Ondergemalen Tollebeek
Tollebeek ligt op het laagste deel van de Noordoostpolder.
Een kuiltje in de bodem van de badkuip. Tollebeek zit dus wat dichter op het grondwaterpijl.
Daarom heeft Tollebeek en omgeving een eigen bemalingssysteem met extra ondergemalen.
Tot 2012 waren er een vijftal ondergemalen en waterniveaus.
- Kievit
- De Rietgors
- De Fuut
- Steven Rippen
- Piet Oberman
Vanaf 2012 zijn de ondergemalen De Rietgors en De Fuut vervangen door: De IJsvogel
En omdat De IJsvogel en de Kievit dezelfde pijlhoogte nastreven is er nog sprake van 3 grondwaterniveaus.
- Kievit en IJsvogel
- Steven Rippen
- Piet Oberman
Steven Rippen
Dit gemaal is ingesteld op 5,90 m onder NAP
Wie is Steven Rippen
In 1952 begon Rippen te werken bij de Dienst Zuiderzeewerken, toen nog in een keet in Lemmer, waar hij is geboren en getogen Ik had op de ambachtsschool in Sneek leren tekenen, een degelijke
opleiding, en ik dacht dat ik timmerman zou worden. Maar mijn vader regelde een baantje voor me bij de Dienst toen ik zestien was.
Rippen begon als manusje-van-alles, werd junior-tekenaar en kwam uiteindelijk bij het waterschap als hoofd van de tekenafdeling
Van bijna iedere weg in de Noordoostpolder heeft Steven Rippen (1935) wel een verhaal. De Kleiweg, de Bomenweg, de Mammoetweg, bijna alle polderwegen heeft hij wel een keer op zijn tekentafel gehad. De tafel stond in de grote ruimte aan het eind van het gebouw aan de Jasmijnstraat 9. Hij werkte daar met vier of vijf tekenaars.
Mijn tekentafel stond in de hoek van de zaal,’ vertelt Rippen. ‘Op de vensterbank legde ik mijn gommen, potloden en pennen. De inktvlekken trokken in het hout.’ Als Rippen het huidige Aves gebouw bezoekt, wrijft hij er eens met de mouw van zijn jas overheen. ‘Nee, de vlekken zijn er echt niet meer.
IJsvogel
Het nieuwe gemaal IJsvogel vervangt de twee voorgaande gemalen Rietgors (1971) en Fuut (1956).
Het gemaal is in 2011/2012 nieuw gebouwd om bij hevige neerslag het water in de sloten en tochten op het juiste niveau te houden.
Het gemaal Tollebeek is voorzien van drie stuks Landy vijzels (diameter 2950 mm, vijzellengte 6000 mm, vermogen 55 kW, capaciteit 3000 l/sec.) en een Münster roosterreiniger.
Aannemer : Schuurmans betonbouw Harlingen
Type pomp: vijzel, totale capaciteit 9 m3 per seconde
Aandrijving: electrisch
Architect: Zeinstra
Piet Oberman
Dit elektrische ondergemaal staat in de Han Stijkeltocht. In deze omgeving zijn diverse wegen en hoofdwatergangen genoemd naar mensen die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog in hun strijd tegen de bezetters, zoals Han Stijkel, Johannes Post, Hannie Schaft en Karel Doorman.
Piet Oberman was een verzetsman uit Dokkum die tijdens de oorlogsjaren enige tijd vanuit de NOP opereerde.
December 2020
Het 45 jaar oude ondergemaal Piet Oberman bij Tollebeek is weer als nieuw. De pompen en tandwielkasten zijn gerenoveerd. De elektrische installatie en besturing zijn volledig vervangen. Daarnaast staat de binnenkant van het gebouw weer netjes in de verf. Ook in de komende decennia zorgt het ondergemaal voor een goed waterpeil rond Tollebeek in de Noordoostpolder.
Het ondergemaal is duurzaam gerenoveerd
Dit betekent dat materialen waar mogelijk zijn hergebruikt. Denk aan de pompen, terugslagkleppen en de bestrating rond het ondergemaal. Met de vernieuwde elektrische installatie is het mogelijk om Piet Oberman zuiniger te laten draaien. Een andere milieuvriendelijke aanpassing is de smering van de lagers van de beide pompen. Deze zijn voorzien van een watersmering in plaats van een vetsmering.
Ook de watergang is weer netjes
Niet alleen de pompen en de elektrische installatie zijn nieuw. De nieuwe damwanden, houten beschoeiing en bodembescherming zorgen ervoor dat het water door de stroming geen grond mee kan nemen. Zo kan het water goed doorstromen als dat nodig is.
Via een centraal systeem beheren we de waterpeilen
In de Noordoostpolder zijn er verschillende waterpeilen. De oostkant van de polder is hoger. Daardoor is het waterpeil in de vaarten en tochten aan de oostkant ook hoger. Rond de 5.70 meter beneden NAP. Tollebeek is het laagste punt van de Noordoostpolder. Hier is het waterpeil ook het laagst, namelijk -6.20 NAP. De ondergemalen Kievit, IJsvogel, Steven Rippen en Piet Oberman regelen dat dit waterpeil goed blijft. Alle gemalen, ondergemalen, stuwen en hevels zijn op een besturingssysteem aangesloten. Op die manier kunnen medewerkers van het waterschap het waterbeheer efficiënt regelen.
Piet Oberman voert water uit de Han Stijkeltocht naar de Urkervaart
Het ondergemaal is vernoemd naar de gelijknamige verzetsman uit de Tweede Wereldoorlog. Die was betrokken bij De Overval in 1944 in Leeuwarden, waarbij vijftig gevangenen uit het Leeuwarder Huis van Bewaring werden bevrijd uit handen van de Duitsers.
Kievit
Eén van de gemaaltjes is ‘de Kievit’.
Het gemaaltje is door architect Dirk Roosenburg, in opdracht van Rijkswaterstaat ontworpen.
De afdeling Noordoostpolder van de dienst Zuiderzeewerken was verantwoordelijk voor de constructie.
Stalen spanten dragen het uitkragende betonnen zadeldak.
Het gebouwtje heeft twee ronde, stalen vensters in de bakstenen zijmuren.
De Kievit is in de jaren ‘50 van de twintigste eeuw gebouwd.
Op vrijdag 30 oktober 1998. Een aantal dagen met extreem veel neerslag leidde tot overstromingen in de Noordoostpolder en bij Meppel. De film start in Tollebeek.
Op 3.10 beelden van Meppel. Op 6.27 arriveren Koningin Beatrix, minister Peper en commissaris Ter Beek.