Informatie over Rutten
ieder met zijn kunst, monumenten, historische luchtfoto’s en weetjes
Het dorp Rutten ontleent zijn naam aan het dorp Ruthne (u uitgesproken als ‘oe’) dat nog in de veertiende eeuw ten noorden van Urk op het eiland Nakala gelegen zou hebben.
De laatste letters van Ruthne zijn in de nieuwe naam van plaats verwisseld om de uitspraak bij het hedendaagse taalgebruik aan te passen. Ruthne komt van Germaans ruhitha, dat ‘ruigte, struikgewas’ betekent.
Op 4 oktober 2019 had het dorp in totaal 1.670 inwoners
De voetbalclub RKO heet Rutten Komt Op.
Ook roeien doen ze in Rutten. De vereniging heet GIA (Gang Is Alles) en GIA Light.
De huidige ligging van Rutten is niet de oorspronkelijk bedoelde locatie. Rutten zou komen te liggen aan het eind van de Polenweg/Wrakkenweg waar ook het voormalige kamp Rutten heeft gestaan. Omdat Bant in de toenmalige plannen niet voorkwam zou de Wellerzandweg en Polenweg Noorderringweg hebben geheten. Aan het andere eind van de Polenweg in de Lemstervaart lag vroeger de pont Schoterbrug, daar zou de brug gebouwd worden. Doordat er later besloten is om er nog een paar dorpen bij te maken zijn Bant en Creil ertussen gevoegd en is Rutten enkele kilometers naar het noorden opgeschoven. De Ruttensevaart loopt ook door naar de Polenweg, waar ook de draai- of zwaaikom ligt die bij elk dorp aanwezig is.
Van de website ruttennop.nl
Geschiedenis
De Noordoostpolder is op 9 september 1942 drooggevallen. Pas in 1946 werd vastgesteld dat er, naast Emmeloord, 10 dorpen gebouwd zouden worden. In 1949 werd de positionering van de dorpen nog eens onder de loep genomen en werd besloten dat de noordelijke dorpen een gewijzigde locatie kregen. Hierdoor kwam Rutten enkele kilometers noordelijker te liggen dan eerst de bedoeling was. Voor agrariërs, middenstanders en overige bewoners, zoals onderwijzers, ambtenaren, kerkelijke voorgangers en mensen die bij bedrijven zonder agrarische grondslag werkten, werd een selectiemethode ontwikkeld. De naam Rutten is afgeleid van ‘Ruthne’ (‘u’ uitspreken als ‘oe’). In de 14e eeuw zou Ruthne ten noorden van Urk hebben gelegen. Ruthne komt van het Germaanse woord ‘ruhitha’. Dit betekent ruigte, struikgewas. Het is mogelijk dat de betekenis van het woord ruigte duidt op onkruid dat op natte gronden groeit.
Professor ir. W. Bruin kreeg de opdracht om het dorp Rutten te ontwerpen. Het was de bedoeling dat het dorp maximaal 1000 inwoners zou tellen. Rutten werd opgezet als kruiswegdorp. Dit houdt in dat Rutten op een kruising van wegen ligt. Rondom de kruising, rond het dorpsplein, moest al het leven in het dorp zich concentreren. De winkels en ambachtbedrijven werden hier gesitueerd. Tevens plaatste men een aantal van deze bedrijven langs de hoofdwegen.
Door de opzet als kruiswegdorp, ontstonden er vier kwadranten. Drie daarvan werden bebouwd, in het vierde kwadrant waren een aantal scholen, een gymnastieklokaal en een speelveld gepland. Uiteindelijk is in het vierde kwadrant alleen dorpshuis ‘De Stiepe’ en een gymnastieklokaal gebouwd. De grond naast ‘De Stiepe’ werd gebruikt als camping. In 1997 kocht een aantal ondernemers uit Rutten de camping en werd Bungalowpark ‘Het Groene Kwadrant’ gerealiseerd.
