Kerkje aan de zee – Urk
Het Kerkje aan Zee te Urk is het oudste gebouw van Urk en is gebouwd in 1786 ter plaatse van een oudere ‘voorganger’.
Met voorganger bedoel ik niet “dominee of predikant’ , maar de voorloper of vorige versie van dit gebouw.
De kerk is eigendom van de Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente Urk. In de kerk worden nog steeds diensten gehouden. Ook worden er veel trouwdiensten gehouden.
De voorganger (voorloper) van het kerkje is gebouwd rond het jaar 1600. Na ongeveer 30 jaar komt de kerk door afslag op een eilandje voor de kust van Urk te liggen. Het was alleen wadend door het water dan wel per bootje te bereiken. Het Kerkje aan Zee is in 1786 herbouwd, voor een bedrag van nog geen ƒ 15.000,00. De reden van herbouw lag in het feit dat het kerkje zo bouwvallig was geworden dat het moest worden afgebroken. Uit een boven de hoofdingang van het huidige kerkje aanwezige gedenksteen blijkt nog steeds de band die er geweest is met de stad Amsterdam. In de jaren 1988/1989 is het kerkje voor het laatst gerestaureerd. (bron: wikipedia)
Urk was ooit van Amsterdam
Twee eilanden kocht Amsterdam in 1660: Schokland en Urk. De stad hield ze tot 1792 in bezit. Wij kennen Urk als bolwerk van gereformeerde orthodoxie. Dat was niet altijd zo. Vooral Amsterdam heeft de Urkers het calvinisme opdrongen. Die namen dat op de koop toe. Want zonder Amsterdamse steun was het eiland door de Zuiderzee verzwolgen.
Wat nu Urk is ontstond zo’n 150.000 jaar geleden als een grote bult van keileem, omhoog geduwd door het landijs tijdens de voorlaatste ijstijd. Nadat in de 12de eeuw het oude Flevomeer alias Almere zich tot Zuiderzee had ontwikkeld, kreeg het eiland steeds meer te lijden van de vaak woeste golven. Aan de rifachtige zuidwestkust werden steeds stukken afgeslagen, terwijl aan de lage noordoostkant de klei weer aanslibde. Zo veranderde Urk tot ongeveer 1700 voortdurend van omvang en vorm. Hoe lang Urk bewoond is, blijkt een moeilijke vraag. Na de inpoldering werd bij Urk een hertshoornen bijl uit ongeveer 10.000 jaar voor Christus gevonden, maar ook een stenen bijl van zo’n 7500 jaar later. Daarna won de zee weer terrein. De eerste overtuigende sporen van nieuwe bewoning dateren van rond 900 na Christus.
Ook al waren ze na de 9de eeuw door de zee gescheiden, bestuurlijk was Urk vanaf ongeveer 1300 eeuwenlang een eenheid met Schokland, betiteld als de ‘heerlijkheid Urk en Emmeloord’. Emmeloord was Schoklands grootste nederzetting. Een ‘heerlijkheid’ was een gebied bestuurd en uitgebaat door een Heer die het ‘in leen’ had van een vorst: eerst de Duitse keizer, vanaf 1285 de graaf van Holland, wiens rol na de vorming van de Nederlandse Republiek in 1588 werd overgenomen door de Staten van Holland. In 1616 beleenden die Urk aan de katholieke Vlaamse jonkheer Johan van de Werve, die op een kasteeltje bij Antwerpen woonde.
Bron: onsamsterdan.nl Jaargang 2010 Nummer 7-8: Juli-aug. 2010
Kerkje aan Zee
Met de altijd dreigende zee in gedachten werd ook de kerk naar de Bult verplaatst. Van de oude kerk resteerde enkel de oude kerkklok, in 1461 gegoten (hergoten in 1936). In 1711 stortte het dak van deze kerk in, maar ze werd hersteld. Bij een storm, drie jaar later, werd de kerk zwaar getroffen en werd een nieuwe kerk gebouwd. Deze hield het echter ook niet zo lang vol, want in 1781 stortte het dak in. Kennelijk werd de kerk weer gerepareerd, maar uiteindelijk was de oude kerk zo bouwvallig dat men wederom voor instorting vreesde. Daarop werd een houten loods gebouwd, die tijdelijk als kerk en school zou dienen.
