Het industrieterrein
De Industrieweg
Bedrijventerreinen
Emmeloord werd in 1942 gesticht als regionaal verzorgingscentrum voor de Noordoostpolder. Het houten werkkamp Dorp A werd in 1942 geopend. Van hieruit werd de stad gebouwd. In 1947 liggen meerdere werkkampen in het gebied tussen de drie vaarten, het gebied dat we het oorspronkelijke plangebied noemen. Een deel van de werkkampen lag aan de Noordoever van de Urkervaart en werd het bedrijventerrein met de toepasselijke naam ‘Bouwerskamp’. Dit terrein werd ook wel de Bouwbuurt genoemd. Ten zuiden van de Urkervaart werd een industrieterrein getekend en gebouwd. De polderdorpen ontwikkelden zich langzamer dan gepland. Emmeloord ontwikkelde zich juist sneller.
De snellere groei had te maken met een veel snellere mechanisatie en schaalvergroting in de landbouw, waardoor er minder boerenarbeiders nodig waren. De stad ontwikkelde meer voorzieningen, winkels en bedrijven en bood zo werk- en woongelegenheid aan meer mensen dan in het oorspronkelijke plan was voorzien. Dit betekende dat de bedrijvigheid snel groeide. Emmeloord heeft nu drie samenhangende bedrijventerreinen:
- Binnenstedelijk: Bouwerskamp
Aanleg voor 1960. Het bedrijventerrein Bouwerskamp maakt deel uit
van het oorspronkelijke plan van voor 1960. - Zuidflank: Zuidervaart – Nagelerweg – A6
Aanleg van het eerste deel vond plaats voor en na 1960 langs de Urkervaart en rond de insteekhavens. Dit heet Zuidervaart.
Het terrein bestaat uit de volgende deelgebieden:- De Zuidervaart, deels na 1960, deels jaren negentig (grootschalige detailhandelsvestigingen in het zuidoosten tot aan de Randweg).
- De Nagelerweg, ten Zuiden van de Randweg (aanleg in de jaren zeventig en tachtig).
- Het bedrijvenpark A6 (aanleg van recente datum en in ontwikkeling).
- Oostflank: Zwolse Vaart-De Munt-Ecopark
Aanleg eerste deel na 1960. Dit heet Zwolse Vaart.
Het terrein bestaat uit de volgende deelgebieden:- De Zwolse Vaart (na 1960).
- De Munt (na 1998 en in ontwikkeling).
- Het Ecopark (aanleg van recente datum)
Bron: -Boek: DNA Emmeloord – Mercatus en Gemeente Noordoostpolder
CONOP
Industrieweg 3-5
De ABTB liet in 1948 een gebouw ontwerpen door architect Jan Diederik Postma.
Het imposante mansardedak bepaald het gehele uiterlijk van het pand.
In de voorgevel is de betonconstructie zichtbaar gelaten en zijn twee grote glaspartijen opgenomen.
Een mansardedak is een dakvorm met gebroken, naar buiten geknikte vlakken. Dit historische daktype ontstond in de Franse barokarchitectuur en is vernoemd naar de Franse architect François Mansart (1598-1666) die deze dakvorm uitwerkte.
ABTB Graansilo
Naast het gebouw van de ABTB CONOP verrees in 1951 een graansilo
Deze silo is in elf dagen onafgebroken werken gebouwd. (11 – 22 juni 1951)
De techniek die daarvoor gebruikt is heet ‘Glijbekisting of klimbekisting’.
De betonnen bekisting, waarin het beton wordt gestort gaat naarmate men met het werk vordert, automatisch omhoog, terwijl men met betonstorten gewoon doorgaat. Dit werk kan niet stilstaan, zodat men de silo. die een afmeting heeft van 12.63 x 12.63 en een hoogte van 25 meter, in elf dagen klaar had
De silo kan tweeduizend ton graan bevatten en is met de bovenbouw 32.6 meter hoog.
