Beschrijving Gemeentelijk monument

Bantsiliek

Zuidwend 2, Bant
Objectnaam: Heilige Liudger
Postcode: 8314AE
Objectnummer: B23

Beschrijving

Inleiding

De r.-k. KERK de Heilige Liudger is gesitueerd aan de rand van de bebouwde kom van Bant en is gebouwd in 1955-1956 in opdracht van het r.k. kerkbestuur van de Heilige Liudger parochie in Bant. Het ontwerp van het gebouw is van de Deventer architect A. Vosman jr.. De constructeur was P.C. van der Vossen. Het in een traditionalistische stijl gebouwde, aan de architectuur van de Delftse School en de middeleeuwse kerken verwante kerkgebouw is van het type basiliek en wordt vergezeld door een robuuste, 25 meter hoge klokkentoren. De devotiekapel is in 1970 verbouwd tot aula.

Omschrijving
Vanuit een onregelmatige plattegrond opgetrokken kerkgebouw met een onder zadeldak staand middenschip en onder lessenaardaken staande zijbeuken. De uitbouwen bevatten een devotiekapel met een uit vijf dakschilden samengesteld, met een piron bekroond schild-/zadeldak, een sacristie met zadeldak en een onder een half kegeldak staande absis. Het kegeldak is gedekt met zinken roeven, de overige kappen zijn voorzien van grijze pannen. De gevels zijn opgetrokken in schone baksteen boven een trasraam van deels gesinterde klinkers.
Het kerkgebouw heeft een op het westen georiënteerd vooraanzicht met een symmetrische puntgevel voor het schip. Boven een gemetselde stoep een rechtgesloten entreepartij met iets terugliggende paneel-vleugeldeur binnen een kunststenen omlijsting met sluitsteen. De entree bevindt zich in een rondboog-spaarveld met in het hoogveld een rond, onder een uitgemetselde rondboog staande en met glas-in-lood ingevulde oeil de boeuf. De schuine zijden van de geveltop zijn voorzien van rollagen.
Linker langsgevel met geheel rechts een uit de zijbeuk stekende devotiekapel. De kapel heeft een halfcilindrische kopgevel, waarvan het bovenste deel verloopt in een vijfdelige gevelbeëindiging met segmentbogen tussen gemetselde kraagstukken.
Onder elke segmentboog staat een rond, met glas-in-lood ingevuld venster. Drie identieke vensters staan in de evenwijdig aan de voorgevel staande gevel. De gevel aan de achterzijde van de kapel is voorzien van één zo’n venster. De licht uitkragende houten gootlijsten rusten op klossen. De gevelpartij van de zijbeuk links van de kapel heeft in het midden een steunbeer met ezelsruggen en aan weerszijden een rond, met glas-in-lood ingevuld venster. De gevel wordt afgesloten door een gootlijst als die van de kapel. De gevel van het schip boven de zijbeuk wordt vertikaal geleed door drie, met ezelsruggen gedekte steunberen. In de rechter travée staat een rond, met glas-in-lood ingevuld oeil de boeuf. In de drie andere traveeën staan drie gekoppelde, eveneens glasin-lood bevattende rondboogvensters. De gevel wordt beëindigd door een fries van decoratief metselwerk onder een gootlijst als de overige.
Links van de zijbeuk een hier loodrecht opstaande uitbouw (sacristie). Deze heeft een eenvoudige puntgevel als kopgevel met links, boven een gemetselde stoep staande, getoogde lattendeur met rechthoekig venstertje. Rechts van de deur een smal venster.
Op de zolderverdieping twee getoogde vensters met glas-in-lood ramen. Gevelranden met rollaag. De langsgevel tussen de kopgevel en de zijbeuk bevat eveneens een getoogde, boven een gemetseld stoepje staande lattendeur met rechthoekig venstertje.
Rechts hiervan een rechtgesloten, met glas-in-lood ingevuld keldervenster onder rollaag.
Links van de deur drie gekoppelde, getraliede rondboogvensters met een invulling van glas-in-lood. De gootlijst van deze gevel wordt onderbroken door twee houten dakkapelletjes met kruisraam en zadeldakje. De achterste (rechter) langsgevel van de uitbouw bevat twee reeksen van drie, gekoppelde rondboogvensters met een invulling van glas-in-lood en een in een koekoek staand, rechtgesloten keldervenster onder rollaag.

