Emeloirt en Emelwerth

zijn de oorspronkelijke namen van het huidige Emmeloord. Ze verwijzen naar Schokland, eiland in de Zuiderzee.

Oorsprong naam Emmeloord

Emmeloord ontleend zijn naam aan het oude buurtje op de noordpunt van Schokland, al heette het toen Emelwerth !

Hoe kwam Schokland dan aan de naam.

Emmeloord heette eerst:

Emelwerth

Eém, het eerste deel van Emel-, komt van het Germaanse ami, een algemene aanduiding voor een natuurlijk waterverloop.
In Nederland stromen diverse rivieren met de naam Eem (of Eems)
werth betekend terp. De Groningers gebruiken daarvoor nog steeds het woord Wierd. (woonheuvel)

Vanaf 1650 zien we echter dat de naam omgezet is naar :

Emeloirt.

Oirt (door de i achter de o spreek je het uit als oort)
Oort betekend punt, net als in Dinteloort en IJoort (later IJdoorn).

De overgang van werth naar oort heeft waarschijnlijk te maken met de afbrokkeling van het eiland Schokland. Daardoor was Emelwerth steeds minder en terp (heuvel in het land) maar kwam steeds meer op de punt (oirt) van het eiland kwam te liggen.

Eerste vermelding

De oude kerkelijke archieven zijn veelal onze belangrijkste bronnen.

In het Rijksarchief van Friesland in Leeuwarden bevindt zich een kapellenlijst van de Sint Odulfusabdij te Staveren (1132).

Het is het oudste archiefstuk van Friesland. Het gaat om de eerste vermelding van Emelwerth, Marcnesse, Ruthne, Urk en Kuinre in de archieven.

Wat is een kapellenlijst
Een kapellenlijst is een lijst van kapellen (kerken)  die bij de abdij (klooster) behoren
De kapellen waren de steunpunten van de abdij en dienstig voor de verbreiding van het christendom.

De lijst met kapellen van 29 mei 1132.

De Sint Odulfusabdij te Staveren
Dit klooster werd opgericht door de monnik Odulfus.
Deze was door de bisschop van Utrecht uitgestuurd om de afvallige Friezen opnieuw te bekeren.
Odulfus kwam via de Utrechtse Vecht, het Flevomeer en het Vlie naar het drukke verkeersknooppunt Staveren.