De silo is gebouwd door de Ned. Maatschappij van Havenwerken te Amsterdam, onder architectuur van de firma Postma te Deventer.
Het enorme gevaarte van gewapend beton, dat rust op een fundering van 66 heipalen van ongeveer 1800 kg per stuk, bevat twaalf cellen, waarvan er zes 220 ton en zes 110 ton graan kunnen bevatten, in totaal ongeveer tweeduizend ton.
Er is een automatische bascule
CEBECO
Industrieweg 49-51
Eveneens gericht op de agrarische sector is deze kunstmestloods met woning van de Cebeco. (1949)
De witgeverfde spanten die het zadeldak dragen, sieren -met de bakstenen lisenen- de voorgevel van de loods.
Een relatie tussen woning en loods wordt gelegd door de vergelijkbare horizontale glaspartijen en de overstekende zijgevels van de woning, die daar een zelfde verticale belijning tot stand brengen als de lisenen aan de loods.
Lisenen zijn in de bouwkunst verticale, iets uit de muur springende stroken zonder voetstuk of bekroning. Ze hebben een decoratieve functie: door het gebruik van lisenen wordt een muur in vlakken verdeeld.
Aan de achterkant zit in de nok een takel waarmee kunstmestzakken uit een binnenvaartschip konden worden getakeld.
Cebeco is de naam van een bedrijf dat oorspronkelijk tot taak kreeg om lokale coöperatieve boerenaankoopverenigingen te ondersteunen bij hun aankoop van meststoffen door als importeur op te treden.
Het bedrijf werd in 1899 opgericht als Centraal Bureau Rotterdam.
Vanaf 1962 werd de naam Cebeco ingevoerd.
In 1994 had Cebeco-Handelsraad nog 4500 mensen in dienst en beschikte, naast Cefetra, nog over bedrijven als Aviko en Plukon.
Hadden ze in 1994 nog 4500 mensen in dienst, in 2002 nog slechts 25.
Sinds 2010 is Cebeco een dochter van Agrifirm.
Achter dit gebouw is door de Bèta een bietenbrug gebouwd
Later is het gebouw van de Bèta aan de overkant gebouwd
ZPC ZPN
De Friesche Coöperatieve Handelsvereniging voor zaaizaad en pootgoed, beter bekend als de Z.P.C.( zaai- en pootgoed centrale), werd op 16 mei 1919 opgericht.
Na vele fusies en samenwerkingsverbanden (HZPC – ZPN – Hettema ) is dit bedrijf opgegaan in Agrico.
nieuw kantoor ZPC 1978
Standsorganisaties
De wens van de eerste generatie pachters was te komen tot één algemene standsorganisatie.
Dat is mislukt, met name door de heftige bemoeienis van de bestaande landelijke organisaties.
De ABTB wilde wel verder te gaan met ‘de katholieke emancipatie’, maar hun geestelijk adviseur, pastoor Koopmans, hield zijn gehoor echter voor pal te staan voor het katholieke geloof en zich vooral niet te laten leiden ‘door de idealisten van deze tijd’
Dit tot spijt van de Overijsselse Landbouwmaatschappij (OLM).
Uiteindelijk werd afgesproken dat de drie land- en tuinbouworganisaties op zaterdag 4 augustus 1945 tegelijkertijd hun eigen afdelingen zouden oprichten.
- CBTB (Christelijke Boeren- en Tuindersbond-Noordoostpolder)
- OLM (Overijsselse Landbouwmaatschappij) opgericht als Twentsche Landbouw Maatschappij TLM
- ABTB (Aartsdiocesane Boeren- en Tuindersbond)
afdeling CAVV (Coöperatieve Aan- en Verkoopvereniging)
Enige tijd later werd ook de afdeling CLV Flevo opgericht die later overgingen in de CONOP. (COöperatieve aan- en verkoopvereniging Noordoostpolder)
De CONOP is vervolgens in 2005 overgegaan in de ACM.
