Aantekeningen m.b.t. vestiging N.L.R. in de Noordoostpolder

Keuze NOP-terrein
Noodzaak uit te zien naar terrein elders, omdat opstelling van onder Hinderwet vallende installaties in
Amsterdam en omgeving niet te verwezenlijken viel, tenzij prohibitief dure geluidsisolatie zou worden
aangebracht. Bovendien is de bouwgrond te Amsterdam niet alleen duur, doch ook slecht, waardoor
kostbare funderingen nodig zijn.
Een onderzoek werd over het gehele land uitgestrekt, waarbij de volgende eisen werden getoetst aan de
mogelijkheden.
1. goede kwaliteit bouwgrond (vast zand)
2. belemmerende factoren voortvloeiende uit Hinderwet e.d.
3. stroomvoorziening (grote vermogens)
4. koelwatervoorziening
5. weg- en waterverbindingen
6. huisvestingsmogelijkheden
7. arbeidsreserve
8. uitbreidingsmogelijkheden
9. grondprijs en aankoopmogelijkheid
Het terrein in de NOP voldeed aan alle eisen. Het enige bezwaar is de afstand tot Amsterdam, doch de
nieuwe Zuiderzeestraatweg (1962 klaar) en de nieuwe weg Muiderberg-Lelystad-NOP, die in 1965 gereed
is, bekorten de tijdsduur voor deze verbinding aanzienlijk (afstand in 1965 ± 90 km).

Terreinbezit
De terreinaankoop is in twee gedeelten geschied. De 1e koop (juli 1959) bestond uit de kavels S31-32-33-
34-48, ter grootte van totaal 96.97.85 ha. De 2e koop (maart 1960) bestond uit de kavels S47-49- 50-51-
114, ter grootte van totaal 84.78.70 ha.
Het NLR heeft een optie op de noordoosthoek van het terrein. Hoewel aankoop destijds gewenst was,
werd deze uitgesteld i.v.m. op het terreingedeelte opgetrokken semi-permanente gebouwen, die de
Directie IJsselmeerpolders nog in gebruik had. (Eén daarvan was het "zusterhuis", dat nog tijdelijk door
NLR werd gebruikt als kantoorruimte.)
De Directie IJsselmeerpolders had aan Vollenhove in uitzicht gesteld, dat op het optie-gedeelte eventueel
een voetbalveld mocht worden aangelegd. Vollenhove heeft inmiddels elders een terrein gevonden.
Op het optiegebied zal tijdelijk een zanddepot worden gevormd t.b.v. de Directie Zuiderzeewerken.
De optie zal kunnen worden geëffectueerd zodra door NLR dit gewenst wordt geacht, omdat de semi-
permanente gebouwen onlangs naar Flevoland zijn overgebracht.

Exploitatie terrein
Niet benodigde terreingedeelten, voor zover niet bebost, worden als "los land" verpacht. De Directie
IJsselmeerpo1ders verzorgt dit en brengt administratiekosten in rekening. Uit de opbrengst worden ook
allerlei verplichtingen betaald, zoals schoonhouden van de sloten, afmaaien en onderhoud van bermen,
enz.
NLR moest lid worden van het bosschap. Onderhoud bos wordt verzorgd door de officiële houtvester van
Staatsbosbeheer.
De jacht wordt verpacht v.w.b. de kavels, waarop geen installaties staan. Mede in verband met
polderlasten dekt de opbrengst nauwelijks de aan terreinbezit verbonden beheers- en exploitatiekosten.

