Ens
Nederlands Hervormd
buiten gebruik
Kerkplein 30 – buiten gebruik gesteld in 2006 – Verder in De Zaaier – Verbouwd tot woning
Het kerkgebouw van de Hervormde Kerk in Ens heelt een vrijwel vierkante plattegrond, het neigt naar centraalbouw,
De ontwerpers wilden de kerk zo weinig mogelijk een achterkant geven. De consistorie leunt tegen de kerk aan, het jeugdgebouw staat los.
Het hoge schilddak is een oriëntatiepunt voor de omgeving.
In de kerkzaal geven een dominerend wandkleed en ramen van B. Hendriks de lengte-as aan.
Het balkon, de hoge kapruimte en de lichtkroon bieden tegenwicht.
Het liturgisch centrum staat niet op en verhoging.
De kerk is centraal gelegen op een stenen kerkplein omringd door linden en lage, eenvoudige woningen
De gevels zijn van bruinrode gevelsteen, de vensters en deuren van groen en wit hout en het dak van blauwe leisteen.
De architecten Nielsen en Spruit ontwierpen ook Het Baken in Emmeloord en samen met Van de Kuilen het nieuwe gebouw van De Rank in Emmeloord en de Gerefor-
meerde Kerk (vrijgemaakt) in Nagele.
Bron: Kerkopbouw en kerkbouw in de IJsselmeerpolders.
GESCHIEDENIS
De Hervormde kerk op het Kerkplein in Ens werd geopend in 1953 en was de tweede definitieve kerk in de Noordoostpolder. Rond de opening was er in de media veel aandacht voor deze kerk. Vooral de samenwerking tussen architect Chris Nielsen en kunstenaar Berend Hendriks was voor die jaren opmerkelijk. Hendriks maakte onder andere het baksteenmozaïek van de gelijkenis van de zaaier op de voorgevel. Het was een rechthoekige zaalkerk met dakruiter in sobere traditionalistische vormen.
Zondag 24 september 2006 is er voor het laatst een dienst gehouden in de kerk. Het jaar daarop is het gebouw omgebouwd tot woning. De kerk is een gemeentelijk monument en is het afgelopen jaar met subsidie van de gemeente opgeknapt. Dit najaar staat de restauratie van het torentje op het programma. De kerk is verkocht en in 2007 verbouwd tot woning. De Protestantse gemeente De Zaaier gaat verder in de gereformeerde kerk.
MATERIALEN EN KLEUREN
Bron: Hervormde kerkbouw na 1945, uitgeverij Boekencentrum
- Vloer: betontegels
- Wanden: rode baksteen
- Ramen: gezandstraald glas (ontwerp B. Hendriks)
- Vlak plafond: beton in het zicht met geometrische siermotieven
- Banken, tafel, kansel: mahonie
- Doopvont: koperen bekken aan één der kolommen
- Aantal plaatsen: ongeveer 450
- Verwarming: hete lucht
- Verlichting: lichtkroon in het midden en wandarmaturen op het balkon
- Bijzonderheden: wandkleed en gevelmozaïek naar ontwerp van B. Hendriks
Kunst
De Zaaier – Ned. Hervormde kerk – Ens
- Titel: baksteenmozaïek De Zaaier
- Plaats: Kerkplein 30
- Kunstenaar: Berend Hendriks
- Jaar: 1952
De Hervormde kerk op het Kerkplein in Ens werd geopend in 1953 en was de tweede definitieve kerk in de Noordoostpolder.
Rond de opening was er in de media veel aandacht voor deze kerk.
Vooral de samenwerking tussen architect Chris Nielsen en kunstenaar Berend Hendriks was voor die jaren opmerkelijk.
Hendriks maakte onder andere het baksteenmozaïek van de gelijkenis van de zaaier op de voorgevel
en de 8 gebrandschilderde ramen.
Het was een rechthoekige zaalkerk met dakruiter in sobere traditionalistische vormen.
Berend Hendriks : ontwerp wandschildering
Het refereert naar de Bijbelse gelijkenis (parabel) over ‘De Zaaier’ :
“Een zaaier ging zaaien. Bij het zaaien viel een gedeelte op de weg. Er kwamen vogels die dat zaad opaten. Een ander gedeelte viel opde rotsgrond, waar weinig aarde lag. Het zaad kwam snel op, want de grond was niet diep. Maar toen de zon was opgekomen, verschroeide het, en omdat het geen wortels had, verdorde het.
Een ander deel viel tussende distels. De distels schoten op en verstikten het zaad.
Weer een ander deel viel in goede grond en zette vrucht: een deel bracht honderdmaal zoveel op, een ander deel zestigmaal en weer een ander deeldertigmaal.
