De Golfslag
Actueel : onderaan
Het verzorgingshuis ‘De Golfslag’ (Smedingplein 2) , gebouwd in 1971 naar ontwerp van Abe Bonnema, is een op betonnen pijlers geplaatst gebouw met zes woonlagen en een opbouw. Het heeft (had) 120 éénpersoonskamers en 18 tweepersoonskamers. Tussen de pijlers bevinden zich de gezamenlijke ruimten.
Het markante golvende dak doet denken aan ‘ golfslag’ en de voormalige Zuiderzee. Toch komt die naam niet van de architect Abe Bonnema.
In Goor, nabij Almelo staat een kopie van dit gebouw, echter in spiegelbeeld. (zie onder)
De naam ‘ De Golfslag’ is door de bewonerscommissie gekozen, wellicht ingegeven door het golvende dak.
In de Noordoostpolder waren relatief nog niet zoveel ouderen Toch moest er voor hen ook een eigen bejaardenhuis komen. Zo werd eind jaren zestig uit alle geledingen van de samenleving een commissie samengesteld die de bouw van een bejaardenhuis moest voorbereiden. In die commissie namen plaats mevrouw Kostense van Humanitas, mevrouw Borm van Caritas, mevrouw Van Bree van de diaconie van de Hervormde Kerk, de heer Doornbos van de Gereformeerde Stichting voor Maatschappelijk Werk en dokter Van Es als medisch deskundige. Aangezien de gemeente het project zou financieren (met geld van het Rijk) werd wethouder De Feyter qualitate qua voorzitter. De heer Zomer nam als raadslid in deze commissie plaats. Tot slot werd er een bouwkundig ambtenaar aan het gezelschap toegevoegd.
Architect.
Abe Bonnema (Stiens, 6 september 1926 – Groningen, 9 augustus 2001) was een Nederlandse architect die in de laatste twee decennia van de twintigste eeuw een aantal markante kantoorgebouwen heeft ontworpen.
Bonnema was de zoon van een bouwkundige. Hij studeerde bouwkunde aan de Technische Hogeschool in Delft. Na afronding van zijn studie begon hij een bureau voor architectuur en ruimtelijke ordening. Bonnema begon zijn bedrijf in eerste instantie in Leeuwarden en verplaatste het later naar later in Hardegarijp, waar hij ook woonde.
Aan het begin van zijn loopbaan hield Bonnema zich vooral met woningbouwprojecten bezig. In de laatste twintig jaar voor zijn dood bouwde hij vooral grote kantoorgebouwen. Bonnema was een functionalist. In zijn optiek waren gebouwen gebruiksartikelen die moesten voldoen aan de eisen die de gebruiker stelt. Daarbij volgt de vorm vanzelf uit de functie.
Deze foto is gerestaureerd en vergroot door Martin Tank. Zie zijn facebook Emeloirt
Brand 1971
Op zondagmorgen 18 april 1971, niet lang na de officiële opening op 3 februari 1971, ontstond er brand op de begane grond van Golfslag De bewoners werden ’s morgens vroeg geëvacueerd. De schade bleef gelukkig beperkt tot het materiële, al dekte de verze. kering niet alle schade. Voor veel medewerkers en bewoners was het vooral een traumatische ervaring
Klaas Post, hoofd technische dienst, was er bij en vertelt zijn verhaal De brand werd ’s morgens vroeg ontdekt door mevrouw Straat, aan Schokkerwal woonde. Zij werkte bij ons als verzorgster De brandweer was snel ter plekke, maar kon de brand aanvanke lijk moeilijk blussen. Het vuur verspreidde zich in de ruimte boven het plafond. Daar konden de brandweerlieden moeilijk komen. Uiteindelijk hebben ze, voorbij de keuken, het plafond afgekapt. Verbrande delen kwamen naar beneden en daarna konden ze de brand blussen. Toen was het ook snel gebeurd. Halverwege de
morgen kon het sein brand meester worden gegeven. Omdat er een flinke ruimte is tussen de begane grond en de rest van het gebouw zijn de vlammen gelukkig niet op de eerste verdieping gekomen.
HOE DE BRAND IS ONTSTAAN IS NOOIT DUIDELIJK GEWORDEN.’
