Wie de Noordoostpolder binnenrijdt of verlaat passeert deze blikvangers.
De gemeente Noordoostpolder heeft langs de 3 invalswegen van de Noordoostpolder drie kunstwerken geplaatst.
Een symbool voor de polder en een blikvanger voor de gebruiker van de snelwegen door Flevoland.
De huisjes zijn ontworpen door het kunstenaarsduo en architecten Koopman & Bolink.
Het bijzondere ‘kindertekening-effect’ van de kunstwerken wordt veroorzaakt door de grondvorm. Bij een normaal huis zijn we gewend aan een rechthoekige vorm.
Het grondplan van deze huisjes hebben de vorm van parallellogram. Daardoor klopt het perspectief ‘ogenschijnlijk’ niet meer.
Monument voor de Noordoostpolder
(in de volksmond: Ketelhuisje)
- Officieel : Monument voor de Noordoostpolder
maar in de volksmond: Ketelhuisje - Kunstenaar: Frans Bolink en Gerard Koopman
- Plaats: Nagele Ketelbrug
- Materiaal: Baksteen en aluminium
- Geplaatst: 1994
Vanuit Lelystad
Dit bakstenen huisje, dat 200.000 gulden heeft gekost, toont dat men in de Noordoostpolder onder zeeniveau woont.
Het platte huisje lijkt zo van een kindertekening geplukt.
De opdrachtgever was het van Eck fonds, financieel geholpen door de provincie en de Juniorkamer Noordoostpolder.
De aluminium rookpluim is tevens windvaan en toont met zijn golven het voormalig waterpeil.
Op deze rookpluim dobbert een bootje met ook weer een rookpluim.
Het scheepje vaart tegen de wind in. Dit symboliseert het schijnbaar onmogelijke karwei om uit zee een stuk land te maken..
Het grondoppervlak meet 300 bij 800 cm, toevallig gelijk aan de verhouding van de standaard boeren-kavels in de polder. (300 x 800 meter = 24 ha)
Omdat de hoeken niet netjes haaks zijn, heeft de aannemer (Bouwbedrijf Roos v.h. L. de Graaff) veel bakstenen moet afslijpen.
Ketel
Het Ketelmeer ontstond in 1956 toen Oostelijk Flevoland werd drooggemaakt. Het ligt ingeklemd tussen de twee polders, Noordoostpolder en Oostelijk Flevoland.
In eerste instantie verrijzen hier 7 woningen voor de werknemers van de sluizen, de bruggen en gemaal Colijn. En er komen barakken voor de arbeiders die de polder ontginnen, en silo’s voor de opslag van graan. De barakken en silo’s zijn inmiddels verdwenen. De 7 ‘pionierswoningen’ aan de Vossemeerdijk staan er nog altijd. Later zijn er twee bungalowparken aangelegd, die inmiddels grotendeels permanent worden bewoond: Buitenplaats Ketelhaven en Villapark Ketelhaven.
Oudere vermeldingen
‘De Ketel’ was oorspronkelijk de naam voor de IJsselmond, in 1415 up Ketelers gate, 1567 Ketels-gat, oudtijds ook Coepsgat geheten. De huidige plaatsnaam Ketelhaven is in 1950 toegekend.
IJsseloog
Van de jaren vijftig tot negentig is door de IJssel verontreinigd slib aangevoerd en als bezinksel terechtgekomen op de bodem van het Ketelmeer. Het slib bevat giftige stoffen en metalen, zoals kwik en zink. Sinds de jaren negentig is de waterkwaliteit van de IJssel sterk verbeterd. Het vervuilde slib uit het Ketelmeer wordt opgeslagen in het speciaal daarvoor – van 1996 tot 1999 – midden in het meer aangelegde slibdepot IJsseloog, een ringvormige put van 45 meter diep met een diameter van een kilometer, gelegen direct NW van buurtschap Ketelhaven. IJsseloog heeft voldoende capaciteit om 20 miljoen m3 slib te bergen. Twee derde hiervan is gereserveerd voor slib uit het Ketelmeer en de rest voor zwaar verontreinigd slib van elders.
Boothuis
A6 richting Lemmer
- Titel: Boothuis
- Kunstenaar: Frank Bolink en Gerard Koopman
- Plaats: A6 tussen Bant en Lemmer
- Materiaal: Cortenstaal
- Geplaatst :2010
Vanuit Lemmer
Ook dit stoere huisje (2010) is een verwijzing naar wonen waar vroeger gevaren werd.
