Monument voor Geallieerde Vliegers
- Titel: Monument voor Geallieerde Vliegers
- Kunstenaar: promotiecommissie Marknesse en Esli Tapilatu
- Materiaal: divers
- Geplaatst : 2007
Het monument – Vorm en materiaal
Het ‘Monument voor Geallieerde Vliegers’ is een houten kruis met vier bronzen plaquettes.
Aan de voet van het kruis is een propeller geplaatst van een Engelse bommenwerper die in de omgeving van Marknesse is gevonden.
Het gedenkteken wordt omgeven door een rond bakstenen muurtje.
Hierop is een informatieplaquette bevestigd.
Teksten
De teksten op de bronzen plaquettes luiden:
‘1940’.
‘1945.’
’12 OKTOBER 1941
SGT. A. W. JEFFRIES
P/O H.L. MEYERS
SGT. P.F.M. COOKE
SGT. W.C. WOOD
F/SGT. W.H.S. BYERS.’
’30 JANUARI 1944
P/O J.E. RULE
SGT. E.A. SHORTER
F/SGT. K.R. BALL
SGT. G.A. RACE
SGT. J.J. SLOAN.’
oude lokatie
Wijziging
Het oorspronkelijke gedenkteken, onthuld op 12 augustus 1941, was een houten kruis dat aan de Baarloseweg stond.
Dit kruis heeft als uitgangspunt gediend voor het huidige monument.
Het monument stond eerder op de plek van het huidige busstation (zie foto) en is in 2013 verplaatst naar de Breestraat.
Het ontwerp met de liggende propellor is toen enigzins aangepast.
De geschiedenis
Het ‘Monument voor Geallieerde Vliegers’ in Marknesse (gemeente Noordoostpolder) is opgericht ter nagedachtenis aan de vijf gesneuvelde bemanningsleden van een Wellington bommenwerper die op 12 oktober 1941 is neergestort en aan de vijf gesneuvelde bemanningsleden van een Lancaster bommenwerper die op 30 januari 1944 is neergestort.
De namen van de tien omgekomen Britse vliegers luiden:
12 oktober 1941: navigator William Harold Stanley Byers, sergeant Percy Frederick Meadows Cooke (21 jaar), sergeant Arthur William Jeffries (29 jaar), piloot Hilyard Lowell Myers (23 jaar) en sergeant William Christopher Wood (22 jaar).
30 januari 1944: navigator Kenneth Richard Ball (30 jaar), piloot John Edward Rule (28 jaar), boordwerktuigkundige Edward Arthur Shorter (21 jaar), boordschutter John Johnstone Sloan (22 jaar) en boordschutter George Albert Race.
Op 12 oktober 1941 stortte een tweemotorige ‘Vickers’ Wellington bommenwerper van het 57e Squadron van de Britse Royal Air Force neer in de net droogvallende Noordoostpolder op een plek waar nu de Baarloseweg is. Vier van de omgekomen bemanningsleden zijn begraven op het geallieerd erehof op de Algemene Begraafplaats aan de Espelerlaan in Emmeloord. Het vijfde bemanningslid ligt begraven op de Algemene begraafplaats van Kuinre.
Op 30 januari 1944 vertrok een Lancaster bommenwerper – de JA 702 van het van het 156e Squadron van de Royal Air Force – voor een luchtaanval op Berlijn. Op de terugweg kwam het vliegtuig in problemen en stortte neer in het IJsselmeer op de plek waar nu Marknesse ligt, om precies te zijn op de Oosterringweg ter hoogte van huisnummer 3. In 1973 werden er nog brokstukken van het verongelukte toestel gevonden. Van de bemanning overleefden twee de crash. Zij werden in Blokzijl krijgsgevangen gemaakt. De overige vijf leden overleefden de crash niet. Zij werden begraven op het erehof van de Brits Gemenebest op de Algemene begraafplaats van het Overijsselse Vollenhove.
Oprichting
De oprichting van het gedenkteken maakte deel uit van het project Marknesser Erfgoed, gesubsidieerd door de Provincie Flevoland, de Gemeente Noordoostpolder en de Europese Gemeenschap. De herdenkingsplaats is aangelegd door vrijwilligers uit Marknesse.