Naar plannen van Johan Samuel Creutz werd in 1786 het huidige kerkje gebouwd in classicistische stijl. De kosten werden gedragen door de stad Amsterdam die op dat moment nog eigenaar van het eiland was. De toren kreeg zijn huidige bekroning bij een restauratie in 1955. Boven de hoofdingang van het kerkje is een gedenksteen geplaatst met de wapens van West-Friesland, Amsterdam, de heerlijkheid Emmeloord en het wapen van Hendrik Hooft, burgemeester van Amsterdam en ambachtsheer van Urk. Hieruit blijkt vandaag de dag nog de historische band van Urk met de stad Amsterdam. In de gedenksteen is ook een aantal symbolen opgenomen, waarvan de graflamp verwijst naar de andere functie van de kerk en het hof daaromheen: begraafplaats.
Bron dodenakkers.nl
Nederlands Hervormde Kerk
Kerkje aan de zee
Kerkelijk Gebouw
Wijk 3 96
8321GB Urk
Flevoland
Bouwjaar: 1786
Nederlands Hervormde kerk. Driebeukig rechtgesloten bakstenen GEBOUW; zadeldak; onversneden steunberen, rondboogvensters. Aan de noordzijde een ingang met zandstenen omlijsting waarboven een viertal wapens en opschrift betreffende de herbouw 1786. Inwendig houten tongewelf en zuilen. Preekstoel XVII d, bord met namen der predikanten, scheepje XVIII, twee koperen kronen. Eén-klaviers orgel met aangehangen pedaal, in 1901 gemaakt door L. van Dam en Zonen uit Leeuwarden. Het instrument is oorspronkelijk gemaakt voor de Hervormde Kerk te Munnikenburen. Gebouw van algemeen belang wegens oudheidkundige en kunsthistorische waarde. (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Kerkje aan de Zee (Urk)
Wikipedia
Het Kerkje aan Zee te Urk is het oudste gebouw van deze plaats en is gebouwd in 1786 ter plaatse van een oudere voorganger. De kerk is eigendom van de Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente Urk. In de kerk worden nog steeds diensten gehouden. Ook worden er veel trouwdiensten gehouden.
Geschiedenis
De voorganger van het kerkje is gebouwd rond het jaar 1600. Na ongeveer 30 jaar komt de kerk door afslag op een eilandje voor de kust van Urk te liggen. Het was alleen wadend door het water dan wel per bootje te bereiken. Het Kerkje aan Zee is in 1786 herbouwd, voor een bedrag van nog geen ƒ 15.000,00. De reden van herbouw lag in het feit dat het kerkje zo bouwvallig was geworden dat het moest worden afgebroken. Uit een boven de hoofdingang van het huidige kerkje aanwezige gedenksteen blijkt nog steeds de band die er geweest is met de stad Amsterdam. In de jaren 1988/1989 is het kerkje voor het laatst gerestaureerd.
De kerktoren is eigendom van de gemeente Urk. De torenklok van het kerkje stamt uit 1461. Op 9 april 1931 begeeft de luidklok het. Na vijf jaar is er voldoende geld om de klok te laten overgieten. Eind 1936 wordt de klok weer in gebruik genomen. Bijzonder zijn ook de drie scheepsmodellen die in de kerk te vinden zijn, een oorlogsschip, een turfpraam en een botter.
Orgel
In 1905 wordt er voor het eerst een orgel in de kerk geplaatst, een ouder instrument dat van elders is overgebracht. In 1928 wordt het orgel gerestaureerd en in 1942 vervangen. Orgelmaker Reil uit Heerde bouwt in dat jaar een orgel met een pneumatisch kegelladesysteem. In 1957 heeft de restauratie van dit instrument plaats. In 1981 verdwijnt het orgel uit de kerk en wordt vervangen door een Vermeulen-orgel uit 1929.
Na de restauratie van 1988 wordt het orgel vervangen door dat van de Kerk van Munnekeburen. Het is in 1901 gemaakt door L. van Dam en Zonen uit Leeuwarden.
Born: Reliwiki
| Algemene gegevens | |
|---|---|
| Naam kerk: | Kerkje aan de Zee |
| Genootschap: | PKN Hervormde gemeente Urk |
| Provincie: | Flevoland |
| Gemeente: | Urk |
| Plaats: | Urk |
| Adres: | Wijk 3 |
| Postcode: | 8321EK |
| Inventarisatienummer: | 01441 |
| Jaar ingebruikname: | 1786 |
| Architect: | |
| Huidige bestemming: | kerk |
| Monument status: | Rijksmonument 35882 |
Geschiedenis
Het Kerkje aan de Zee is eigendom van de Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente Urk, terwijl de toren van het kerkje eigendom is van de burgerlijke Gemeente Urk.