Het bebouwen van Rutten begon in 1952 en in het voorjaar van 1953 kwamen de eerste mensen in Rutten wonen. Toen plan Rutten was gebouwd, ontstond de behoefte aan uitbreiding van het dorp. In 1989 kregen de eerst bouwkavels groen licht en verschenen een paar woningen aan De Ruiten. De woningen aan De Gardeniers volgden medio jaren ’90. Beide straten waren in een mum van tijd volgebouwd en Rutten wilde weer uitbreiden. Deze uitbreiding, genaamd plan ‘Noord-Oost’ werd tijdens een jaarvergadering van Dorpsbelang Rutten omgedoopt tot plan ‘Valeriaan’. Helaas ging plan ‘Valeriaan’ niet zo voorspoedig als gehoopt. Het heeft uiteindelijk tot 2003 geduurd, voordat de eerste palen de grond in konden. Nu, in 2022, staan er al mooie, bewoonde, vrijstaande en geschakelde woningen. Er wordt nog steeds gebouwd.
Vlag van Rutten
Rutten dorpskrant
Historische luchtfoto’s Rutten
Bovenstaande foto’s staan op de website van het Nationaal Archief (link) en maken deel uit van de ‘Fotocollectie Rijksvoorlichtingsdienst Eigen’. Auteursrechthebbende is veelal Aviodrome Luchtfotografie Lelystad. De fotograaf is veelal KLM Aerocarto. De foto’s worden hier ’embedded’ getoond maar staan op bovengenoemde website, alwaar ze in een veel betere resolutie te bekijken zijn en bij AVIODROME Luchtfotografie Lelystad voor een klein bedrag te bestellen zijn.
Kunst in Ruten
Cultuur in Rutten
Kerken in Rutten
Enige plaatjes
Straten en wegen
Naar Rutten genoemd zijn de RUTTENSE WEG, het RUTTENSE PAD, de RUTTENSE VAART en de RUTTENSE TOCHT
De naam RUTTENSE BRUG is, net als Banterbrug, bij de aanleg van Rijksweg 50 misschien niet officieel maar wel feitelijk verdwenen.
Toen de Ruttense Brug er nog niet was, en het laatste veer om negen uur voer, werd het land beoosten de Lemstervaart door de (bijbelvaste) bewoners aangeduid met het Overjordaanse.
Het stuivende zand en de woestijnachtige aanblik waren in diezelfde beginjaren aanleiding om het gebied rond de Lemstervaart de bijnaam Texas te geven.
Midden in Rutten ligt het dorpsplein dat PLAATS heet.
Met name in het zuiden en oosten van ons land is plaats het gangbare woord voor plein.
Voor die benaming hoeven we trouwens niet eens ver van huis: het Kerkplein in Vollenhove heet in het lokale dialect de Plase.
Op de Plaats komen een viertal wegen tezamen, de LEMSTERPOORT, de PLANTSOENWEG, de VENELAAN en de MEERWEG. Venelaan en Meerweg worden hieronder besproken, de Plantsoenweg heet naar het plantsoen tussen deze straat en de Ruttense Vaart.
Wie de Plaats door de Lemsterpoort verlaat, komt, via de Gemaalweg, uiteindelijk in Lemmer uit.
Buiten de Plaats om worden deze straten verbonden door het BUITENOM en de SPORTWEG, die langs het sportterrein loopt.
Binnen deze krans vinden we het BINNENDOOR.
Buiten deze krans vinden we DE RUITEN, en daar buiten weer DE GARDENIERS.
De naam van De Ruiten is ontleend aan de streeknaam De Ruiten, die dezelfde etymologische herkomst heeft als Rutten (zie hierboven).
De motivatie voor deze naam ontleende de Vereniging Dorpsbelang Rutten aan de eerste druk van Namen in de Noordoostpolder.
Gardeniers waren pootaardappeltelers uit het noorden van Friesland, die buiten de gewone toewijzing om naar de polder kwamen en daar fruit-, vlas-, en aardappelbedrijven opzetten.
