De ziekenhuizen van Emmeloord

eigen foto – geen copyright.

Het Dokter J.H. Jansen Ziekenhuis.

Architect: Ingenieurs en Architectenbureau ir. A.H.J. Swinkels en ir. B.H.F.L. Salemans Maastricht
Aannemersbedrijf: Harm Fokkens Naarden
Opdrachtgever: Directie van de Wieringermeer
Ontwerp: 1960
Bouwjaar: 1964 (zusterhuis 1965)

Nadat de polder in 1942 was drooggevallen, werd er in 1943 door de Directie Wieringermeer een noodziekenhuis in Vollenhove opgericht. Na de Tweede wereldoorlog groeide dit ziekenhuis uit tot een klein streekziekenhuis. De Directie had als taak om de polder tot ontwikkeling te brengen. In 1947 kreeg de Directie toestemming om een nieuw ziekenhuis in Emmeloord te stichten. Bureaucratische processen en geldgebrek leverden vertraging op.
Het tijdelijke ziekenhuis in Vollenhove voldeed al lang niet meer en er werd besloten tot een tijdelijk ziekenhuis in de Staalstraat.

Vermeldenswaardig is het ziekenhuis dat het bureau voor Geleen ontwierp. Het Sint Barbara ziekenhuis werd in 1964 opgeleverd naar een ontwerp uit 1959. Het Geleense ziekenhuis vertoont een aantal opvallende gelijkenissen met het ziekenhuis dat het bureau voor Emmeloord heeft ontwerpen

Het ziekenhuis is in 1964 in gebruik genomen. De architect was Swinkels te Maastricht. De capaciteit telde 150 bedden. Het is gebouwd door Aannemer H. Fokkens uit Velp en kostte ƒ 2.380.000,-

De Noordoostpolder werd tijdens de Tweede Wereldoorlog ontgonnen en in cultuur gebracht door arbeiders uit heel Nederland. Ze groeven kavelsloten en greppels. Dit was zwaar. Sommige arbeiders kregen last van rugklachten. Door slechte hygiëne in de arbeidersbarakken liepen velen griep, dysenterie of schurft op.
Ook brachten arbeiders geslachtsziekten mee van het ‘oude land’.
Sommigen probeerden aan het zware werk te ontkomen door ziekte te simuleren.

Op 15 maart 1943 nam de Directie van de Wieringermeer, die verantwoordelijk was voor het ontginnen en in cultuur brengen van de Noordoostpolder, bij Vollenhove een barak als noodziekenhuis in gebruik. Hier konden eenvoudige ingrepen worden verricht, zoals het zetten van breuken en blindedarmoperaties. Ook konden lijders aan besmettelijke ziekten in de barak in quarantaine worden gehouden. Bovendien konden arbeiders van wie gedacht werd dat zij simuleerden er worden geobserveerd.

Het noodziekenhuis had 48 bedden. In 1944 kwam er een barak bij, zodat de capaciteit verdubbelde. De omstandigheden waren aanvankelijk primitief. Patiënten lagen op strozakken in kribben. De Duitsers vorderden al snel de ambulance. Er was verder een auto zonder motor beschikbaar. Deze moest door een paard worden voortgetrokken. Ook had het noodziekenhuis rijwielbrancards. In 1944 kreeg het ziekenhuis een röntgenapparaat waarmee arbeiders konden worden onderzocht op tuberculose.

Tijdens de oorlog werden niet alleen polderwerkers, maar ook permanente bewoners en bewoners van de randgemeenten in Vollenhove verzorgd. Het noodziekenhuis ontwikkelde zich na de bevrijding tot een klein streekziekenhuis. In 1950 vestigde internist A.W. van Brakel zich er als eerste specialist permanent. In 1956 werd het noodziekenhuis afgebroken. In afwachting van de bouw van een permanent streekziekenhuis liet de Directie aan de Staalstraat in Emmeloord een tijdelijk ziekenhuis bouwen.

Tekst : Remco van Diepen, onderzoeker Nieuw Land Erfgoedcentrum

Wie was Dr. J.H. Jansen

In het trappenhuis van het Dr. J.H. Jansen Ziekenhuis in Emmeloord is een plaquette geplaatst ter nagedachtenis aan Dr. J.H. Jansen.

Dokter Jansen was kort na de oorlog huisarts (niet de eerste) in de Noordoostpolder. Hij kwam om bij een motorongeluk en werd diep betreurd door de bevolking. De modderige wegen in de nieuwe polder leidden toen tot veel verkeersongevallen.

Jansen was huisarts in Emmeloord van 1944 tot 1950. Hij kwam op 3 januari 1944 met zijn echtgenote naar Emmeloord, waar hij werd gehuisvest op hospitaal-aak in de Urkervaart. Hij was verbonden aan de Geneeskundige Polderdienst, maar was niet de eerste arts. Dit was Iwema te Ramspol en dokter Rijkens. In juli 1944 betrok het gezin Jansen een woonhuis aan de Espelerlaan 35. Jansen nam ook Marknesse voor zijn rekening, toen Rijkens naar Indië ging.
In 1949 vestigde hij zich als zelfstandig arts. Jansen overleed aan de gevolgen van een motorongeluk (zie: De Noordoostpolder, 6 oktober 1950).
Het J.H. Jansenziekenhuis in Emmeloord is naar hem vernoemd.