Ondertussen waren alle bewoners geëvacueerd. Aanvankelijk nog veel via de lift aan de oostzijde. Die werkte nog goed. Later via de trap. Mensen moesten belangrijke spullen achterlaten. Sommigen hadden hun portemonnee of soms zelfs hun gebit nog op hun kamer liggen. Onder kordate leiding van directrice Van Dijk werden de bewoners opgevangen in ’t Voorhuys. De families werden ingelicht en die zorgden voor tijdelijke opvang
Klaas Post, de technische man: Hoe de brand is ontstaan is nooit duidelijk geworden. Kortsluiting kon het volgens mij niet geweest zijn: Ik heb geen gesprongen stoppen gezien. Ik vermoed dat het een oververhit apparaat bij de receptie is geweest, in combinatie met een kurk droge omgeving. Er werd flink gestookt, omdat bewoners gauw last hadden van kou.
Uit de krant:
Brand 1971
Op 18 april 1971 , dus kort na de opening, heeft er een felle brand gewoed in de benedenverdieping.
EMMELOORD — Een felle brand in het bejaardencentrum „De Golfslag” in Emmeloord heeft zondagmorgen de van de bovenbouw los staande keuken, administratieruimten, liften, recreatiezaal en dienstvertrekken verwoest. Alle 130 aanwezige bejaarden konden tijdig in veiligheid worden gebracht. De brand is waarschijnlijk ontstaan door kortsluiting in de recreatiezaal.
De schade wordt geschat op ongeveer één miljoen gulden. „De Golfslag” is tegen brandschade verzekerd.
De schade bleek uiteindelijk ruim ƒ 2,5 miljoen te bedragen.
De brand moet om tien over vijf zondagmorgen al hebben gewoed. Op dit tijdstip bleven de elektrische klokken van het centrum staan. De brand werd om ongeveer half zes ontdekt door mevr. Straat uit een tegenover het centrum liggende straat. Zij sloeg alarm bij de brandweer en politie. Haar echtgenoot, de 33-jarige vertegenwoordiger B. Straat, is gaan helpen bij het redden van bejaarden en raakte daarbij gewond, toen een raam naar beneden klapte. Na in het ziekenhuis zijn wonden te hebben laten hechten kon de heer Straat huiswaarts gaan.
In het centrum, dat plaats biedt aan 138 bejaarden, waren 130 personen aanwezig, van wie acht bedlegerig waren. Dezen zijn in een ziekenhuis opgenomen. De overigen zijn bij familieleden en kennissen ondergebracht. Niemand van de bewoners raakte gewond. Wel moesten enkelen van hen in pyjama het tehuis verlaten. Hun bezittingen bleven achter. Daar de liften niet meer werkten, werden de bewoners aan de achterzijde van het centrum via trappen afgevoerd.
De evacuatie verliep zeer vlot en was om zeven uur voltooid.
Op 3 mei 1971 konden de bewoners weer hun intrek nemen in hun appartement.
Slopen mocht niet
De Stichting Bouw Bejaardenhuizen in Emmeloord wilde verzorgingshuis De Golfslag in Emmeloord al eerder slopen.
Het in 1970 voltooide gebouw van Bonnema voldeed niet meer, er moest een nieuw tehuis komen. Daartoe had de stichting begin 1997 al toestemming gekregen van de Leeuwarder rechtbank. Slopen mocht.
En daar had de andere partij hoger beroep tegen aangetekend. Die partij was, jawel, de in Hurdegaryp wonende en daar ook werkende architect Abe Bonnema (1926). Hij deed als ontwerper van De Golfslag via zijn advocaat een beroep op artikel 25 van de Auteurswet. En met succes: het Hof stond de sloop niet toe.
De Auteurswet lijkt een nieuw wondermiddel dat verder reikt dan de Monumentenwet en machtiger is dan welke pressiegroep dan ook.
Rond 2002, na het overlijden van de architect, werd er opnieuw een balletje opgegooid om het ‘ouderwetse’ verzorgingshuis te doen verdwijnen. ‘Ook daar verzetten de partners van Bonnema Architecten zich met succes tegen.
Een 2e Golfslag
In Goor (nabij Almelo) staat een tweede exemplaar van de Golfslag.
Eigenaar is Verzorgingshuis De Stoevelaar.
Hetzelfde ontwerp van Abe Bonnema, maar dan in spiegelbeeld.
Ook hebben beide gebouwen dezelfde karakteristieke wiebervormige dakelementen.
Wel gesloopt
Dit verzorgingshuis wordt in 2023 gesloopt en maakt plaats voor nieuwbouw. link
Kunst in de Golfslag
Nadat De Golfslag was hersteld van de brand in 1971 is het een kunstwerk geschonken door de Vereniging Lange Nering.
Bernard Geurtzen was voorzitter.
Dit wandplastiek van beeldhouwer/keramist Joop Puntman is weer een typisch Noordoostpolder-drooglegging tafereel.
Een pionier met laarzen in de klei, vogels, vissen, korenaren en een koggeschip.