Onthulling
Het monument is onthuld op 20 september 2007 door burgemeester Willem ridder van Rappard en Eileen Race, zus van de gesneuvelde boordschutter George Albert Race.
bron : 
www.4en5mei.nl
Bron: http://www.historischmarknesse.nl/vliegeniersmonument/
Vliegeniersmonument Marknesse
In Marknesse is een vliegeniersmonument ter herdenking van de bemanningsleden van vliegtuigen die op het grondgebied van Marknesse zijn gecrasht. De geschiedenis van dit monument begint bij de crash van een Wellington aan de Baarloseweg. Het gebied waar de Wellington crashte was nog nat en drassig, waardoor de berging van het wrak in 1941 nog niet mogelijk was. In 1943 is, op initiatief van de Duitse bezetter, de locatie van het wrak gemarkeerd met een herdenkingskruis, zie de brief hiernaast. In het begin van de oorlog was er nog wel wederzijds respect voor de gevallenen.
Op het kruis bij dit veldgraf stond het opschrift:
“Hier rusten 4 Engelse vliegers, A.W. Jeffries, P.E.M. Cooke, W.C. Wood en W.H.S. Byers, gevallen op 12-10-41”.
Het veldgraf werd in 1947 geadopteerd door de vereniging van dorpsbelang van Marknesse. Zie onderstaande kopie uit het notulenboek van dorpsbelang.
Het wrak van de Wellington en de lichamen van de vier bemanningsleden werden pas geborgen in 1948. Deze vier bemanningsleden zijn begraven op de begraafplaats in Emmeloord.
Graven in Emmeloord, 1952
Van 1948 tot 1995 zijn de omgekomen vliegeniers van deze Wellington jaarlijks herdacht op 4 mei tijdens een dienst in één van de kerken in Marknesse. Na deze diensten werden er, door de vereniging van Dorpsbelang Marknesse, bloemen gelegd bij de graven in Emmeloord.
Onthulling vliegers monument in Marknesse op de oude locatie aan het Oosteinde
In 2007 is door de vereniging van Dorpsbelang Marknesse het initiatief genomen in het Dorp een vliegeniersmonument op te richten. Bij de dodenherdenking op 4 mei kunnen hierdoor nu ook weer in Marknesse alle bemanningsleden herdacht worden die in de polder zijn gesneuveld of voor onze vrijheid krijgsgevangen hebben gezeten. Als basis voor dit monument is gekozen voor een replica van het kruis dat bij het veldgraf aan de Baarloseweg heeft gestaan. Het nieuwe monument is ontworpen door Esli Tapilatu. Hij heeft in het ontwerp het kruis geplaatst op een propeller van een gecrasht vliegtuig. Kruis en propeller staan centraal in twee concentrische cirkels van gemetselde stenen. Zijn gedachte daarachter was “Zoals de cirkel eindeloos is willen wij ook de gevallenen eindeloos blijven herinneren.” Op de bronzen plaquettes op het kruis staan, naast de namen die ook op het originele kruis stonden, ook de namen van de 5 omgekomen bemanningsleden van een Lancaster gecrasht aan de Oosterringweg, waarvan later bleek dat deze is gecrasht bij Tollebeek.
Door de bouw van een nieuw busstation moest het monument verplaatst worden van de locatie bij de ingang van het dorp naar het dorpscentrum.
Het originele ontwerp van het monument met een horizontaal geplaatste propeller was esthetisch een fraai geheel. Voor sommige vliegeniers was de horizontale opstelling van de propeller echter een minder gelukkige keuze. Een propeller werkt alleen naar behoren als hij min of meer in verticale stand staat. Dit was uiteindelijk de reden om het ontwerp zodanig aan te passen dat de propeller in de verticale stand komt te staan. Ook deze aanpassing is gelijktijdig uitgevoerd met de verplaatsing.
De verplaatsing bleek ook een goed moment om aandacht te schenken aan het derde vliegtuig dat in Marknesse is gecrasht. Dit derde vliegtuig, een Armstrong Whitworth Whitley, heeft aan de Kleiweg een noodlanding gemaakt. Ook de namen van deze vijf vliegeniers, die na de noodlanding vijf jaar in krijgsgevangenschap hebben doorgebracht, worden op het informatiebord bij het monument herdacht.
Monument op de nieuwe locatie met leerlingen van de Maria basisschool
Het onderhoud van het monument vindt bij toerbeurt plaats door de leerlingen van de drie basisscholen in Marknesse. Bij het monument wordt rond 4 mei door de scholen soms ook lesgegeven. De leerlingen zijn ook bij de 4-mei herdenkingen betrokken.
