KERK

Zoudenbalchstraat  2, Ens
Postcode: 8307 BK
Complexnr. : EN34
Nr. complexonderdeel: EN34a
OBJECTOMSCHRIJVING

Inleiding
De r.k. KERK Onze Lieve Vrouwe van de Altijddurende Bijstand in Ens is gebouwd in 1955 in opdracht van het kerkbestuur van de parochie O.L.V. Altijd Durende Bijstand te Ens.
De ontwerpers van het gebouw waren de Haagse architecten H. Thunnissen, A. van Kranendonk jr. en A. Thunnissen jr.. Verantwoordelijk voor de constructie waren de Utrechtse ingenieurs P. Starmans en J. Starmans jr.. Het traditionalistisch vormgegeven kerkgebouw is van het type basiliek en heeft een enigszins vroegmiddeleeuws karakter naast de aan de Delftse School verwante stijlkenmerken. De kerk heeft een door middel van een klein tussenlid met het gebouw verbonden, 35 meter hoge klokkentoren, die is geïnspireerd op een Italiaanse campanille.

Omschrijving
Het kerkgebouw is vanuit een rechthoekige plattegrond opgetrokken in schone baksteen en beton (een deel van het inwendige). Het gebouw heeft een schip onder een met verbeterde Hollandse pannen gedekt zadeldak en zijbeuken met lessenaardaken, die met dezelfde pannen zijn gedekt. De kopgevels zijn iets hoger opgaand dan de langsgevels en zijn eveneens met pannen afgedekt. De meeste gevelopeningen zijn rechtgesloten. De vanuit een vierkante plattegrond, eveneens in schone baksteen opgetrokken klokkentoren staat aan de linker achterzijde van de kerk.
De kerk heeft een vrijwel symmetrisch vooraanzicht met een boven een brede trap staande, over de gehele breedte van de voorgevel doorgetrokken colonnade met op dubbele hoekcolonnetten en vier enkele colonnetten rustende overkapping (uitkragend lessenaardak met verbeterde Hollandse pannen) boven het onderste deel van de gevel.
De hoekcolonnetten zijn gepaard en zijn evenals de andere colonnetten door middel van iets schuin liggende koppelbalken met de gevel verbonden.
De gecanneleerde, met hout beklede colonnetten staan op octogonale poeren van hardsteen en zijn voorzien van afgeplatte blokkapitelen. In de brede, risalerende middenpartij (een door een kruis bekroonde puntgevel) staat een diepliggende dubbele lattendeur met liggende kraalprofielen. Deze gevelpartij bevat verder nog een groot betonnen radvenster. Het iets terugliggende linker geveldeel bevat een met glas-in-lood ingevuld venster, het rechter is voorzien van een enkele deur. De zijbeuk aan de linker langszijde (noordoostkant) bevat een binnen een omlijsting van grijze natuursteen staande deur, waarboven een reliëf van Madonna met Kind in een keperboogvormige nis, en vijf keer twee, met glas-in-lood ingevulde, onder rollagen staande vensters, die door smalle penanten van elkaar zijn gescheiden. De gevel heeft een licht uitgemetselde bovenrand als beëindiging. In de gevel van het schip staan vier met glas-in-lood ingevulde vensters, alsmede een klein rond venster rechtsboven. De gevelrand is eveneens licht uitgemetseld, net als het decoratieve motief boven de vensters. Linksachter steekt een grotendeel uitpandige schoorsteen boven de dakvoet uit. Links van de toren staat tegen
de zijbeuk een onder lessenaardak staande uitbouw, die een tussenlid met toren en kerk verbindt. De uitbouw bevat een deur met bovenlicht en drie onder rollagen staande vensters. In het hierboven staande deel van de zijbeuk staan twee keer twee, met glasinlood ingevulde, liggende venstertjes. Het tussenlid bevat de sacristie en staat onder een met pannen gedekt zadeldak. Het kerkgebouw heeft aan zuid-oostzijde (koorzijde) een blinde kopgevel van het type puntgevel.
De zuidwestelijke langsgevel is qua indeling en detaillering vergelijkbaar met de andere langsgevel.
De vanuit een vierkante plattegrond opgetrokken toren is voorzien van smalle vensters
(traplichten) en is met de kerk verbonden door middel van een met het tussenlid verbonden uitbouw aan de zijbeuk. In twee zijden staan laag in de toren, twee door een smalle penant van elkaar gescheiden staande vensters onder een rechthoekig spaarveld.
De toren heeft een uurwerk met wijzerplaten aan alle zijden. Hierboven bevinden zich grote ronde galmgaten. Alle gevelbeëindigingen van de plat afgedekte toren zijn alle gekanteeld en voorzien van vier spuwers. De toren wordt bekroond door een groot ijzeren kruis.
Het inwendige van de kerk is sober en wordt nauwelijks verlevendigd door decoratieve onderdelen. De vloer is betegeld. Het schip wordt van de zijbeuken gescheiden door slanke, ronde kolommen van beton, die zijn verbonden met een zwaar, eveneens in beton uitgevoerd raamwerk. Deze opengewerkte, in rechthoeken en vierkanten verdeelde betonnen scheimuren zijn in stilistisch en materieel opzicht afwijkende architectonische onderdelen. Ze sluiten vertikaal aan op de in baksteen uitgevoerde bovengevels van het schip.