Het kunstwerk ligt nog in de Golfslag. Ik hoop dat ze er zuinig op zijn.
De familie Geurtzen had warme contacten met ‘Ambacht Haalderen’ en kochten hier vaker kunst en curiosa. Ook dit kunstwerk kwam hier vandaan.
Nog in familiebezit is dit muurplastiek uit 1964. Ook hier herkennen we onmiddellijk de Poldertoren, een Schokbetonschuur, de Schouwburg met het kunstwerk Drie Muzen en de entree van de winkel van Geurtzen. Dit muurplastiek is gesigneerd met “AMHA” (Het Ambacht Haalderen)
Ook bekend in Emmeloord is de plaquette die hangt aan de voormalige winkel van Geurtzen, hoek Beursstraat – Lange Nering.
Het is een eerbetoon aan Bernard Geurtzen, zeer actief voorzitter van de ondernemersvereniging Emmeloord en ook de initiator van Parijs in Emmeloord
ABE BONNEMA
bron: abebonnema.nl
Abe Bonnema (1926-2001) werd geboren in Stiens. Hij doorliep de hbs in Leeuwarden en voltooide een studie bouwkunde aan de Technische Hogeschool Delft, waarna hij in 1957 in Leeuwarden een architectenbureau begon.
In 1963 verhuisde dit bureau naar een woonhuis met werkruimte in Hurdegaryp, dat Bonnema voor zichzelf had ontworpen. In de loop van zijn werkzame leven tekende Bonnema met zijn medewerkers een ontzagwekkende hoeveelheid gebouwen, waarvan de meeste zijn te vinden in de Friese hoofdstad.
Abe Bonnema heeft een grote, bijzondere en waardevolle erfenis nagelaten. Zonder Bonnema had Leeuwarden er heel anders uitgezien. Elke Leeuwarder kent het Girokantoor aan de Tesselschadestraat en de Avéro- en Achmea-torens aan de Lange Marktstraat. Maar naar ontwerp van Bonnema zijn in Leeuwarden ook vele duizenden woningen gebouwd en talloze gebouwen voor zorg, onderwijs, bedrijfspanden, winkels en kantoren.
Bekende werken buiten Friesland zijn het kantorencomplex van Nationale Nederlanden in Rotterdam en het hoofdkantoor van de Belastingdienst in Amsterdam-Sloterdijk. Bonnema ontving verschillende architectuurprijzen en zijn ontwerpen werden onder meer tentoongesteld in het Museum of Modern Art in New York. Abe Bonnema leeft voort in de jaarlijkse naar hem genoemde architectuurprijs.
Terwijl in sommige gebouwen invloeden van klassieke modernisten als Le Corbusier en Mies van der Rohe gemakkelijk zijn terug te vinden, vertonen andere ontwerpen verwantschap met bijvoorbeeld brutalisme of structuralisme. En het is niet moeilijk om meer van zulke invloeden en verwantschappen aan te wijzen. Zo bekeken is het werk van Bonnema een rijke en boeiende dwarsdoorsnede langs hoofdstromingen uit de architectuur van de twintigste eeuw.
Actueel
Na jaren van verloedering krijgt De Golfslag in Emmeloord een facelift: ‘Mooi dat het weer een woonfunctie krijgt’
Foto Freddy Schinkel
De verbouwing van De Golfslag in Emmeloord is in volle gang.
Het was afzien voor het complex aan de rand van Emmeloord, een ontwerp van de bekende architect Abe Bonnema (1926-2001). Zorggroep Oude en Nieuwe Land deed het gebouw in 2016 in de verkoop omdat de appartementen niet meer aan de eisen voldeden. De Golfslag kwam in handen van twee Urker ondernemers die het wilden verbouwen, maar deze plannen kwamen niet van de grond. Het pand raakte in verval.
Drie jaar geleden woedde een felle brand in het complex waar in die periode anti-krakers woonden. In 2020 kwam De Golfslag in handen van Jong Projectontwikkeling uit Zwolle. Deze partij kondigde aan het ‘mooie gebouw in dezelfde stijl te laten’. Van de buitenkant dan, van binnen gaat er het nodige veranderen. De zorg keert terug, ook komen er appartementen voor reguliere huurders.
Dementie
Inmiddels is duidelijk dat Zorggroep Oude en Nieuwe Land de partij is die zorg gaat verlenen – nu als huurder. De zorggroep krijgt het beheer over 73 appartementen in De Golfslag, zegt manager Thea de Boer. De begane grond en eerste verdieping zijn voor mensen met dementie. Verspreid over de tweede tot en met de zesde etage komen ouderen ‘met een zorgvraag’ te wonen.
