Cultuurboerderij – Ontginningsboerderij

De eerste boerderijen die in de Noordoostpolder werden neergezet, waren speciaal bedoeld voor de boeren die de polder zouden ontginnen en landbouwklaar zouden maken. Daarom worden deze boerderijen nog steeds Cultuurboerderijen of Ontginningsboerderijen genoemd. Het ontwerp was gebaseerd op het model dat ook in de Wieringermeer werd gebruikt.

Cultuurboerderij Noordoostpolder

In het begin kregen deze boeren een enorm stuk land toegewezen, zo’n 500 hectare (oftewel 500 bunder). Toch werd er bij het bouwen al rekening mee gehouden dat de boerderijen later verhuurd zouden kunnen worden, wat aanpassingen in de toekomst mogelijk maakte.

Deze boerderijen zijn vooral aan de oostkant van de polder te vinden, vaak aan het begin van een weg. (zie kaartje hieronder)

Al snel bleek het te duur om alle boerderijen volgens het Wieringermeer-model te bouwen. Daarom werden er voor de bedrijfsuitgifte in 1947 gebruikgemaakt van noodschuren en noodwoningen, zoals de Oostenrijkse woningen.

In de Noordoostpolder zijn twee typen boerderijen gebouwd die oorspronkelijk waren ontworpen voor de ontginning van de Wieringermeer. Deze boerderijen zijn gebaseerd op traditionele ontwerpen. De woningen zijn aan de schuren vast gebouwd, waarbij de huizen smaller zijn dan de schuren. Naast de woningen zitten grote deuren in de schuur.

Deze boerderijen zijn traditioneel gebouwd met gemetselde gevels en daken bedekt met rode gebakken dakpannen. Elf van deze cultuurboerderijen zijn oorspronkelijk met riet bedekt. (ai)

Bijzondere Cultuurboerderijen.

  • De Eerste
    Uiterdijkenweg 64 Marknesse ( link)
  • Rijksmonumenten
    •  Espelerweg 4 (type Q) Emmeloord,
    • Schokkerringweg 43 (type S) Ens
    • Kadoelerweg 14 (type Q) Kraggenburg
    •  Zwartemeerweg 46 (type Q) Kraggenburg

Serie Boerderijnamen

(Omroep Flevoland)

De Rijksdienst stimuleerde boeren om een naam te kiezen voor hun hoeve. De namen verwijzen vaak naar de familie of naar de geboortegrond

  • G. Geytenbeekhoeve – Sloefweg – Marknesse
  • De Oosterhoek – Aliekruikweg – Biddinghuizen

De ‘Wieringermeerboerderijen’ waren te verdelen in twee series, waarvan met name de indeling van de schuren verschilt.