Qua achtergrond stond de gardenier tussen boer en tuinder in, maar bij de naamgeving heeft Dorpsbelang toch vooral aan de tuinders gedacht, want het feit dat de huizen aan De Gardeniers (grote) tuinen kregen, heeft bij de naamkeuze een rol gespeeld.
Destijds geen argument, maar wel een aardige bijkomstigheid is, dat de noordelijkste straat in de Noordoostpolder nu heet naar de kolonisten met de meest noordelijke herkomst.
In 1986 kreeg de weg op het industrieterrein de voor zichzelf sprekende naam AMBACHTSTRAAT.
Ten oosten van Rutten vormt de NOORDERMEERDIJK de noordwestelijke waterkering langs het IJsselmeer.
De nabijheid van het IJsselmeer is ook de verklaring voor de namen NOORDERMEERWEG, NOORDERMEERTOCHT en, in het dorp, Meerweg.
De noordelijke knik in de Noordermeerdijk heet FRIESE HOEK, evenals de FRIESE SLUIS bij Lemmer genoemd naar het tegenoverliggende Friesland.
De LEMSTERGEUL langs de dijk heet naar het tegenovergelegen Lemmer. Ook de LEMSTERWEG en het LEMSTERPAD zijn naar Lemmer genoemd.
De HOPWEG is genoemd naar het Lemster Hop; een hop is een droge of bijna droge en steeds kleiner wordende inham of aanslibbing. Aan de overzijde van het IJsselmeer is het woord bewaard gebleven in het Hoornse Hop.
GEMAALWEG en GEMAALTOCHT zijn genoemd naar het gemaal Buma bij Lemmer.
Ten zuiden van Rutten gaat de Gemaalweg over in de WRAKKEN- WEG.
In deze omgeving zijn een aantal scheepswrakken gevonden, waarnaar ook WRAKKENPAD en WRAKTOCHT genoemd zijn.
Een van die schepen was geladen met ijzer, vandaar de namen IJZERPAD en IJZERTOCHT.Aan de andere zijde van de Wrakkenweg lopen VENEWEG, VENEPAD en VENETOCHT. Ze zijn, evenals de Venelaan in het dorp, genoemd naar Venehusen, dat vroeger ten westen van Kuinre lag. Het gegeven dat de bodem rond Rutten grotendeels uit veen bestaat heeft hier bovendien meegespeeld.
bron: Harrie Scholtmeijer. Namen in de Noordoostpolder
Weg van Ongenade:
‘Iglo Tadema had een boerderij aan de noordzijde van het Kreilerbos (eigendom van het adellijke geslacht Galama). Op 12 juli 808 liet hij een put graven op zijn erf, maar hoe diep men ook groef, de put bleef zonder water. Toen Tadema op de avond van de 16e juli naar de nog altijd droge put liep, hoorde hij daaruit een vreselijke stem roepen: ‘vlucht hier vandaan, vlucht hier vandaan!’ Hij schrok, maar bleef staan en zag dat er water in de put stroomde. Dit water bleek, eenmaal opgehaald, zout te zijn: een voorspelling dat al dit land nog eens zee zou worden. Iglo Tadema stierf 3 weken na dit voorval en werd te Stavoren begraven.’ ‘Na de gruwelijke gebeurtenis van Iglo Tadema zal het niemand verbazen dat het Kreilerbos ook wel het Woud van Ongenade werd genoemd. Aan deze bijnaam dankt de Weg van Ongenade zijn naam.’ Aanvankelijk had de Wieringermeerdirectie, afdeling Noordoostpolder, die met de uitgifte van de boerderijen belast was, wel bezwaren: pachters zouden, bevreesd voor de vloek die op de oogst kon gaan rusten, zich niet op zo’n onheilspellend adres willen vestigen.
Plaats een reactie (naam E-mail en Site niet verplicht)
Meepraten?Draag gerust bij!