© Foto Freddy Schinkel
Smalle gangen
De zorgappartementen worden op 1 augustus opgeleverd na de grondige renovatie. Een maand later worden ze in gebruik genomen, aldus De Boer. De nieuwe bewoners komen waarschijnlijk grotendeels uit verzorgingshuis Wittesteijn in Emmeloord, dat de deuren gaat sluiten. ,,Het is een van onze oudste panden’’, zegt de manager. ,,Het heeft smalle gangen en kleine sanitaire ruimtes.’’
,,In januari gaan we met de bewoners van Wittesteijn en hun familie om de tafel zitten om de mogelijkheden voor De Golfslag te bespreken. Het kan best zijn dat ze voor een ander locatie kiezen overigens.’’ Ze is blij dat het iconische gebouw na jaren van leegstand en verloedering eindelijk onder handen wordt genomen. ,,Hartstikke mooi dat het weer een woonfunctie krijgt.’’
Ondertussen wil de gemeente Noordoostpolder de plaatsnaam ‘Emmeloord’ weer zichtbaar maken op de zijgevel van De Golfslag. De bekende letters, die decennia lang te zien waren, zijn tijdens de renovatie verwijderd. De gemeente neemt ze in bruikleen, zorgt dat ze op de oude plek terugkeren én regelt verlichting (à 10.000 euro). Het gaat om een ‘cultuurhistorisch kenmerk’ van de Golfslag, meent het college. ‘De letters markeren Emmeloord als herkenningspunt langs de snelweg A6’.
De Golfslag
De Golfslag is in 1971 gebouwd. Het gebouw staat op betonnen pijlers en telt zes woonlagen en een opbouw die verwijst naar de ‘golfslag’ van de voormalige Zuiderzee. Stichting het Cuypersgenootschap, een landelijke monumentenorganisatie, heeft de gemeente Noordoostpolder een jaar geleden verzocht om De Golfslag de status van gemeentelijk monument te geven. Deze organisatie vindt dat het gebouw een ‘duidelijke architectuurhistorische waarde’ heeft en bescherming verdient.
Snelste vogel ter wereld krijgt een broedkast in Emmeloord
“De slechtvalk is op zoek naar geschikte woonruimte.” Dat zegt Harold Boer van de Werkgroep Roofvogels Noordoostpolder. Er zijn volgens hem veel te weinig plekken waar deze snelle roofvogel zich fatsoenlijk kan nestelen. De eerste broedkast in Noordoostpolder is gerealiseerd. Die staat op het dak van het gebouw De Golfslag in Emmeloord.
Snelle vogel
“Het is de Max Verstappen onder de vogels”, zegt Boer over de slechtvalk. Als de vogel achter een prooi aanzit, kan hij een snelheid vliegen van zo’n 300 kilometer per uur. De roofvogel kent volgens hem nog meer eigenschappen waar veel mensen baat bij hebben.
Duiven verjagen
“In de bebouwde kom staan er vooral duiven op het menu”, zegt Boer terwijl hij boven op het dak staat van De Golfslag. Volgens hem gaf dat de eigenaar van het gebouw de doorslag voor goedkeuring voor een broedkast op het dak. In en rond De Golfslag verblijven veel duiven die een hoop vervuiling zoals poep achterlaten. “Als er een slechtvalk in de buurt is, zijn die duiven snel vertrokken”, verzekert hij.
De kast heeft Harold Boer zelf gemaakt in samenwerking met Landschapsbeheer Flevoland. Het is een houten hok met een omvang van ongeveer één meter bij tachtig centimeter. Binnen ligt een laag kleine kiezelstenen. “Een slechtvalk bouwt zelf geen nesten”, weet hij over deze roofvogel te vertellen. Vaak broeden ze op kraaiennesten die in hoogspanningsmasten zijn gebouwd. Toch is dat voor de slechtvalk geen ideale plek.
Volgens Harold is het moeilijk om in Noordoostpolder geschikte broedplekken te vinden. Er zijn vooral hoge gebouwen nodig met daken waar bijna nooit iemand komt. “De Poldertoren viel daarom al af”, zegt hij. In de toren komen geregeld mensen en dat schrikt de vogel af.
Camera
In de broedkast op het dak van De Golfslag is een zogeheten wildcam geplaatst. Deze camera maakt foto’s en video’s wanneer er in de broedkast beweging wordt geconstateerd. Deze beelden zijn niet live te bekijken, omdat de camera niet op het internet is aangesloten. Die mogelijkheid bestaat volgens Harold wel, maar dat vraagt om een extra investering. Daarvoor heeft de werkgroep geen geld.