeft, rijdt een chauffeur zijn vrachtwagen op de weegbrug. Kaak wacht geen moment en gaat naar de brug voor het weegritueel. Het mechaniek is een balansweging. Kaak schuift aan het toestel en stelt het gewicht vast, wat hij op een formuliertje schrijft. De brug is een oeroud instrument dat Kaak nooit in de steek laat. ‘Het werkt altijd, ook als er geen stroom is. Het apparaat wordt op zijn tijd geijkt. De brug mag 30 kilogram afwijken op 60.000 kilogram. De ijkmeesters zijn altijd enthousiast over het apparaat. Hier is nooit wat mee, beter dan de elektronische exemplaren.’

Monument

In wezen is de weegbrug, die bijna zo oud is als de Noordoostpolder, een monument. ‘Monumentenzorg wilde de brug wel overnemen, maar dat wil ik niet. Ik wil hier de baas blijven’, motiveert hij de weigering. Kaak kocht de brug die in 1848 geplaatst werd in 1967. Voordat Kaak kwam was Gerrit Klok de weger. De oorspronkelijke brug kon 30 ton wegen, maar met de schaalvergroting moest ook de brug mee. Deze werd in 1982 geschikt gemaakt voor 60 ton gewicht.

Kaak meldt het gewicht aan de chauffeur met een vragende toon. Kan dat kloppen? Hij kijkt even bedenkelijk en werpt een blik op de vrachtwagen op de brug. ‘Staat de wagen wel goed op de brug’, vraagt hij de chauffeur. Dat blijkt niet het geval. De chauffeur rijdt zijn wagen nu goed op de brug en Kaak komt ineens met hele andere getallen. ‘Niet handig’, moppert hij. ‘Stel je voor dan klopt je vracht ineens niet.’ Terug aan de terrastafel brandt niemand zich meer aan de koffie.

In de jaren ‘50 werden vooral bieten gewogen op het instrument, maar bieten zijn nu een van de weinige vruchten van de polder die niet meer gewogen worden. ‘Ik krijg, behalve bieten, praktisch alle agrarische producten hier op de brug; peren, appels, hooi, stro, zuiveringsslib, graan en ik heb zelfs eens kippen gewogen’, vertelt hij enthousiast. Waar de brug een monument mag zijn, de bediening was al die tijd al klaar voor de 24-uurs economie. ‘We wegen altijd. Ik had vanochtend om 6.00 uur uur klant. Dat kan ook om 2.00 uur, ik kom er altijd weer mijn bed voor uit. Het is wel prettig dat ze dan even vantevoren bellen.’

Kippen

Weegbrug Kraggenburg (foto A.J. van der Wal)

Kaak leeft voor de brug en als hij er niet is, dan kan zijn vrouw Stien bijspringen. Een vetpot is de weegbrug overigens niet. Iedere weging kost 11 euro. In augustus is het echter topdrukte op de brug vanwege de graanoogst. In ruim twee weken tijd gaat er dan met gemak een kleine 4000 ton over de brug. Alle graan van het depot Kraggenburg gaat in vrachtwagens naar Kampen, waar tot drie jaar geleden nog schepen aanmeerden voor het vervoer. ‘Schepen langer dan 30 meter mogen sindsdien niet meer door de Voorstersluis. Hij was altijd groot genoeg, maar nu ineens niet meer’, zegt Kaak het niet te snappen.

Een week per jaar verzaken Jan en Stien hun taken voor de weegbrug. ‘Dat is meestal begin juni, dan is het rustig en gaan we naar onze dochter in Spanje.’ De weegbrug wordt in die periode bediend door buurman Arno Mathijssen. Kaak hoopt dat hij nog tien jaar door kan. ‘Dan ben ik 90 dat is een mooie tijd om te stoppen.’ Kaak voelt zich nog superfit. ‘Ik voetbalde tot mijn tot mijn 70ste en was tot mijn 75ste nog scheidsrechter.

Verder ben ik druk met het kloven en zagen van haardhout, een hobby van me. En dan doe ik nog aan tennis, ben ik bij de loopgroep en bowlingclub. Dat ik dat nog kan is geluk hebben, maar zolang het kan blijf ik het ook doen.’

Over de toekomst van de weegbrug hoeven Jan en Stien zich geen zorgen te maken. Zoon Ben, die eerder het fouragebedrijf van Jan overnam aan de Zwartemeerweg heeft ze dat toegezegd. Jan was in 1958 met zijn stiefvader Ben Schwack en moeder vanuit de Achterhoek naar de polder gekomen. ‘De perfecte stiefvader’, merkt Jan op.

Stier

‘Mijn vader overleed op jonge leeftijd door een aanval van een stier en liet mijn moeder met zeven kinderen achter. We kregen een boerderij aan de Zwartemeerweg. Toen mijn ouders teruggingen naar de Achterhoek zijn Stien, waar ik in 1961 mee trouwde, en ik op de boerderij gekomen, een gemengd bedrijf. De grond was echter niet al te best. We zijn toen in 1966 een fouragehandel begonnen. De weegbrug paste daar natuurlijk perfect bij. In 1992 zijn we hier in de woning bij de weegbrug komen wonen.’

Als Jan uitgesproken en zijn tweede kop koffie gedronken heeft, dient zich al weer een klant aan. Een op de kade met graan geladen wagen van Post-Haveman uit Dronten brengt de lading naar Kampen niet zonder eerst te wegen hoeveel ton meegaat.
(Cees Walinga)