Zowel het schip als de zijbeuken worden overdekt door uit kleine, gewelfde segmenten samengestelde houten plafonds. In het schip staan twee rijen banken, in de zijbeuken één. De muren worden aan de bovenzijde beëindigd door een decoratieve rand met muizetand. In het schip hangen nog een aantal van de oorspronkelijke, koperen verlichtingsarmaturen.
Achter de hoofdentree in de voorgevel bevindt zich een portaal met dubbele paneeldeur naar de kerkruimte. De deuren staan onder een op twee vierkante kolommen staande orgelgalerij en worden geflankeerd door ingemetselde wijwaterbakken van gepolijste zwarte natuursteen. De open ruimte onder de galerij heeft een cassettenplafond én aan weerszijden een scheimuur met getoogde doorgangsopeningen naar de ruimtes die in het verlengde liggen van de zijbeuken. De orgelgalerij heeft een houten balustrade van open rasterwerk. In de noordhoek van de kerk (rechts van het ingangsportaal) bevindt zich
een rouw-aula annex Mariakapel. De ruimte is voorzien van een tegelvloer, een cassettenplafond en een grote gemetselde rondboog. In de noordhoek van het schip staat een grotendeels vrijstaande biechtstoel. In de noord-oostwand staan de toegangsdeuren van de doopkapel, die zich onder in de klokkentoren bevindt. De kapel bevat een doopfont van travertijn en een aan een hoek van de ruimte bevestigd balkon met ijzeren balustrade, waar vandaan de toren te bereiken is. Tussen het schip en deze doorgang staan twee ronde, uit zwarte natuursteen vervaardigde kolommen met
cannelures. De doopkapel staat in verbinding met een gang, die voert naar de sacristie.
Rechts in de noord-oostgevel staat een rechtgesloten toegangsdeur naar de sacristie.
Links van het koor, aan het zuidoostelijke einde van de zijbeuk, bevindt zich een Mariabeeld en een door bisschop mgr. Th. Huurdeman geplaatste natuurstenen stichtingssteen (dd. 23-10-’55). Het op deze dwarsgevel aansluitende koor heeft een rechte sluiting met achter het uit travertijn vervaardigde tafelaltaar een groot rondboogvormig spaarveld. Het altaar heeft vier gecanneleerde poten en staat op een klein driedelig podium. Dit podium staat op een veel groter, betegeld podium, dat van het schip wordt gescheiden door eenvoudige, uit travertijn vervaardigde koorhekken. In
de vloer rechts van het altaar bevindt zich het zogenaamde “heilige putje”, voor de afvoer van wij- en doopwater. In de gevels aan weerszijden van het altaar bevinden zich rechthoekige kaarsnissen. Rechts van het koor, eveneens aan het eind van de zijbeuk, staat op een betegeld plateau, een met de gevel verbonden blokaltaar van baksteen en travertijn. Rechts van het altaar, in de gevel van de zijbeuk, staat een rondboogvormige nis. Het andere kopse einde van de zijbeuk bevat een deur, waarachter zich twee kleine ruimtes bevinden. In het zijportaal staat de deur voor de trap naar de orgelgalerij. Op de
orgelgalerij staat een op een houten kas staand orgel met klimmende pijpvelden. Beide zijgevels van de galerij bevatten een paneeldeur, waarachter zich een kleine ruimte bevindt.
De kerk is aan de noordoostelijke langszijde, door middel van een tussenlid verbonden met de pastorie. Het tussenlid bevat de sacristie, die is samengesteld uit een grotere en Gemeente Noordoostpolder Redengevende omschrijvingen een kleinere ruimte, die door middel van een segmentboogvormige doorgang met elkaar zijn verbonden. In een ruimte bij de sacristie worden de omstreeks 1890 vervaardigde, uit een kerk in Hoogezand-Sappemeer afkomstige kruiswegstaties bewaard.

Redengevende omschrijving

Het kerkgebouw is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de architectuurhistorische en de stedenbouwkundige waarde.

• Het kerkgebouw is van cultuurhistorisch belang vanwege de oorspronkelijke functie en als bijzondere uitdrukking van het geestelijk leven in de Noordoostpolder.
•  Het gebouw is van architectuurhistorisch belang vanwege de afgewogen vormgeving van in- en exterieur en de samenhang ertussen, en vanwege de toegepaste bouwstijl.
• De kerk heeft stedenbouwkundige en ensemblewaarde vanwege de situering, als essentieel en beeldbepalend onderdeel van de stedenbouwkundige aanleg, als onderdeel van een complex en vanwege de visuele en functionele relatie met de nabijgelegen voormalige noodkerk aan de A. van Bockholtstraat.
• Het kerkgebouw is tevens van waarde vanwege de herkenbaarheid en de grote mate
  van gaafheid van in- en exterieur.