Schedelmonument – Urk

• Titel: Schedelmonument
• Plaats: Begraafplaats Kerkje aan de Zee
• Kunstenaar: Jan Pasterkamp
• Geplaatst: 2013

Over het monument:

Geschiedenis
Zes schedels van onbekende Urkers lagen meer dan 130 jaar in een depot van de Universiteit Utrecht.
Drie ervan werden in 1877 van het Urker kerkhof gestolen door een Hilversumse dokter, die een dienst wilde bewijzen aan de beroemde hoogleraar Pieter Harting. Hoe de andere drie in Utrecht terecht zijn gekomen, is niet bekend.

Geleerden uit verschillende Europese landen hebben de schedels destijds onderzocht.
Zij waren op zoek naar de oer-Nederlander en hadden het idee dat de Urkers op hun geïsoleerde eiland daar wel het meest op zouden lijken.
Zelfs werden de schedels enige tijd beschouwd als ‘missing link’ tussen de uitgestorven Neanderthaler en de moderne mens.

In 2007 deed het Comité Urker Schedels een eerste poging de schedels terug te halen naar Urk.
In 2010 besloot het Utrechts Universiteitsmuseum de schedels terug te geven.
Kort na de overdracht werden de schedels begraven.

Journalist, dichter en oud-plaatsgenoot Rien van den Berg schreef het volgende gedicht ter gelegenheid van de thuiskomst van de schedels:

Uit aarde en uit water

Zij stierven niet, zij legden slechts het tijdelijke af,
legden de last van hun bestaan in Vaders hand.
Hun kinderen kozen de veiligste plaats die er was
voor hun graf: de hoogte naast het huis van God,

en vonden zwoegend, op de tast hun weg, op zee
en land, totdat kindskinderen ook hen begroeven.
Raakte het kerkhof vol, dan schikten de geslachten in.

De generaties legden, jaren na hun aardse tent, tot slot
op dat moment ook hun verweerde namen af.

Dat was niet erg. Ze wisten zich gekend.

Het was een arts die met een wisseltruc hun hoofden
roofde; in naam der wetenschap, zonder geweten,
en gefundeerd op misverstand. Zij zijn in een depot beland.
Genummerd, tot object gereduceerd. En toen vergeten.

Tot nu. Hun erfgenamen hebben hen teruggebracht.

Hier is hun lichaam neergelegd, zij wachten samen
in rijen van geslachten, op de dag dat Vader
met grote, zachte stem uit aarde en uit water
zijn kinderen roepen zal, met nieuwe namen.

Rien van den Berg

zie ook: https://urkerschedels.wordpress.com/