Het is gemaakt van cortenstaal, (cor-tén-staal) een ijzer waaraan oa. koper en fosfor is toegevoegd.
De roestkleurige oxidehuid beschermt het materiaal waardoor het niet geschilderd hoeft te worden.
Het bootje symboliseert dat het wonen in de polder zich onder zeeniveau afspeelt.
De kosten van ‘het boothuis’ waren € 116.000,-
De bijdrage van de gemeente van € 100.000,-
Polderhuisje
N50 tussen Ramspol en Ens
- Titel: Polderhuisje
- Kunstenaar: kunstenaarsduo Koopman & Bolink
- Plaats: N50 nabij brug Ramspol
- Materiaal: RVS
- Geplaatst: 2012
Vanuit Zwolle
is een roestvrijstalen huis wat doorsneden is door de golven van de voormalige Zuiderzee.
Opnieuw een symboliek van wonen op de plek van het vroegere water.
De verwarring wordt veroorzaakt door het niet haaks staan van de wanden. Dit verstoord het perspectief.
Het grondoppervlak is geen rechthoek maar een trapezium.
Het plaatsen van dit derde kunstwerk in eenzelfde stijl -maar toch net weer even iets anders- draagt bij aan de herkenbaarheid van de Noordoostpolder in het algemeen. De passant ziet daardoor dat hij Noordoostpolder binnenkomt of uit gaat.
Over de kunstenaars
Koopman & Bolink is een samenwerkingsverband van de beeldend kunstenaars G.F. Koopman en F.E. Bolink, die sinds 1985 in Nederland werken in de openbare ruimte creëert op het raakvlak van architectuur en beeldende kunst.
Frans Bolink, geboren in 1943 en Gerard Koopman geboren in 1938 voeren sinds 1985 samen projecten uit in de openbare ruimte.
Beiden zijn van oorsprong binnenhuisarchitect.
Een groot deel van hun gezamenlijke werken staat in Twente, waar ze allebei wonen.
Hun ontwerpen zijn veelal speels en kinderlijk eenvoudig, bijvoorbeeld een glazen bos in Haaksbergen en zoals nu de drie huisjes in de polder
–
Dagblad Trouw, 21 juli 1995 :
Tot vorig jaar stond er een indrukwekkend bord langs de A 6 tussen Lelystad en Emmeloord. Net voorbij de Ketelbrug lazen de reizigers daarop: ‘U rijdt nu op de bodem van de Zuiderzee. Zon tekst zorgt voor rillingen over de rug, Hitchcock had het niet spannender kunnen bedenken.
Het bord is weg, er staat nu een kunstwerk. De symboliek is vanaf de snelweg in vliegende vaart meteen te herkennen en dat was precies de bedoeling van de makers. Een huisje, een rookwolk, golven en een schip – Hollandser is nauwelijks mogelijk.
Maar iets klopt er niet aan het ‘Monument voor de Noordoostpolder.
Alsof het niet echt is, alsof het huis getekend is in het landschap.
Frank Bolink en Gerard Koopman, allebei binnenhuisarchitect en docent aan de kunstakademie in Enschede, houden van visuele grappen. Daarom was het niet zo vreemd dat ze na de frivole toren voor een psychiatrisch ziekenhuis in Enschede ook in de polder met een knipoog te werk gingen.
Om kijkers op het verkeerde been te zetten, zeggen ze zelf.
De titel van het kunstwerk is al even simpel als het bouwsel zelf. Het huis is opgetrokken uit rode bakstenen die doorlopen tot en met het dak en de schoorsteen. De rookpluim is ook baksteenkleurig en gaat ongemerkt over in de golven waarop het bootje
vaart. De vele meters lange pluim van aluminium functioneert als windvaan – en hier aan de rand van het IJsselmeer betekent dat overwerk. Aanvankelijk was het idee om het monument bovenop de dijk te bouwen, maar dat gaf problemen met Rijkswaterstaat.
En zo werd het het open stuk land aan de Ketelmeerweg.
De ‘grap’ zit ‘m vooral in de afgeschuinde zijkanten. Het huis is heel ondiep, of beter: het is zo plat als een tekening. Een kindertekening, wel te verstaan. Het is volgens Frank Bolink een bewuste keuze geweest. Kindertekeningen hebben een directheid
waar volwassenen jaloers op kunnen zijn. Veel van wat hij met Koopman ontwerpt, heeft te maken met wat kinderen doen: onbekommerd het een en het ander aan elkaar knopen.