In 1995 gingen de drie organisaties op in FLTO ( Fries-Flevolandse Land- en Tuinbouworganisatie). Nu LTO-Noord
bron: pdf
Laatste authentieke graanloods Agrifirm door brand verwoest
Industrieweg 23 – 13 september 2017
De loods van Agrifirm was de laatste graanloods in Emmeloord. Het stond op de nominatie om een monument te worden, maar er was weinig meer van over. Volgens Agrifirm lag in de loods zo’n 370 ton zaaigerst opgeslagen. De brandweer moest de gevel van het pand slopen om het gerst volledig te kunnen blussen.
De uitgebrande loods werd halverwege de vorige eeuw gebouwd voor de opslag van kunstmest.
Vroeger droeg het gebouw oorspronkelijk de naam ‘De Vulcaan’. De loods dankt zijn karakteristieke, puntige vorm aan het feit dat er vroeger een takelsysteem in de nok van het dak hing. Met die takel kon de kunstmest buiten uit een schip worden gehesen en vervolgens naar binnen worden gebracht.
Loodsen van het Centraal Bureau Rotterdam op het industrieterrein 1952
Cultuurhistorisch belang
Volgens de gemeente Noordoostpolder had het pand geen monumentale status. Wel was de loods volgens een voorlichter van cultuurhistorische waarde. De gemeente had graag gezien dat het gebouw op termijn een andere functie had gekregen.
Bèta
In de beginjaren van de NOP leverden de boeren hun bieten aan
- de Beta ( Coöperatieve Suikerbietentelersvereniging “Beta” )
Industrieweg 40, het woord Beta is nog vaag te zien in de gevel. - of aan de CSM.
in 1919 voortgekomen uit de fusie van een groot aantal particuliere suikerfabrieken.
De Bèta is opgericht in 1949
In de De Heerenveensche koerier van 31 mei 1949 lezen we:
Afzet suikerbieten N.O.Polder.
In de N.O.Polder is een coöp. suikerbietentelersvereniging „Bèta” opgericht met het doel de gemeenschappelijke afzet van de suikerbieten van de leden te behartigen. De oprichting is mede geschied, wijl wel kan worden aangenomen, dat de bietenproductie in de polder in de naaste toekomst niet zo groot zal zijn, dat daar een nieuwe suikerfabriek kan worden gebouwd. Bovendien is een beetwortelsuikerfabriek een zeer kapitaalintensief bedrijf.
In 1970 volgde een fusie van alle coöperatieve suikerfabrieken onder de nieuwe naam Suiker Unie.
De Suiker Unie wijzigde in 2020 haar naam in Cosun Beet Company.
De CSM werd in 2007 overgenomen door de Suiker Unie.
Het gebouw, bestaande uit een kantoor en tarreerlokaal dateert uit 1951
Het is gebouwd door aannemer Kingma uit Vollenhove.
De gebouw is economisch uitgevoerd in het zogenaamde halfsteensverband.
Het halfsteensverband bestaat vrijwel geheel uit lagen met strekken.
Bietenbrug
Het transport van voornamelijk suikerbieten ging met binnenvaartschepen over het water.
Daarom lag het industrieterrein van Emmeloord direct aan de Urkervaart en waren er achter de industrieweg twee havens.
Nieuw in die jaren was de komst van een bietenbrug, ook wel kiepsteiger of bietensteiger genoemd.
Bij de CONOP achter op de industrieweg kon een vrachtauto zijn graan vanaf een plateau naar één kant in een stortbak kiepen.
De Conop kreeg vanaf 1981 zijn eigen weegbrug zodat de drukte bij de weegbrug aan de Nagelerweg wat verminderde.
Waar tot dan toe de lading bieten met een kraan uit de wagen achter de trekker werd gelost, nu kon het rechtstreeks in het schip worden gekiept.
Bietenbrug Industrieweg
De suikerbietenoogst van de Noordoostpolder werd hier niet verwerkt. De polder had geen suikerfabriek.