Wie oren heeft, moet ook luisteren!” (De goede Poldergrond.)
(bron: Lucas 8: 4 – 15 – Marcus 4:3 – Matteüs 13: 1 – 9, 18 – 23)
Ditzelfde zien we ook in het Wandreliëf Una Sancta in Espel
Zondag 24 september 2006 is er voor het laatst een dienst gehouden in de kerk.
Het jaar daarop is het gebouw omgebouwd tot woning.
De kerk is een gemeentelijk monument en is het afgelopen jaar met subsidie van de gemeente opgeknapt.
Dit najaar staat de restauratie van het torentje op het programma.
De kerk is verkocht en in 2007 verbouwd tot woning.
De Protestantse gemeente De Zaaier gaat verder in de gereformeerde kerk.
Bron: http://reliwiki.nl
Over Berend Hendriks
Berend Hendriks (Apeldoorn, 9 juli 1918 – Arnhem, 6 augustus 1997) was een Nederlandse beeldend kunstenaar en monumentaal vormgever.
Hendriks, zoon van een Apeldoornse boomkweker, was aanvankelijk voorbestemd om net als zijn vader boomkweker te worden. Hij volgde de tuinbouwschool in Boskoop, maar koos uiteindelijk voor een loopbaan in de beeldende kunst.[1] Na zijn opleiding aan de Rijksakademie van beeldende kunsten, waar hij les kreeg van onder andere Heinrich Campendonk, ontwikkelde hij zich tot een veelzijdig kunstenaar: schilder, glasschilder, wandschilder, monumentaal kunstenaar, omgevingskunstenaar, beeldhouwer, keramist en vervaardiger van mozaïek. In de jaren vijftig werkte René Karrer als assistent bij Hendriks.
Hendriks exposeerde onder meer in het Stedelijk Museum van Amsterdam, het Gemeentelijk Van Reekum Museum te Apeldoorn en de Hogeschool voor de Kunsten te Arnhem. Aan deze hogeschool was Hendriks als docent verbonden en stimuleerde hij de ontwikkeling van omgevingskunst. Werk van Hendriks is opgenomen in de collectie van het Apeldoorns museum CODA en van Museum De Paviljoens in Almere.
Bron: wikipedia
Woonhuis
In het dorp Ens, tussen blokken jarenvijftighuizen, staat de voormalige hervormde kerk. Een groot mozaïek van zwarte en bruine steentjes siert de voorgevel. Het is de zaaier, die uitgaat om te zaaien.
De remonstrantse predikant ds. F. E. van Leeuwen was in 1953 vol lof over de tweede definitieve kerk die in de Noordoostpolder werd geopend. „Wij denken aan dit nieuw gewonnen land”, schreef hij, „waarin gezaaid moet worden, wij voelen als het ware de zeewind nog om ons heen wanneer wij de vogels zien zwermen rondom de zaaier en er gaat van deze afbeelding een wervende kracht uit, een soort oproep om binnen te komen en te luisteren naar het woord van het Evangelie.”Ruim vijftig jaar later, in 2006, hielden de hervormden er hun laatste dienst. Ze kerken nu, samen met de gereformeerden, even verderop. De kanselbijbel ging mee.
Maarten Heijenk en Gitta Montanus kochten het gebouw, huurden een architect in en verbouwden de kerk tot woonhuis. In de kerkzaal, tegen de achtergevel, verrees een woning met twee verdiepingen. De grote ramen van de woonkamer bieden uitzicht op de kerkzaal, die grotendeels intact is gelaten.
„We hebben zo veel mogelijk de sfeer van de kerk willen behouden”, zegt Montanus. Ze wijst naar de originele kroonluchter aan het plafond en naar de grijsgroen geschilderde banken op de galerij. Daar staat ook nog het orgel van Willem van Leeuwen. „Ik heb meteen maar orgelles genomen.”
Beneden, op de grove zwarte en witte vloertegels, staan de preekstoel en enkele banken. Aan de muur hangt een bordje: „Hervormde kerk. Diensten 9 en 19 uur.” De collectezakken en het psalmbord kregen een plaatsje in het woonhuis. De kostersbank doet dienst als keukenbank.
Inmiddels staat de kerk te koop, voor 695.000 euro. Montanus: „We zagen de verbouwing als een groot avontuur. Ik heb er met plezier aan gewerkt. Of er al kijkers zijn geweest? Ja, regelmatig komen er mensen langs. Maar een voormalig kerkgebouw koop je niet in een middag.
Windvaan
Een schip als windvaan.
In eerste instantie leek het mij een ‘Schokker’.
Dit oude Ens (Schokland) leefde van de visserij en ging de zee op met hun schip, genaamd de Schokker.
