Centrumplein ‘De Deel’

Eerste ontwerp – Granpré Molière

Het eerste  ontwerp van Emmeloord kwam van het architectenbureau Granpré Molière, Verhagen en Kok in 1941.
Emmeloord leek een afspiegeling van de verkaveling van de polder als geheel: strak, regelmatig, blokkerig  en ruim van opzet.
Een aantal  wijken getekend volgens eenzelfde indeling; een pleintje of plantsoentje in het midden, arbeiderswoninkjes daaromheen en middenstandswoningen langs de randen. En voor het  grootheidsgevoel flats en hoogbouw langs de rand van Emmeloord. (Golfslag)

De ruggengraat was de oost-west verbinding van Vollenhove naar Urk, versterkt door de lange bouwblokken aan de Lange Dreef.
Centraal lag het centrumplein De Deel met het raadhuis en een hoge poldertoren’, die als oriëntatiepunt voor de hele polder zou dienen.
Die toren moest ook hoger zijn dan alle kerktorens, zodat die competitie meteen was beslecht.
Bijzondere gebouwen als kerken en scholen lagen verspreid door de stad en dienden als verlevendiging van het stadsbeeld en accentuering van de kaarsrechte zichtlijnen.

eerste-plan

Uitgewerkt door Pouderoyen

bruggen - In-de-schetsontwerpen-van-Pouderoyen-uit-1942-en-1943-kreeg-Emmeloord-extra-grachten-ten-noorden-van-het-centrum-blauwe-stippellijn-op-kleurenschema-op-basis-van-het-schetsontwerp-1943.jpgVanaf  1942 mocht de architect ir. J.C. Pouderoyen het plan verder uitwerken.
Pouderoyen was, net als Verhagen een aanhanger van Granpré Molière en zijn Delftse School.
Toch miste hij in het het ontwerp van Granpré Molière de intimiteit.
Pouderoyen kwam met diverse stadsgrachten (stippellijnen) en een plein waarbij hij het San Marco plein voor ogen had.
In zijn ontwerp zien we voorzichtig wat uitwaaieringen en knikken, al bleven de verschillen beperkt.
Wel versterkte hij de noord-zuid lijn van Lemmer naar Nagele waardoor het kenmerkende assenkruis van Emmeloord ontstond.
Omdat het noodzakelijk was om al met de bouw van de woningen te beginnen werd in dit stadium begonnen met de eerste wijk, de onkruidbuurt. (Espelerlaan,  Rietstraat, Zeebiesstraat en Zeeasterstraat)
Eind 1943  werden de meeste grachten wegens geldgebrek geschrapt. Daardoor heeft de Espelerlaan nu zo’n brede groenstrook.
alleen de huidige stadsgracht is gebleven, ook omdat deze niet gemist kon worden voor het rioleringsplan.

De Deel

Zowel de plaats, de oriëntatie en de inrichting van De Deel zijn vanaf het begin van de planvorming onderwerp van discussie geweest.
Tot 1944 is het plein oost-west gericht getekend, waarbij het verkeer via de Lange en Korte Dreef langs het plein werd geleid.

Het rijk had  kritiek op het plein,  op het karakter, op de excentrische ligging, ‘t was veel te groot de gebouwen waren veel te hoog.
In mei 1944 kreeg het plein in de ontwerpen een noord-zuid gerichte oriëntatie. Het raadhuis en politiebureau aan de noordzijde. (Onder de Toren)
‘t Plan is later weer van tafel gehaald en uiteindelijk is De Deel redelijk gaan lijken op het eerste model.
Alleen het gemeentehuis is er nooit gekomen.

Het Lindenlaantje rond 1986

manquette

ZUILENGALERIJ

Ir. Pouderoyen had bij het tekenen van het centrumplein Emmeloord het San Marcoplein in Venetië voor ogen.
Op de Leeuwenbrug was een loggia gepland. Een overdekte zuilengalerij.
In de bestrating van de leeuwenbrug zijn duidelijk de contouren zichtbaar. >>

bruggen - Leeuwenbrug-005.jpg
Toch is de loggia nooit gebouwd. Ze zijn wel terug te vinden in de maquettes.
Wellicht waren de door Amsterdam aangeboden Leeuwen een pleister op de wond.

bruggen - manquette.jpg

bruggen - manquette2.jpg

Alles wat in drieën komt is goed

“Er moet iets gebeuren met De Deel”. Plannenmakers voor een mooier centrum werden ingehuurd.
Een gemeente heeft die expertise natuurlijk niet altijd in eigen huis, dus moet een extern bureau in de arm genomen worden.
Veel van die bureaus hebben een handje vol architecten in dienst, maar een grote afdeling juridisch experts.
De gemeente Noordoostpolder bleek er niet altijd tegen opgewassen en het heeft veel gemeenschapsgeld gekost.

De tegenvallers en missers kwamen altijd op het bordje van de gemeente te liggen en de banden verbreken was vaak onbetaalbaar.

  1. HKB, Collectief voor stedenbouw en landschapsinrichting, als onafhankelijk adviesbureau.
  2. Provast, ontwikkelaar van binnenstedelijk vastgoed met architect Sjoerd Soeters kreeg in 2010 de opdracht. Deze architect heeft ook het Circus Zandvoort, de Amsterdam ArenA (co-architect), het Stadhuis van Zaanstad en het Provinciehuis van Leeuwarden getekend.
    Maar het bouwen liet maar op zich wachten. ‘Een belegger had zich terug getrokken’.
    Iedere financiële tegenvaller werd als gevolg van ‘het bijstellen van de wensen’ in de schoenen van de gemeente geschoven.
    De gemeente bleek altijd aansprakelijk. Noordoostpolder ging voor miljoenen het schip in en heeft zich uiteindelijk met veel geld vrijgekocht.
    2015
    De gemeente Noordoostpolder beëindigt de samenwerking met projectontwikkelaar Provast voor de ontwikkeling van De Deel. Door de breuk zit de gemeente met een gat van negen miljoen euro.  Het was ontwikkelaar Provast niet gelukt om een investeerder te vinden. De gemeente Noordoostpolder wil nu een nieuw plan maken voor de toekomst van het stadshart van Emmeloord. Daarbij zullen ook de inwoners en ondernemers van Noordoostpolder betrokken worden.

    Provast-plan

  3. Strootman Landschapsarchitecten
    De gemeente loopt inmiddels op eieren en durft niets te beslissen alvorens het aan de bevolking voor te leggen. Een ‘open plan proces’.
    Toch pakt dit goed uit. De plannen zijn minder megalomaan en eindelijk word een breed gedragen resultaat geboekt.