De verloren gedenksteen

In de 17e eeuw was Urk eigendom van Amsterdam.

Het belang van Urk voor Amsterdam was dat het gebruikt werd als baken voor de scheepvaart.
Het was de Amsterdamse burgemeester Witsen die een vuurboet op Urk liet bouwen.
De steen in het lichtwachtershuis is afkomstig uit de allereerste vuurboet.
De steen draagt het volgende opschrift:

“In het jaar 1617 heeft de Wel. Ed. Gr. Achtb. Heer Gerrit Jacob Witsen, burgemeester dezer steeds (d.w.z. Amsterdam) uit last van de Ed. Gr. Mog. Heren Staten een vuurbaken op Urk doen stellen en is den eersten September dezes jaars de eerste vuring gedaan”.

De vuurboet was een stellage waarop een strovuur als baken brandde en had een vierkante vorm.
Een vuurtoren (de huidige werd in 1844 gebouwd) staat er nog steeds, en wordt ook nu nog gebruikt. Het grote baken dat er ooit stond, is gesloopt.

bron: waarvarenwij.blogspot.nl en www.opurk.nl

Het was de Amsterdamse burgemeester Gerrit Jacob Witsen die op Urk een vuurboet liet bouwen. Dit is een stellage waarop een strovuur als baken brandde. Op 1 september van het jaar 1615 werd de vuurboet voor de eerste keer ontstoken. De concurrentie tussen de toenmalige handelssteden aan de Zuiderzee was groot; Amsterdam, Hoorn, Enkhuizen en Medemblik hadden behoefte aan veilige en gebruikszekere vaarroutes. Met de Urker vuurboet verstevigde Amsterdam haar positie. Het eiland en zijn bevolking hebben veel aan Amsterdam te danken. In deze stad werd in 1710 een grote loterij gehouden om op Urk een goede zeewering aan te leggen. Door afkalving van het eiland moest de vuurboet steeds worden verplaatst. Maar ook de berg bleek niet veilig, want ondanks de oeververdediging met keien uit de keileemgronden kalfde de berg af en na de beruchte stormramp van 1825 eindigde de berg vlak voor de vuurboet bijna loodrecht in zee. Op 4 april 1792 gaf de stad Amsterdam de heerlijkheid Urk terug aan de leenheren van de Staten van Holland. In 1814 werd Urk een Noordhollandse gemeente. Bij Koninklijk Besluit van 22 juli 1825 kreeg schout Lambertus Hunnink de titel van burgemeester. Na de ontwikkeling van de Noordoostpolder hoorde Urk vanaf 1950 tot de provincie Overijssel. Op 1 januari 1986 is Urk onderdeel geworden van de nieuwe provincie Flevoland.