Note bij de bovenste foto:
Vrijdag 13 april 2012 legde de jongste kleinzoon van Dokter J.H. Jansen bloemen namens alle kleinkinderen bij de plaquette in het Dokter J.H. Jansen centrum

Op 13 april 1962 legde Tilly Jansen, een dochter van huisarts Jansen, dan toch de eerste steen voor het Dokter J.H. Jansen ziekenhuis. Op 3 januari 1964 werd de eerste patiënt het ziekenhuis binnengedragen

Hoe kwam Emmeloord
aan 2 ziekenhuizen ?

Het eerste ziekenhuis van Emmeloord is in 1964 in gebruik genomen. Het Dr. Jansenziekenhuis.

De ellende begint in 1989 met de fusie van het Dokter J.H. Jansenziekenhuis (160 bedden) en het Zuiderzeeziekenhuis van Lelystad (220 bedden).
Deze samenwerking (de IJsselmeerziekenhuizen – later MC groep) maakte overigens een einde aan de samenwerkingsverband met het Kamper stadsziekenhuis De Engelenbergstichting (vanaf 1975)
Deze fusie met Lelystad ontaard in een machtsstrijd tussen managers van beide locaties.
Al snel ontmantelt Lelystad het grootste deel van dat in Emmeloord.
De bedden, apparatuur en financiële reserves verhuizen van de ene polder naar de andere.
Het Emmeloordse ziekenhuis staat vrij snel goeddeels leeg. Lelystad is de baas.

In oktober 2008 wordt duidelijk dat de IJsselmeerziekenhuizen het niet gaan redden.
Ziekenhuisdeskundige Léon Lodewick concludeert: de IJsselmeerziekenhuizen zijn financieel, zorginhoudelijk en bestuurlijk failliet.
Emmeloord wordt te koop gezet. Geslachtofferd.

Het Antonius Ziekenhuis uit Sneek draait gezond, zoekt expansie en meldt zich als koper van het gebouw.
Zij menen dat er in Emmeloord wél bestaansrecht is voor een streekziekenhuis.
Een flink gezichtsverlies voor Lelystad die weigert het gebouw te verkopen aan de concurrent.
“Iedereen mag het gebouw kopen, maar natuurlijk geen ziekenhuis”.

Patiënten in de Noordoostpolder kiezen massaal voor het Antonius Ziekenhuis uit Sneek.
Er hingen spandoeken in Emmeloord met de tekst : ‘NIET NAAR LELYSTAD“.
Als iemand door een ambulance werd opgehaald, werd eerst gevraagd: ‘naar Lelystad of Sneek?’
Nadat ook de huisartsen hun voorkeur uitspraken voor Sneek besloot Antonius een dependance te bouwen in Emmeloord.
Ook aan de Urkerweg. Honderd meter naast het Dr. Jansencentrum.

Als door een wesp gestoken gaan de bedden vanuit Lelystad weer terug op transport naar Emmeloord en begint de MC Groep een heuse concurrentie.
En zo had Emmeloord opeens twee ziekenhuizen.

Het Zuidereeziekenhuis van Lelystad kon het niet redden. Mismanagement van Lelystad.
Op 22 oktober 2018 ging het ziekenhuis van Lelystad failliet.
Emmeloord was er niet rouwig om.

De gemeente Noordoostpolder koopt voor 4,5 miljoen euro het oude Dokter Jansen gebouw.
De huidige huurders mogen in het pand blijven zitten. (tandarts, yoga etc etc)
De Antonius Zorggroep komt er met een afdeling MRI en een afdeling dermatologie.
De huidige polikliniek van de Antonius Zorggroep verderop de Urkerweg blijft voorlopig bestaan

Een einde aan de strijd tussen de twee ziekenhuizen is dus gewonnen door Sneek.
Emmeloord, die toch al weinig van Lelystad moest hebben was niet ongelukkig.

Stugge polder

Lelystad maakte het wel bont. Na de fusie verdween de naam Dr. J.H. Jansen van het dak.
Het protest van de Noordoostpolder bevolking was luid en succesvol. De oude naam kwam terug.

De Antonius Zorggroep

Antonius Zorggroep bestaat uit het Antonius Ziekenhuis met twee locaties in Sneek en in Emmeloord én Thuiszorg Zuidwest Friesland met 36 buurtgerichte zorgteams.

Lokatie: Urkerweg 4, 8303 BX Emmeloord

Meer luchtfoto’s

Nieuwbouwplannen Gezondheidsplein :

Gezondheidsplein

Kunst in en rond het ziekenhuis

De kunst in het dr. J.H. Jansenziekenhuis kwam niet tot stand door de percentageregeling, maar door de bevolking die vele geschenken aanbood, die de nauwe band met het ziekenhuis illustreren.
Zo bood de bevolking van de Noordoostpolder het ziekenhuis een keramiek aan dat een plaats kreeg in het trappenhuis, ter hoogte van de
toenmalige kinderafdeling. Het geld voor het kunstwerk was door het Poldervrouwencomité bij de polderbevolking ingezameld.

Voor uitgebreide informatie: klik hier