Drie muzen – Jan Bons
- Titel: Drie Muzen
- Kunstenaar: Jan Bons
- Plaats: Theater
- Materiaal: koper
- Geplaatst: 1953
Over het kunstwerk
Het kunstwerk heet de ‘Drie Muzen’.
Het koperen kunstwerk is in 1953 geplaatst op de entree van Schouwburg ’t Voorhuys.
In 1995 is het kunstwerk gerestaureerd en heeft het op diverse plaatsen gestaan.
Tegenwoordig staat het werk aan de achterzijde (artiesten foyer) van het theater
Het kunstwerk verwijst naar een thema uit de Griekse mythologie: De Muzen.
Muzen zijn volgens Griekse sagen de dochters van Zeus en zijn de godinnen van de kunsten en wetenschap.
Jan Bons heeft 3 van de 9 godinnen uitgebeeld die hier toepasselijk op de schouwburg staan.
- links – Terpsichore – Haar naam betekent ‘Zij die graag danst’, en ze is de muze van de dans en de lyrische poëzie, en de beschermvrouwe van het koor. Haar attribuut is de lier.
- midden – Euterpe – Haar naam betekent ‘verblijdende’ en ze is de muze van het fluitspel en de lyrische poëzie. Haar attributen zijn de aulos, de dubbele fluit of nog een ander muziekinstrument.
- rechts – Erato – Haar naam betekent ‘beminnelijke’ en ze is de muze van de hymne, het lied en de lyriek. Haar attributen zijn snaarinstrumenten.
Alle negen muzen zijn:
- Erato (de muze van de hymne, het lied en de lyriek)
- Euterpe (de muze van het fluitspel)
- Kalliope (de muze van het heroïsch epos, de filosofie en de retorica)
- Clio (de muze van de geschiedschrijving)
- Melpomene (de muze van de tragedie)
- Polyhymnia (de muze van de retoriek en de gewijde liederen)
- Terpsichore (de muze van de dans en de lyrische poëzie)
- Thaleia (de muze van de komedie)
- Urania (de muze van de sterrenkunde)
Triade
Er waren aanvankelijk drie muzen of werden de muzen als triade voorgesteld.
Namen voor de drie muzen waren
- Melete, voor ‘meditatie’,
- Mneme, voor de ‘herinnering’
- Aoede, voor het ‘lied’.
De dichter Hesiodos is de eerste dichter, waarvan bekend is, dat hij over negen muzen schreef. Hij noemde ook bij ieder het gebied waarvoor zij de muze waren.
Een (goden)triade, trias, triniteit of drie-eenheid is een groep van drie nauw bij elkaar horende goden, bijvoorbeeld de drie belangrijkste goden van een bepaald centrum.
Eénprocentsregeling.
In 1952 ontving de Noordoostpolder als eerste kunstwerk vier stenen leeuwen.
In 1953 volgden De Drie Muzen van kunstenaar Jan Bons op het nieuwe gebouw van theater ‘t Voorhuys.
Dit werd mogelijk gemaakt door de zogenaamde eenprocentsregeling van het Rijk.
Via deze regeling zijn in de periode daarna kunstwerken gerealiseerd die veelal bestonden uit glas-in-loodramen in kerken of reliëfs op scholen, kerken en andere openbare gebouwen.
In 1964 werd de Stichting A.D. van Eckfonds opgericht met als doel het bijdragen tot de verfraaiing en verrijking van het uiterlijk aanzien van de Noordoostpolder. Met het in het leven roepen van deze stichting heeft de gemeente haar erkentelijkheid willen uitdrukken voor hetgeen het toenmalige hoofd van de bouwkundige hoofdafdeling van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, de heer A.D. van Eck, in de gemeente Noordoostpolder tot stand heeft gebracht. De Stichting A.D. van Eckfonds verwierf 82 beelden; in 2012 is de collectie overgedragen aan gemeente Noordoostpolder. Het totaal aantal kunstwerken is groter vanwege particuliere schenkingen, aanschaf door (dorps)verenigingen of verkregen door de éénprocentsregeling.
Er is tegenwoordig weer wat discussie over de locatie van dit kunstwerk.
(Met name Hans Veenhuis maakt zich daar hard voor)
Vanaf 1953 stond het prominent boven op de ingang van de schouwburg.
In 1995 is het werk gerestaureerd en verplaatst naar de achterzijde van het gebouw, op de artiesten foyer,
Dat het werk op deze plaats niet tot zijn recht komt, ontkend niemand.
Toenmalig wethouder Leo Voorberg (VVD) heeft toegezegd dat het werk weer naar de voorkant zou verhuizen.
Het nieuwe moderne lichtkunstwerk van Herman Kuijer voor de ingang contrasteert nu echter teveel.
Er wordt daarom ook gekeken naar de toekomstige rotonde voor de Roomse Kerk.
Over de kunstenaar
Jan Bons (Rotterdam, 2 april 1918) is een Nederlandse grafisch ontwerper, schilder en beeldhouwer.
Leven en werk
Jan Bons werd in Rotterdam geboren en studeerde van 1934 tot 1936 voor tekenleraar aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag.
Op aanraden van Paul Citroen zette hij zijn studie in 1937 voort aan de Nieuwe Kunstschool in Amsterdam, waar hij zijn toekomstige collega’s Otto Treumann en Benno Premsela leerde kennen.
Bons woonde en werkte vanaf 1937 als reclametekenaar in Amsterdam en moest in de Tweede Wereldoorlog onderduiken.
In die periode drukte en illustreerde hij clandestiene werken, onder andere vertalingen van het werk van Franz Kafka.
Na de oorlog leerde hij Gerrit Rietveld kennen, waarmee hij tot diens dood in 1964 samenwerkte.
Bons maakte affiches voor de toneelgroepen De Appel in Den Haag en Studio in Amsterdam en vanaf 1990 de posters voor het International Documentary Festival IDFA.
Ook ontwierp hij postzegels, onder andere “moderne kunst” (1988) en H.N. Werkman (1995).
Grote bekendheid geniet Bons met zijn affiches, onder andere Zigzagstoel van Gerrit Rietveld, in 1959 gemaakt in opdracht van het Stedelijk Museum in Amsterdam.
In 1990 ontving Bons de Piet Zwart-prijs voor zijn grafische ontwerpen
Jan Bons is in 2012 overleden.
’t Voorhuys
In de beginjaren na de drooglegging van de Noordoostpolder werd al snel begonnen met de bouw van huizen in Emmeloord.
De eerste straten waren de Rietstraat, Zeeasterstraat, Zeebiesstraat en de Espelerlaan. Zie: de oudste straten
In 1953 werd begonnen met de bouw van hotel café restaurant “t Voorhuys, inclusief de Beurszaal en de Theaterzaal. Bij elkaar een complex van drie volumes.
Er was niet alleen geld en gelegenheid voor een kunstwerk boven de entree van de schouwburg, ook het interieur van de schouwburg en beurszaal werden door kunstenaar Lex Horn verfraaid met een serie monumentale ramen. Na diverse verbouwingen zijn deze ramen verdwenen. Er zijn nog twee ramen in het bezit van het Muzisch Centrum.
De drie muzen
In 2024 is opnieuw het plan ter tafel gekomen om Het Muzisch Centrum en de Bibliotheek naar het centrumplein De Deel te verhuizen.
In het onderzoeksrapport van bbn adviseurs zag ik een leuk plaatje:
De drie muzen, die al jaren naar de achterkant van het theater zijn verbannen, is weer teruggeplaatst naar de entree van het theater. Een breed gedragen en gekoesterde wens van veel Emmeloorders.
