Harmen Visser

Harmen Visser was marechaussee op Urk, later in Vollenhove. Hij werd een leider van het verzet.

De bevrijding van Vollenhove was op 15 april 1945
Harmen Visser viert het feest en helpt de Canadezen met de verdere opmars.
Op 16 april komt hij daarbij om het leven.
Op 17 april vind de machtsoverdracht plaats in de Noordoostpolder.

Zowel op Urk, als in Emmeloord en Vollenhove is een plein naar hem vernoemd: Harmen Visser.

Wie was deze man die aan drie pleinen zijn naam mocht geven?

Harmen Visser was marechaussee in de eerste oorlogsjaren op Urk en later had hij die functie in Vollenhove. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij leider van het verzet. Vanuit Vollenhove coördineerde hij onder de schuilnaam ‘Ome Willem’ het verzet in de Noordoostpolder. Hij hield zich bezig met illegale droppings van wapens en geld in de net drooggevallen polder en hij onderhield de contacten met de vele honderden onderduikers in de arbeiderskampen.

In de nadagen van de oorlog zette hij alles op alles om zijn Vollenhove te bevrijden. Hij was de gids van de oprukkende geallieerden die op 15 april het oude Zuiderzee stadje innemen. In Vollenhove barst het bevrijdingsfeest los. Op unieke filmbeelden is te zien dat Harmen Visser geniet van de vrijheid, samen met zijn vrouw en kinderen. Dat hij op film is vastgelegd geeft aan wat voor een belangrijk man ‘Ome Willem’ was. De gewonnen vrijheid voor Harmen Visser duurt slechts een dag.

De oude zeedijk
Het is 16 april 1945. Vollenhove is bevrijd en de Canadezen trekken verder naar het noorden, richting Lemmer. De Duitse bezetter blijkt over het IJsselmeer gevlucht naar Noord-Holland. Zonder slag of stoot worden de dorpjes langs de Zuiderzeedijk één voor één ingenomen. Kuinre is vrij en Slijkenburg valt. Harmen Visser rijdt in zijn marechaussee uniform op zijn motor voor op. Bij het gehucht Schoterzijl gaat het mis. Het konvooi wordt beschoten.

Een groep Nederlandse SS-ers heeft als opdracht dekking te geven aan de vluchtende Duitsers. Bij Schoterzijl nemen ze een strategisch punt in met een goed zicht op de verschillende wegen die zich kruizen bij het dorpje. Het oprukkende konvooi onder aanvoering van Harmen Visser op zijn motor is van verre zichtbaar. Bij het eerste vijandige mitrailleur salvo zoekt iedereen dekking achter de dijk. De onverwachte weerstand verbaast de oprukkende geallieerden. Vanuit de dekking van de dijk ziet Harmen dat een van de Canadezen in paniek over zijn motor rijdt. Zijn motor zit klem en zodra hij denk dat de kust veilig is, trekt Harmen Visser de motor los. Het tweede salvo klinkt. Harmen Visser wordt dodelijk getroffen in het voorhoofd.

Begrafenis
Harmen Visser wordt ter plekke begraven door de Canadezen, die geen tijd te verliezen hebben en verder moeten optrekken richting Lemmer. Enkele dagen later wordt hij herbegraven in Vollenhove en ook daarvan zijn filmopnamen. Op de schokkerige zwart-witbeelden is te zien hoe de verzetsman naar zijn laatste rustplaats wordt gebracht.

Over de kist ligt de Nederlandse driekleur. Vol militair ceremonieel wordt het lichaam van Visser naar de begraafplaats gereden. Voor de rouwwagen lopen marechaussees in uniform. Naast de wagen lopen verzetslieden van de Binnenlandse Strijdkrachten en achter de wagen loopt een lange stoet met rouwende familieleden en vrienden.

Als de kist van Harmen Visser het graf bereikt wordt er met stenguns een laatste eresaluut gegeven. Bij het graf ontstaat een bloemenzee van rouwkransen.

Harmen Visser
25-11-1894 – 16-4-1945

Harmen Visser, geboren 1894 in Skarl bij Stavoren, raakte als opperwachtmeester der politie te Vollenhove betrokken bij het verzet.
‘Oom Willem’ werd lid van de knokploeg Vollenhove-Sint Jansklooster en plaatselijk commandant van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten.
De Duitsers hadden op 14 april 1945 de bruggen naar de Kuinderpolder en bij Schoterzijl opgeblazen.
Toen Kuinre was bevrijd door de Canadezen, bleken er nog Duitsers en Nederlandse SS’ers zich schuil te houden nabij Slijkenburg.
In overleg met de Canadezen werd besloten daarheen op te rukken. Dat gebeurde maandagmorgen 16 april.
Voorop reed een brengun carrier (licht pantser-voertuig), gevolgd door commandant Visser op een motor, nog een brengun carrier en een personenauto.
Toen de colonne stopte, raakte Visser met zijn voorwiel het voorgaande voertuig. Hij kwam ten val, zocht dekking aan de oostzijde van de Statendijk (Zeedijk), maar klom even later tegen de dijk op. Toen hij zich over zijn motor boog, werd hij beschoten en dodelijk getroffen.
De colonne vertrok onmiddellijk, te voorschijn gekomen SS’ers gaven opdracht het stoffelijk overschot te begraven in de berm langs de dijk.
Een dag later is het lichaam van Visser overgebracht naar het baarhuisje te Kuinre.
Onder grote belangstelling is Harmen Visser begraven op zaterdag 21 april te Vollenhove.
Op 20 december 1945 is hij herbegraven in Oudemirdum.

Op de plek waar Harmen Visser sneuvelde, is een wit houten kruis geplaatst, in april 1992 vervangen door een granieten kruis.
Het monument is geadopteerd door de Wethouder A. Heidaschool te Munnekeburen.

Op 17 april 1946, een jaar na de bevrijding van de Noordoostpolder, is in Emmeloord een boom geplant op een plein dat later de naam Harmen Visserplein kreeg.

In 2005 kreeg het plein voor de Mariakerk in Vollenhove de naam Harmen Visserplein.
Nog elk jaar vindt een herdenking plaats bij het gedenkteken aan de Zeedijk tussen Schoterzijl en Slijkenburg.

Tekst: Bert Deelman

Harmen Visserplein

In de Noordoostpolder werd Harmen Visser geëerd in het naar hem genoemde Harmen Visserplein in Emmeloord.
Een opmerkelijke vernoeming, want het werkterrein van Harmen Visser lag niet speciaal in de polder.
Ook op Urk, waar Visser bij het uitbreken van de oorlog (tot 1943) opperwachtmeester was, is een plein naar hem vernoemd.