Stroomvoorziening
De stroomtoevoer komt vanaf het grote onderstation in het landelijke koppelnet Zwolle-Leeuwarden. De
stroomvoorziening geschiedt door de IJsselcentrale.
Het stroomvoorzieningsplan voorziet in een ringleiding rond de NLR- kavels, met op geschikte punten
transformatorstations. De transformatoren en schakelinstallaties zijn NLR-eigendom. hetgeen op den duur
het voordeligst is. Slechts tijdelijke aansluitingen geschieden met gehuurde transformatoren.
NLR kan zeer grote vermogens afnemen als dit nodig is. IJsselcentrale heeft nog ruim 50.000 pk reserve
en in de toekomst 100.000 pk.
Huisvesting personeel
De huisvesting van het personeel verliep aanvankelijk zeer vlot. Zeer goede woningen werden te
Emmeloord verkregen, benevens een enkele te Kraggenburg.
In verband met de vertraging bij de ontginning van Oost Flevoland komen te Emmeloord door
polderfunctionarissen bewoonde huizen langzamer vrij dan het plan was. Overleg is gaande. Niettemin is
relatief de woningsituatie veel beter dan in Amsterdam.
Arbeiderswoningen
Van de koop resp. optie zijn uitgesloten twee enclaves, waarop zich resp. 3 en 8 landarbeiderswoningen
bevinden.
De groep van 3 woningen moet door NLR worden gekocht als geluidshinder voor de bewoners zou
ontstaan. NLR heeft een poging gedaan om deze woningen te kopen of te huren, doch de Directie
IJsselmeerpolders wenste ze voorshands niet af te staan.
De groep van 8 woningen zal in de toekomst wel worden afgebroken, want dit zijn (stenen)
noodwoningen.
“Draaiende” proefstand
Vooruitlopende op de koopakte van het terrein werd i.v.m. reeds verkregen officiële goedkeuring eind
1957 begonnen met de bouw van een rotorproefstand, welke in 1958 in gebruik werd genomen.
Statische proefstand
Begin 1958 werd de bouw opgedragen van een statische proefstand, ten dienste van het
verbrandingsonderzoek. Deze werd begin 1959 in gebruik genomen.

Landbouwschuur
Gebouwd eind 1958. Was één der laatste uit een serie van ruim 1000 stuks, vandaar zeer gunstige prijs en veel goedkoper dan enig andere bouwwijze.
De lengte groter dan normaal gekozen i.v.m. de mogelijkheid van beproeven van een complete
vliegtuigvleugel.
Kantoor- en werkplaatsgebouw
Gebouwd 1959 en begin 1960 in gebruik genomen t.b.v. de “O”-sectie en “C”-sectie. In 1961 uitbreiding
t.b.v. electronische rekenmachine X1 en M/S-sectie.
Teneinde voorbereid te zijn op eventuele militaire opdrachten voor geleide wapens, is het
werkplaatsgebouw zodanig gebouwd, dat het niet mogelijk is naar binnen te kijken, waardoor
geheimhouding geen moeilijkheden oplevert. Kluisruimte is in het kantoorgebouw beschikbaar.

Kruithuis
In verband met raketstuwstoffen voor de vliegende modellen etc. is in de winter van 1959-1960 een
kruithuis gebouwd in overleg met de bevoegde militaire en civiele autoriteiten. De afmetingen zijn zo
gekozen dat ook een compleet exemplaar van de tot de uitrusting van de Krijgsmacht behorende typen
geleide projectielen hierin kan worden geborgen. ingeval het NLR een opdracht zou krijgen, verband
houdend met "Hawk-“, "Sidewinder" e.d.
Magazjjngebouwtje
Gebouwd in de winter van 1960-1961. Opslag van materieel ten behoeve van de M/S hal
(landbouwschuur).

Vliegveld
Het vliegveldje dat t.b.v. de zweefvliegclub van de NOP is aangelegd, heeft een tijdelijk karakter. De
vergunning loopt tot 1 januari 1962.
“Pro memorie” is een post genoteerd voor het aanleggen van een helicopterplatform op het NLR-terrein.
Gronddepôt
Door de Directie Zuiderzeewerken moest een groot baggerwerk worden uitgevoerd, doch men moest de
daaruit vrijkomende grond over een grote afstand afvoeren. In 1958 gepleegd overleg leidde ertoe, dat de
dienst der Zuiderzeewerken in 1959 100.000 m3 fijn zand en klei
op een NLR-kavel heeft opgespoten. Daardoor beschikt het NLR over voldoende zand etc. voor
wegenaanleg op het terrein, het maken van omwallingen voor proefstanden etc.
De kosten bedroegen f.0,30 per m3. (In het westen des lande is dit ± f.10,-).
In uitvoering zijnde plannen
1. electronisch laboratorium
2. rakettenproefstand
3. een loods (montagebouw) voor algemeen experimenteel onderzoek (o.a. voor onderbrengen van de lage
turbulentietunnel 1:7 die uit Amsterdam naar de NOP wordt overgebracht, o.a. in verband met
samenwerking met Waterloopkundig Laboratorium).

Delft, 16 augustus 1961