De kopgevels van de zijbeuken aan weerszijden van het schip zijn voorzien van twee, met glas-in-lood ingevulde rondboogvensters. De rechter bevat  bovendien een in een koekoek staand, rechtgesloten keldervenster onder rollaag. Tussen dit geveldeel en de absis aan het schip staat een hoog opgaande bakstenen schoorsteen. Tussen de gevelpartijen van de zijbeuken, aan de achterste kopgevel van het middenschip staat een halfronde absis met korte verbindende gevels met het schip. In beide zijden van de absis staat één, met glas-in-lood ingevuld rondboogvenster. De absisgevel wordt beëindigd
door een fries van decoratief metselwerk onder een zinken dakgoot. De gevelpartij van het schip boven de absis is blind. De langsgevel van de rechter zijbeuk wordt geleed door twee steunberen met ezelsrug, die de gevel in drieën delen. In elke travee staat een rond, met glas-in-lood ingevuld venster onder uitgemetselde rondboog. De gevel van het middenschip daarboven is identiek aan de gevel aan de andere zijde.
De rechtsvoor tegen de kerk staande klokkentoren staat op een vierkante plattegrond.
De zich verjongende toren is voorzien van diepliggende rondboog-venstertjes met een invulling van glas-in-lood. Tussen de bovenste venstertjes en de uitkragende betonnen afdekking van alle gevels is een uurwerk geplaatst. De hoog opgaande, minder brede bovenste torengeleding bevat de tussen acht bakstenen pijlers hangende luidklok. De pijlers staan aan weerszijden van acht smalle, rechtgesloten galmgaten en dragen een met pannen gedekt, met een piron met weerhaan bekroond tentdak. De betonnen dakranden zijn afgeschuind.
De toren is met het schip van de kerk verbonden door middel van een smal, onder zadeldak staand tussenlid. Hierin staan een rond venster met glas-in-lood onder een uitgemetselde rondboog en een eveneens met glas-in-lood ingevuld rondboog-venster vlak onder de dakrand.
Het drie-beukige inwendige van de kerk is in vrijwel oorspronkelijke staat bewaard gebleven en lijkt sterk op dat van de r.k kerk te Marknesse. De kerkruimte wordt in de lengte en in de breedte in drieën gedeeld door grote rondbogen, waartussen de koepelgewelven liggen. De gewelfbogen rusten op betonnen zuilen met kapitelen. Deze ondersteunen ook de drie rondboogvormige scheibogen, die het schip van de zijbeuken scheiden. Ook de zijbeuken zijn voorzien van drie koepelgewelfjes. De vloer van de kerk is betegeld. Het nog aanwezige oorspronkelijk bankenplan bestaat uit twee rijen banken met een middenpad in het schip en een smallere rij in beide zijbeuken. De zijde van het priesterkoor is voorzien van een groot podium met een kleiner tweede podium voor het hoofdaltaar in een absis met een half koepelgewelf. Op de podia staan altaartafels, die beide zijn samengesteld uit gepolijste zwarte tafelbladen op onderstellen van gefrijnde kunststeen. De treden van de gemetselde podia zijn eveneens van gepolijste zwarte steen. Ook de dekplaten van de koorhekken zijn van dergelijk materiaal vervaardigd.
Links van het koor bevindt zich een Maria-altaar, rechts ervan staat een Jozef-altaar en het doopvont.
Aan de andere kant (westzijde) van het schip bevindt zich de entree tot de kerkruimte.
De geprofileerde dubbele portaaldeuren staan in een tussenmuur, die het voorportaal van de kerkruimte scheidt. Hiervóór staat een reeks van drie, op betonnen zuilen rustende scheibogen (arcade), die de balustrade en het balkon van de orgeltribune dragen. De orgeltribune, die door een grote, halfronde scheiboog van het schip wordt gescheiden, bevindt zich grotendeels boven het ingangsportaal. De balustrade is van decoratief gebruikt smeedijzer met een houten leuning. Het van elders afkomstige, drieledige orgel heeft klimmende pijpvelden boven een eenvoudige orgelkas.

De ruimte tussen de arcade en het portaal heeft links en rechts een rondboog-doorgang, die uitkomt op het uiteinde van de zijbeuken. Links (zuidelijk) van het middenportaal bevindt zich een zijportaal met een rondboogdeur voor de trapopgang naar de orgeltribune en de klokkentoren, die zijn te bereiken via houten steektrappen. Rechts (noord-west) van het middenportaal bevindt zich de halfronde Mariakapel, die ook is voorzien van een koepelgewelfje en oorspronkelijk diende als doopkapel. De oorspronkelijke Mariakapel aan de andere kant van het portaal dient tegenwoordig als aula. In de westelijke einden van beide zijbeuken staat een houten biechtstoel. De zijbeuken bestaan evenals het schip uit drie gewelven. De links (noordzijde) tegen de kerk aangebouwde sacristie bevat een portaaltje, een aantal paneeldeuren met  kraalprofielen en een stalen kluisdeur. Op de zolderverdieping bevindt zicht een vergaderruimte annex catechisatielokaal. De kelder is bereikbaar via een scheluwetrap.

Redengevende omschrijving

Het kerkgebouw is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische, de stedenbouwkundige en de architectuurhistorische waarde.

• – Het kerkgebouw is van cultuurhistorisch belang vanwege de oorspronkelijke functie en als bijzondere uitdrukking van het geestelijk leven in de Noordoostpolder.
• Het kerkgebouw is van architectuurhistorisch belang vanwege de afgewogen vormgeving van in- en exterieur en de samenhang ertussen.
• De kerk heeft stedenbouwkundige en ensemblewaarde vanwege de situering, als essentieel en beeldbepalend onderdeel van de stedenbouwkundige aanleg van Bant en vanwege de ruimtelijke relatie met de omliggende bebouwing,
• Het gebouw is tevens van waarde vanwege de herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van in- en exterieur.