Spontaniteit, daar ontbreekt het volgens hem steeds vaker aan. Wat dat betreft is Picasso zijn grote voorbeeld, een kunstenaar die zijn hele leven hard gewerkt heeft om weer als een kind te kunnen schilderen.
Bolink en Koopman hadden van de gemeente Noordoosterpolder een vrije opdracht gekregen. Het monument moest een symbool voor de
polder worden en een blikvanger voor de gebruiker van de snelweg.
Driekwart jaar hebben de Enschedeërs rondgelopen voordat ze het idee op papier hadden. Het maken van het kunstwerk kostte slechts twee maanden. Met balken en latten trokken ze naar het stuk land langs de Ketelmeerweg en werkten daar hun plan op ware grootte uit. In eerste instantie was het te breed voor hun gevoel, er moest een stuk worden afgezaagd. Zo ontstond een huis
met een grondvorm van 3 bij 8 meter. Puur toevallig, benadrukt Bolink, zijn dat precies de maten van de kavels in de Noordoostpolder: 300 bij 800 meter. De kunstenaars waren er niet op uit geweest.
Bij de onthulling van het monument werd het door de volksmond meteen tot ‘Ketelhuisje’ bestempeld, een titel waar Bolink niet direct enthousiast over kon worden. Maar volgens ambtenaren op het gemeentehuis in Emmeloord is het kunstwerk vanaf het
begin heel positief ontvangen. Er wordt nog regelmatig gebeld door automobilisten, die hun ogen niet geloven en om tekst en uitleg vragen.
BuitenBeeld: Blikvanger in de polder
VNG Magazine nummer 17, 8 november 2019, Auteur: Cindy Castricum | Foto: Martine Sprangers
Maayolein Goelema (CDA), raadslid Noordoostpolder
Frank Bolink en Gerard Koopman, Monument Noordoostpolder
Wie vanaf de A6 vanuit Lelystad de Noordoostpolder binnenrijdt, passeert onherroepelijk het Monument Noordoostpolder, in de volksmond het Ketelhuisje genoemd. Het is een van de drie kunstwerken die bij de invalswegen van de Noordoostpolder staan, net als het Boothuis (A6, bij de afrit Lemmer) en het Polderhuisje (N50, tussen Ramspol en Ens). Het zijn ontwerpen van het Twentse kunstenaars- en architectenduo Frank Bolink en Gerard Koopman.
Vanwege de locatie zullen veel automobilisten deze blikvanger aan de A6 wel kennen, denkt raadslid Maayolein Goelema. ‘Het huisje lijkt zo van een kindertekening te zijn geplukt’, licht ze toe. ‘Je merkt dat het perspectief ogenschijnlijk niet klopt, waardoor je nog eens over je schouder wilt kijken. Het geheim zit hem in het grondvlak dat niet een standaard rechthoek is, maar een parallellogram, waardoor er een bijzonder perspectief ontstaat.’
De aluminium rookpluimen uit de schoorsteen zijn tevens de golven die het voormalig zeeniveau aangeven, vervolgt ze. ‘Je voelt je met de auto onder de dijk verdwijnen. Op de golven vaart een bootje tegen de wind in, symbool van de gewonnen strijd van Flevoland tegen het water.’ Als raadslid moet je ook weleens tegen de stroom invaren, aldus Goelema.
Goelema, sinds vorig jaar raadslid voor het CDA, woont bijna haar hele leven al in Noordoostpolder. ‘Mijn ouders verhuisden naar een boerderij hier in de polder toen ik een baby van zes weken was’, vertelt ze. ‘Tijdens mijn studie ben ik wel even weggeweest, maar daarna weer hier gaan wonen.’ Ze houdt veel van de polder, maar trekt er ook vaak op uit. ‘Elke keer als ik dan weer terugkom en langs het Ketelhuisje rijd, krijg ik het gevoel van: ik ben weer thuis.’
Ze hoopt dat deze publicatie mensen ertoe beweegt eens van de A6 af te slaan, de polder in. ‘In Noordoostpolder staan heel veel mooie kunstwerken in de openbare ruimte. Ga eens van de snelweg af en kom kijken.’
Alle afleveringen van BuitenBeeld zijn te vinden op vng.nl/buitenbeeld.
