De gemeente Noordoostpolder heeft 12 plaatsen
- Emmeloord als centrumplaats
- een ring van 10 dorpen daaromheen
- en Schokland, geen plaats, wel een postcodegebied.
Aantal inwoners per woonkern (met het jaar van aanvang per dorp), bij planning geprojecteerd, per 1 januari 1985 en op 1 april 2017:
| naam | begin | plan | 1985 | 2017 |
|---|---|---|---|---|
| Emmeloord | 1943 | 10.000 | 18.976 | 25.744 |
| Marknesse | 1946 | 2.000 | 2.194 | 3.683 |
| Ens | 1948 | 2.000 | 1.618 | 2.968 |
| Tollebeek | 1956 | 2.000 | 579 | 2.448 |
| Luttelgeest | 1950 | 2.000 | 666 | 2.222 |
| Nagele | 1954 | 2.000 | 1.014 | 1.911 |
| Rutten | 1952 | 2.000 | 620 | 1.681 |
| Creil | 1953 | 2.000 | 687 | 1.677 |
| Kraggenburg | 1948 | 2.000 | 655 | 1.441 |
| Espel | 1956 | 2.000 | 714 | 1.409 |
| Bant | 1951 | 2.000 | 651 | 1.380 |
| Schokland | n.v.t | 0 | 0 | 5 |
| totaal | 30.000 | 28.374 | 46.569 |
Het landoppervlakte van 460,05 km², waarmee het qua landoppervlakte een van de grootste gemeenten van Nederland is. Met een wateroppervlak (voornamelijk IJsselmeer) van 135,36 km² komt de totale oppervlakte op 595,41 km².
Het voormalige eiland Urk (inclusief een later aangekocht aangrenzend deel van de polder) maakt geen deel uit van de gemeente Noordoostpolder, maar is een zelfstandige gemeente. Ook is een klein gedeelte van de polder door annexatie bij de Friese gemeente Lemmer gekomen ten behoeve van de bouw van de woonwijk Lemstervaart. De in 1942 drooggevallen polder is verdeeld over drie gemeenten en twee provincies, hoewel het overgrote deel behoort bij de gelijknamige gemeente in de provincie Flevoland.
Herkomst van plaatsnamen in de gemeente.
- Emmeloord ontleent zijn naam aan het dorpje op de noordpunt van het voormalige eiland Schokland. Dit eiland lag in de Zuiderzee. Het dorpje heette vroeger (1478) Emelwerth. Eem, het eerste deel van Emel-, komt van het Germaanse ami, een algemene aanduiding voor een natuurlijk waterverloop. Werth betekent terp. Vanaf 1650 zien we echter dat de naam omgezet is naar Emeloirt. Oirt (door de i achter de o wordt het uitgesproken als oort) betekent punt, net als in Dinteloort en IJoort (later IJdoorn). De overgang van werth naar oort heeft waarschijnlijk te maken met de afbrokkeling van het eiland Schokland. Daardoor was Emelwerth steeds minder een terp (heuvel in het land) maar kwam steeds meer op de punt (oirt) van het eiland te liggen.
- Kraggenburg heeft zijn naam ontleend aan de vroegere vluchthaven aan de uitmonding van het Zwolse diep, die nu als Oud Kraggenburg bekendstaat. De lichtwachterswoning, het eindpunt van een lange leidam, is na de inpoldering niet afgebroken en staat thans in het nieuwe land.
- Ens is op dezelfde manier als Emmeloord aan zijn naam gekomen. Het is genoemd naar het zuidelijke deel van het eiland Schokland. De woonkernen Middelbuurt en Zuidert vormden samen Ens, dat in 1859 werd ontruimd, toen het wonen daar te gevaarlijk werd.
- Nagele is een naam, die toen de Noordoostpolder ontstond, nog niet verdwenen was. Oude Zuiderzeevissers beweerden wel, dat ze hun netten scheurden aan de restanten van de plaats Nagele (op oude kaarten voorkomend onder de namen Naghele en Nakala) die eenmaal tussen Urk en Schokland lag. Bijgelovige zeelui hoorden er bij stormweer zelfs de klokken van de door de zee verwoeste toren luiden.
- Espel is ook de naam geweest van een dorp, dat ooit ten noorden van Urk lag. Dit verdwenen dorp komt in de historie ook onder de namen Espelbergh en Espelo voor.
- Creil is ofwel vernoemd naar een zandbank in de voormalige Zuiderzee bij Staveren, ofwel naar het Creiler Woud.[4]
- Rutten is afgeleid van Ruthne, een dorp dat in de 14e eeuw nog ten noorden van Urk moet hebben gelegen.
- Bant is genoemd naar het dorpje Bantega, dat vroeger in Lemsterland lag en door het water van de toenmalige Zuiderzee verzwolgen is. In Lemsterland heeft men na de Tweede Wereldoorlog de naam Bantega gegeven aan een voormalig onderdeel van het dorp Echten.
- Luttelgeest werd genoemd naar een plaatsje dat eenmaal bij Kuinre lag.
- Marknesse is genoemd naar Marcnesse of Marenesse, een dorp dat volgens de kronieken eenmaal in de buurt van Urk en Schokland heeft gelegen.
- De naam Tollebeek verwijst naar een oud landgoed van de Heren van Kuinre; “In den tijde 1364 was Tollebeke een landgoeth nevens de sijtack van de rivier Nagel, dwelc den Heeren van Kuinre behoord…”. Dit is dan ook de reden, dat alle straatnamen in Tollebeek verwijzen naar de jacht.