‘t Nieuws voor Kampen – 19 augustus 1950
Bietensteiger in aanbouw Op het industrieterrein zijnde werkzaamheden in volle gang om voor 15 September a.s. de Bietensteiger voor de Bèta aan de Urkervaart gereed te hebben. Het is mogelijk om dan de bieten zo inde schepen te lossen, waarbij gebruik wordt gemaakt van kiepauto’s. Ongetwijfeld zal van deze steiger straks tijdens de campagne een druk gebruik worden gemaakt.
Industrieweg 31
Ee cultureel gemis, zeker als je ziet wat er voor teruggekomen is, is dit vrij gesloten bedrijfspand. De voorgevel was streng symmetrisch ingedeeld. Het bijna platte dak en de brede witte daklijst versterkte het horizontale karakter van het gebouw.
Het nieuwe nr. 31
Bouwerskamp 13
Eén van de oudste polderpanden
Toen het bedrijf Verbruggen haar activiteiten uitbreidde, werd het perceel dat er pal naast lag op nummer 15 erbij getrokken. Daar stond een heel oude schuur op. ‘We zouden het platgooien en wat nieuws bouwen. Maar toen borrelde het sentiment op.’
Want ja, die schuur was wel een van de oudste gebouwen van de Noordoostpolder. ‘Het pand is kort na de oorlog gebouwd voor aannemersbedrijf Timmer. Hier werden per schip zand en dergelijke aangevoerd voor de bouw van de wegen in de tijd dat de polder nog zo goed als leeg was’, legt Alex Verbruggen uit.
Opeens werd het vervallen schuurtje toch wel heel bijzonder. Het werd in ere hersteld. Met aan de buitenkant het metselwerk in de vertrouwde stijl van de Delftse school en met de grote boerderijdeuren, die er van oudsher ook in zaten.
En fraai metselwerk in keperverband onder het raam.
Karakter bewaard
Caroline Penning-den Ouden van Dyncore: ‘Het dak moest wel worden vernieuwd en de binnenkant is ook aangepast aan de eisen van deze tijd; modern en gasloos. Maar het karakter van de schuur is bewaard gebleven.’
Schippersbeurs
Urkervaart-met-cafe-Tholen
Langs de Urkervaart, op de hoek van het Veerplein is de schippersbeurs naast het schipperscafé Tholen gevestigd.
Hier werd vervoersvraag en -aanbod volgens een bepaald systeem aan elkaar werden gekoppeld.
Nederland was verdeeld in 19 rayons, per rayon was er een schippersbeurs.
De vrachtauto nam in toenemende mate het vervoer over van de binnenvaart.
Het systeem werd in Nederland formeel afgeschaft per 1 november 1998.
bron: wikipedia
‘t Nieuws voor Kampen – 16-12-1955
Dit is de nieuwe schippersbeurs die aan de Urkervaart te Emmeloord in aanbouw is.
Rechts ziet u het café waar straks de heer Tholen de scepter zal zwaaien.
Het complex schiet al flink op.
Opening
‘t Nieuws voor Kampen 23-03-1956
SCHIPPERSBEURS IN EMMELOORD Volgende maand officiële opening
In onze berichtgeving over de schippersbeurs in Emmeloord zijn we voorbarig geweest. Toen eergisteren het café Tholen aan de Urkervaart met officieel vertoon geopend werd, waarbij het accent werd gelegd op het nabije scheepvaartverkeer, heeft onze verslaggever dein de volksmond gebruikelijke term „schippersbeurs” te berde gebracht. De „echte” schippersbeurs, welke ineen neveliggend gebouw zal komen, wordt echter pas inde loop van de volgende maand geopend. Het gebouw is namelijk nog niet gereed. De talrijke schippers, die in Emmeloord aan wal gaan, zullen zonder twijfel het juist geopende café bezoeken, maarde officiële schippersbeurs, welke onder de rijksverkeersinspectie ressorteert, komt pas inde tweede helft van april voor een officiële opening in aanmerking.
Randweg
Benzinestation van Staveren aan de Randweg.