Ramspoltoren

Ramsweg 1-I, Ens
Postcode: 8307
Objectnr: FLV-R-2002
OBJECTOMSCHRIJVING

Note: ook een gemeente zit er wel eens naast.
Deze toren was helemaal niet een LUCHTWACHTTOREN.

Inleiding
Bij de – over de Ramsgeul (Ramsdiep) gelegen – brug van Ramspol, op kavel P105 staande LUCHTWACHTTOREN (1026) uit 1956 (1952-1953?)*. De luchtwachttoren maakte deel uit van een net van 276, over het gehele land verspreide luchtwachtposten.
Dit net is in de jaren vijftig opgezet om op het gehoor laagvliegende vliegtuigen uit het communistische Oostblok te signaleren, die niet door radar konden worden opgemerkt.
De luchtwachtposten waren gevestigd in kerktorens, molens en hoge gebouwen en in de 140, tussen 1950 en 1960, speciaal voor dit doel vervaardigde betonnen luchtwachttorens. De torens werden gemaakt van geprefabriceerde raatbouwelementen, die werden geleverd door de firma Schokbeton in Kampen. De torens hadden, afhankelijk van de situatie ter plekke, een hoogte die varieerde van 2.5 tot 31 meter. De plaats werd bepaald door het gegeven dat rondom elke post een geluidscirkel van 8 kilometer moest liggen, waarbinnen men een naderend vliegtuig zou kunnen horen. De luchtwachtposten
werden bemand door militairen van het Korps Luchtwachtdienst. Het korps werd in 1964 opgeheven toen bleek dat door de snelheid van de straaljagers het waarnemingssysteem hopeloos verouderd was. Omdat de meeste torens vervolgens werden afgebroken, zijn de resterende een zeldzaam geworden herinnering aan de Koude Oorlog geworden.

* Volgens een artikel in het Historisch Geografisch Tijdschrift 94.3 gaat het bij luchtwachttorens om gebouwen met een open constructie, wat bij deze toren niet het geval is. De toren wordt ook niet vermeld in het overzicht van twaalf torens, die anno 1994 zouden zijn overgebleven.

Omschrijving
Vanuit een rechthoekige plattegrond opgetrokken, op betonnen platen staande toren met een zadeldak van ijzer en hout boven een open uitkijkplatform. De gevels van de toren zijn samengesteld uit geprefabriceerde betonnen raamwerkelementen, waarvan de vierkante openingen aan de buitenkande zijn dichtgezet met betonnen plaatjes. De oosten de westgevel (8 segmenten) zijn iets breder dan de noord- en de zuidgevel (7 segmenten). De betonnen onderdelen zijn door middel van schroefbouten met elkaar verbonden. De onderste delen van afgesnoten hoeken zijn vlak, de bovenste boekdelen zijn open. De zuidgevel is evenals de noordgevel voorzien van drie paar kleine vierkante openingen. In de noordgevel staat tevens een rechtgesloten houten deur. De oost- en westgevel zijn blind.
Het inwendige van de toren is voorzien van rechte houten steektrappen met ijzeren trapleuningen. Tussen de trappen liggen zes, met planken bedekte bordessen van volwandige vakwerkliggers. Deze zijn door middel van betonnen verbindingsstukken met de gevels van de toren verbonden. De open, bovenste geleding van de toren is het uitkijkgedeelte. Het uitkijkplatform is door middel van een uit betonstenen opgetrokken muurtje gescheiden van het trapgat. De vloer is bedekt met betontegels en wordt extra ondersteund door een ijzeren balk met H-profiel. Vlak onder het platform verbindt een
trekstang de noord- en de zuidgevel met elkaar. De borstweringen bestaan uit open gelaten raatelementen. De binnenhoeken van de hoekkolommen zijn afgeschuind. Hieruit steken ijzeren balken met H-profiel die deel uitmaken van de eveneens uit ijzeren balken bestaande constructie van het met planken gesloten torendak.

Redengevende omschrijving

• De luchtwachttoren is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde.
• De toren is van (cultuur)historisch belang als een bijzonder overblijfsel uit de periode van de Koude Oorlog en als een specifieke, Nederlandse uitdrukking van de politieke situatie in de jaren vijftig.
• De toren heeft architectuurhistorische waarde vanwege de bijzondere constructiemethode en het daarmee samenhangende materiaalgebruik, waardoor de toren ook innovatieve waarde heeft.
• De toren is tevens van belang vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid.
• Het gebouwtje is bovendien van grote waarde vanwege de bouwtechnische, typologische en functionele zeldzaamheid.