Maar even verder zoeken leverde dit bericht:
Volgens de Leeuwarder Courant van 3 maart 1953 heeft de toren nu eens geen haan, maar een botter.
Vroeger voeren op de plaats waar de kerk nu staat botters ter visvangst en met heeft dit feit willen symboliseren door een botter op de toren te zetten.
Fraai gestileerd. Met de as in het midden. Een windwijzer moet natuurlijk in balans zijn. En het gaat het scheepje ‘voor de wind’.
Klokken terug in de kerkwoning van Ens
De Stentor van 11 maart 2020
De voormalige hervormde kerk van Ens krijgt weer klokken in de toren. Want dat hoort gewoon, zegt Ben Brugman, sinds vorig jaar september eigenaar van het gebouw
Het hoort gewoon, zo simpel is het?
,,Eigenlijk wel. Als je een kerk koopt, horen daar klokken bij. En die hingen niet in de toren.’’
Waren de klokken er nog?
,,De grote stond nog in een nis op de begane grond, de kleine klok is op Schokland. In het verleden is geprobeerd die klok terug te krijgen, maar dat leverde alleen maar strijd op. Ik wil wel graag een tweede klok in de toren, maar strijd ga ik daar niet over aan. Ik heb een tweede klok gevonden, een bestaande klok van 75 kilo. Die komt uit Tilburg waar die niet meer werd gebruikt.’’
En die klok past precies?
,,Ik heb wel een nieuwe klokkenstoel laten maken, maar dat heeft meer te maken met de aansturing. De grote klok wordt straks met een puls geslagen, zodat de toren niet zo schudt als die wordt geluid. Want dat wil je niet als eigenaar van zo’n gebouw. Met de puls krijg je wel geluid, maar blijft de klok stil hangen. De kleine klok wordt nog wel met een touw geslagen.’’
Pas dan is het gebouw compleet?
,,Het heeft me straks duizenden euro’s gekost, maar dat heb ik er wel voor over. Ik voel me beheerder van dit gebouw, daarom wil ik die klokken ook zo graag terug in de toren. De kerk uit 1953 was tot een jaar of twaalf, dertien geleden nog in gebruik als kerk. Na de laatste dienst is de kerk verbouwd tot woning. Een derde van het gebouw is nu als zodanig in gebruik. Dan moet je denken aan een woning op een verdieping, met een serre die uitkijkt op de kerkzaal. Het orgel is er nog en werkt ook nog prima. De consistorie is nu verbouwd tot toiletruimte. Het plan is in de toekomst meer te doen met het gebouw. Concerten, samenkomsten voor groepen, aan zoiets moet je dan denken. De eerste boekingen staan inmiddels genoteerd.’’
Eerst maar eens die klokken in de toren.
,,Op 1 april gaan de klokken de toren in. Nee, die datum is geen grap. Het gaat dan echt gebeuren.’’
Kerkklokkenstrijd rond luidbel van Schokker Middelbuurtkerk
De Stentor 5 12 2008
SCHOKLAND – “Die klok hoort maar op één plaats thuis en dat is het kerkje op de Middelbuurt van Schokland.”, zegt Bruno Klappe van de Schokkervereniging. Daar denkt de protestantse gemeente De Zaaier in Ens iets anders over. De kleine klok moet een plaatsje in de straks verbouwde kerk krijgen. “De binnenplaats van de kerk is als idee geopperd”, zegt Martin Schutte van De Zaaier.
De vroegere Nederlandse hervormde kerk in Ens, nu particulier eigendom. dat twee kolkken. De grote van 300 kilo. Die keert na restauratie terug. De kleine kerkklok van 55 kilo is het Schokker klokje en eigendom van De Zaaier. Ook die luidklok is recent uit de hervormde kerk gehaald en hoort een plaatsje te krijgen in de kerk van de protestantse gemeente in Ens. “Ik heb begrip voor de mening van de Schokkervereniging”, zegt Schutte. ” Maar wij zien het als kerkelijk erfgoed. De kerk is ook eigenaar.”
Bruno Klappe, ook hoofdredacteur van Het Schokkererf, zegt dat voor iedereen die Schokland een warm hart toedraagt, maar één plaats de juiste kan zijn: op Schokland. Het kan bijvoorbeeld terug in het Schokker kerkje. Het museum is een alternatief. De luidklok komt immers van Schokland. Tot de zomer van 1859 luidde de klok op Schokland. Maar in 1953 kreeg de klok een tweede leven in de hervormde kerk in Ens, waar ook een grote klok hing die aan het uurwerk was gekoppeld. Bij speciale gelegenheden luidde ook het Schokker klokje.
Plaats een reactie (naam E-mail en Site niet verplicht)
Meepraten?Draag gerust bij!