Metselverbanden

Delftse School

In de tijd dat de Noordoostpolder ‘opgemetseld’ werd, is gekozen voor een traditionalistische en wat saaie architectuurstijl.
Het huis voor een arbeider moest een eenvoudig bakstenen huis met dakpannen worden.
Maar met dat stenen stapelen kon je wel wat leuks doen.
De Delftse School gaf die ruimte.
En metselaars zijn ware kunstenaars.

Even terug naar onze jeugd

We weten allemaal hoe je met legosteentjes een stevige muur moet bouwen.
De stenen moeten elkaar overlappen.

Halfsteens metselverband

Dit meest-voorkomende voorbeeld heet in de bouw een halfsteens metselverband.

De volledige ‘strekken’ van de steen worden gebruikt. De verticale voegen verspringen telkens met de helft van de baksteenlengte.

Dat kan creatiever. Zolang het maar een stevige constructie blijft natuurlijk.

Vroeger was het metselwerk belangrijk voor de stevigheid van het huis.
Tegenwoordig heeft dit metselwerk zijn constructieve functie verloren. Het heeft nu meer een esthetische functie.

Wildverband

Dit verband (ook wel vrij verband genoemd) is het oudste omdat vroeger de maten van de handgebakken stenen niet altijd gelijk waren.

Klezorenverband staand

Dit is een variant op het halfsteens verband. Maar de stenen  verspringen nu niet steeds een halve steen, maar telkens  ¼ of ¾ van de baksteenlengte.
Deze metselvorm is het meest toegepast in oud Emmeloord. (oudste straten)

Klezorenverband vallend

Ook steeds ¼ steen verspringen, maar dit consequent volhouden. Dit voorbeeld valt naar links.

Staand verband

Een laag strek, een laag kop, een laag strek etc etc

Kruisverband

Ook wel Hollands verband. Lijkt veel op het staand verband, maar de streklaag verspringt steeds.
Zoals de naam doet vermoeden zijn er bij dit formaat kruizen in het patroon zichtbaar. Ze worden gevormd door een voortdurende afwisseling tussen een laag koppen en een laag strekken, net zoals bij het staand verband. Vaak wordt met verschillende kleuren stenen gewerkt.

Kettingverband

Alle lagen  van het kettingverband bestaan uit opeenvolgend een kop en twee strekken. Hierdoor komen de koppen om de andere laag precies onder elkaar te liggen, hetgeen een ‘ketting’ vormt. In tegenstelling tot staand of kruisverband, is het aantal koppen beperkter.

Stapelverband

Ook wel tegelverband genoemd. Niet erg stevig natuurlijk, maar rond een voordeur bijvoorbeeld legt het optisch de nadruk op het verticale aspect  En een muurtje de bocht laten maken is ook handig

Vlaams verband

Dit verband lijkt op het kruisverband, alleen bestaan bij dit verband alle lagen uit afwisselend een kop en een strek. Bij een kruisverband wisselt dit om de laag, dus niet in dezelfde laag.

Koppenverband tegel

Dit  koppenverband wordt ook wel gecombineerd met het gewone halfsteensverband, om bijvoorbeeld een kromming in de muur op een eenvoudigere wijze uit te voeren

Blokverband twee

Een metselwerkverband (ook wel stapelverband) waarbij er een ‘blok’ opgesteld wordt dat herhaald wordt in een bepaald ritme.
Mooi voorbeeld in Nagele

Blokverband drie

Een metselwerkverband (ook wel stapelverband) waarbij er een ‘blok’ opgesteld wordt dat herhaald wordt in een bepaald ritme.

Koppenverband halfsteens

Net als die legomuur (halfsteens). Alleen nu niet met alleen maar ‘strek’, maar alleen maar kop.

Boerenvlechtwerk – Schuine Strek

Vlechtingen.
Een boerenvlechtwerk wordt vooral toegepast in bijvoorbeeld topgevels. Het bestaat uit een aantal lagen (meestal tussen de 5 en 10) die haaks op de schuine muurrand zijn aangebracht, waardoor een soort vlechting ontstaat. Deze wigvormige stukken worden beitel of tand genoemd.
Een boerenvlechtwerk heeft een nostalgische uitstraling en geeft een woning een extra accent. Daarnaast zorgt het voor extra stevigheid van de rand, maar het esthetisch aspect is veruit het belangrijkste.

Boerenvlechtwerk vergt veel vakmanschap van de metselaar. Doordat er meerdere vlechtingen boven elkaar komen (en ze aan beide zijden van de gevel zitten) dienen ze zeer nauwkeurig uitgevoerd te worden omdat anders snel een onrustig beeld ontstaat.

Muizentand

De versiering bestaat gewoonlijk uit een rij schuin (overhoeks) of recht aangebrachte koppen, met de kopse kant naar voren geplaatst. Aldus ontstaat een rij punten of een bloktand. Een enkele maal komen ook muizentandversieringen voor, waarbij de stenen niet schuin zijn aangebracht, zodat een rechthoekig patroon ontstaat.

Rondboog

  • langs de deur: stapelverband
  • Metselverband muur: klezorenverband
  • Boven de deur een ‘rondboog’

Meidoornstraat

Ruit patroon

bijzonder metselwerk in een ruitpatroon

Jasmijnstraat 9

Nagelerstraat 37

Als een aannemer een huis voor zichzelf bouwt, in het helemaal niet meer te volgen.

  • Twee lagen klezoren rechts vallend
  • Een laag kop-strek met naar binnen stekende kop
  • Twee lagen klezoren links vallend
  • Een laag kop-strek met naar buiten stekende kop
  • etc

Nagelerstraat 37 1960.jpg

Nieuwe bewoners hebben later het portiekje met standaard halfsteensverband dichtgemetseld.
Waar vind je tegenwoordig nog een goede metselaar.

Nieuwe Aldi

De goedkope supermarkt. Maar dat is aan het metselwerk niet te zien.
Kruisverband en staand metselverband. Met nog een zichtbaar patroon.

Steenstrips

Het meesterschap van de metselaar is ingehaald door fabrieksmatige steen-strips.
Natuurlijk zijn het dezelfde ambachtelijke metselverbanden,
alleen nu worden de stenen in de fabriek keurig op- en naast elkaar gelegd
en als grote platen in één keer geplakt.
Het is niet tegen te houden. Ik weet ook niet of ik er iets van moet vinden.
Uiteindelijk is het metselwerk. Hoe dan ook.
Tel je zegeningen.

Uitbreiding hotel ’t Voorhuys in Emmeloord

Naast het traditionele halfsteensverband is staand metselwerk toegepast, maar ook bijvoorbeeld blokverband en tegelverband.
Tevens zijn rollagen opgenomen in het halfsteensverband en zijn kolommen en de onderrand van een buitenplafond voorzien een steenbekleding. I
n het metselwerk zit een klein reliëf om de verschillende blokken op elkaar te laten aansluiten.