  • Q7 Deze serie was bestemd voor akkerbouwbedrijven. (39 stuks)
  • S6 Deze serie was bestemd voor gemengd bedrijf en is te herkennen aan de aanwezigheid van reeksen stalramen in de langsgevels. (21 stuks)
Kavel:Type:Gedekt:Topgevel:Wolfsk:Ha:Won.Typ:Bijzonderheden:Bouwj:
A 04S 6PannenSteenJaA1944
E125Q 7RietSteenJaA1948
E155Q 7RietSteenJaA1948
F 14S 6gRietSteenJa48 Ha.A“Langeveld”1948
F 33Q 7h3RietSteenJaA“Mendel Hoeve”1948
F 72Q 7hRietSteenJaA“Crueningenhof”1948
G 13Q 7hRietSteenJaAfgebrand1947/48
G 47Q 7hRietSteenJaAfgebrand1947/48
G 82Q 7hRietSteenJa50+ Ha.1947
H 77Q 7hRietSteenJa48 Ha.1944/48
J 91Q 7hRietSteenJa“Mansholt Hoeve”1948
K 05S 6gPannen1943
K 17S 6gPannen“Acacia State”1944
K 70S 6gPannen“De Woudhoeve”1944
L 07S 6gPannen“A.G. Wildervanck Heerd”1944
L 28S 6gPannen1944
L 57S 6gPannen1944
M 68Q 7hPannenHoutNee1944
M 74Q 7hPannenHoutNee1944/45
M 80Q 7hPannenHoutNee1944/45
M 85Q 6PannenSteenJa1944
M102Q 7hPannenHoutNeeA1945
N 01Q 7PannenHoutNeeA“Prof. Broekema Hoeve”1944
N 51Q 7hPannenNee48 Ha.A“De Hinkelinge”1944
O 17Q 7hPannenSteenJaA“De Boomhof”1945
O 30Q 7hRietSteenJaA1948
O 34Q 7h3PannenSteenJa48 Ha.“Duurswold”1944
O 49Q 7h2PannenSteenJa48 Ha.1944
O 79Q 7hPannenSteenJa48 Ha.1944
O105Q 7hPannenSteenJa48 Ha.“Alfred Hoeve”1944/45
P 18Q 7hPannenHoutNee48 Ha.“Krijnshove”1944
P 31S 6gPannenHoutJa24 Ha.“Enadze”1943
P 43Q 7hPannenHoutNee“Omtada Heerd”1943/44
P 56S 6gPannenHoutJa1943
P 94Q 7hPannenHout“t Oldambt”1943
Q 13Q 7hPannenSteenJa48 Ha.“”De Kandelaar”1944/45
Q 17Q 7hPannenHout1944
Q 23Q 7hPannenHout48 Ha.“Ir. B. Prummelhoeve”1944
Q 29Q 7hPannenHout45 Ha.1944
Q 47wS 6gPannenVerbrand1943
Q118S 6gPannenSteenJa1943
Q123S 6gPannenHoutJa27,5 Ha.1/6 Gem.194x
R 06S 6gPannenHoutJa24 Ha.A1943
R 12S 6gPannenHoutJa24 Ha.A1943
R 21S 6gPannenHoutJa24 Ha.4/6 Gem.1943
R 41S 6gPannenHoutJa28 Ha.4/6 Gem.1943
R 43Q 7hhPannenHoutNee48 Ha.“De 14 Blokken”1944
R 76S 6gPannenHoutJa24 Ha.“De Eerste”1943
R 79S 6gPannenHoutJa24 Ha.1943
S 05Q 7h3PannenBetonplanken51 Ha.“Ir. Chr. van Steen Hoeve”1955?
Bron: Kees Bolle

Kees Bolle:

In de oorlogstijd kreeg de Directie toestemming van de Duitse autoriteiten om op c.a. 500 h.a. één boerderij te bouwen t.b.v. het in cultuur brengen van de landbouwgronden. Daarvoor werd gekozen voor de twee grootste schuur typen uit de Wieringermeer. Het waren de typen Q en S.
De S serie werd gebouwd als S6 wat betekend type S met 6 spantvakken, dit waren schuren voor gemengde bedrijven. De Q serie werd gebouw als Q7 (op 2 stuks na Q6) Dit waren akkerbouwbedrijven. In totaal zijn er 62 van deze typen gebouwd allemaal in de oostelijke helft van de polder. Meestal staan deze aan het begin van een weg of vlak bij een kruising van een andere weg. Deze typen zijn allemaal uitgevoerd met een aangebouwde woning.

Bij de ontwikkeling van de betonschuren zijn deze ook gebruikt als cultuurbedrijf. Voor deze bedrijven werd aan het begin van een weg aan beide kanten van de weg een betonschuur gebouwd. Dan kwam er naast een van de schuren een arbeiders blok van twee huizen een voor de bedrijfsboer en een voor de opzichter.. Als dan later de weg werd uitgegeven aan pacht, kregen de nieuwe pachters wel een nieuwe woning bijgebouwd op het erf.

Cultuurbedrijven
In de Wieringermeer is onderzoek gedaan naar Boerderijtypen en grootte van de schuren. Men berekende dat een akkerbouwer c.a. 130 m3 per h.a. produkt van zijn land zou halen, waarvan c.a. de helft z.a. aardappelen; uien; bieten niet in de schuur gingen. Dus ging men uit van 65m3 p/ha. Een veeboer had de helft minder omdat hij meer grasland had. Dus ging men uit van c.a. 30 m3 p/ha. voor hooi en wat graan. Er is toen een lijnenplan (soort rekenliniaal) ontwikkeld om de grootte van een schuur te bepalen. Akkerbouwer had een zo breed en kort mogelijk type en de veeboer een lan smal type omdat daar ook de veestal bijin moest.