Het Kerkje aan de Zee is omstreeks 1600 gebouwd en na ongeveer 30 jaar op een eilandje voor de kust van Urk komen te liggen. Het was alleen wadend door zee of per bootje bereikbaar. In 1786 is het Kerkje aan de Zee herbouwd, voor een bedrag van nog geen 15.000 gulden (€ 6.807). Herbouw bleek noodzakelijk omdat het kerkje in de laatste dagen van zijn bestaan zo bouwvallig was dat het moest worden afgebroken.
Het kerkje is in de jaren 1988-1989 voor het laatst gerestaureerd. Toen is ook het orgel vervangen door een Van Dam orgel (bouwjaar 1906), afkomstig uit de Hervormde Kerk in Munnekeburen. Boven de hoofdingang van het kerkje zit nog steeds een gedenksteen als blijk van de vroegere band met de stad Amsterdam. (bron: gemeente Urk)
Met oude en nieuwe torenspits, nu cultureel centrum.
Beschrijving
Hervormde kerk. Driebeukig rechtgesloten bakstenen GEBOUW; zadeldak; onversneden steunberen, rondboogvensters. Aan de noordzijde een ingang met zandstenen omlijsting waarboven een viertal wapens en opschrift betreffende de herbouw 1786.
Inwendig houten tongewelf en zuilen. Preekstoel XVII d, bord met namen der predikanten, scheepje XVIII, twee koperen kronen.
Eenklaviers orgel met aangehangen pedaal, in 1901 gemaakt door L. van Dam en Zonen uit Leeuwarden. Het instrument is oorspronkelijk gemaakt voor de Hervormde Kerk te Munnekeburen.
Gebouw van algemeen belang wegens oudheidkundige en kunsthistorische waarde.
In de media
- Uit Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant, 26 September 1942.
De plechtige inwijding van het nieuwe orgel der Ned. Herv. kerk heeft plaats gehad. In zijn openingsrede zeide ds. van Wieringen, dat dank zij de ruime financieele hulp, reeds thans, na een jaar arbeid der Orgelbouw-commlssie tot het ingebruiknemen van het nieuwe orgel kon worden overgegaan. Hij bracht een woord van dank aan allen die hiertoe hadden meegewerkt. Hierna gaf Fijke (sic) Asma uit Leiden een concert op het nieuwe orgel. De heer Asma liet zijn aandachtig gehoor ten volle hooren door de vertolking van Bach- en Händelmuziek, welke mooie geluidvariaties het nieuwe instrument bezit. Het talrijke publiek dat de oude Hervormde kerk geheel vulde, was dan ook vol lof over dezen zeer mooien avond. De plechtigheid werd bijgewoond door den oud-predikant der gemeente, ds. Marsman.
- Uit Reformatorisch Dagblad, 16 augustus 2005.
De hervormde gemeente De Ark in Urk gaat per 4 september weer ochtenddiensten beleggen in het zogenaamde Kerkje aan de Zee. De gemeente zegt hiertoe genoodzaakt te zijn doordat het kerkgebouw aan de Lange Dam voor de zondagse erediensten vaak te klein blijkt. Het is voor het eerst in ruim dertig jaar dat er weer erediensten gehouden worden in het voor Urk beeldbepalende Kerkje aan de Zee, dat in 1786 werd gebouwd en destijds 15.000 gulden kostte.
Volgens ds. G. Oberink, een van de twee predikanten van de hervormde gemeente De Ark, moeten er tijdens de kerkdiensten in De Ark steeds vaker zo veel stoelen bijgeplaatst worden, dat er een gevaarlijke situatie ontstaat. „De brandweer kan dat niet langer accepteren.”
Met de zondagse ochtenddiensten die parallel aan de ochtenddiensten in De Ark gehouden zullen worden, krijgt de gemeente weer ruimte voor alle kerkgangers. „In het Kerkje aan de Zee kunnen tussen de 150 en 200 mensen een plaats krijgen”, aldus ds. Oberink. „Maar dan houdt het ook wel helemaal op.”
De hervormde gemeente De Ark heeft vergevorderde plannen voor de bouw van een nieuw kerkgebouw in de Polderwijk. „We hebben inmiddels grond kunnen aankopen, maar alles hangt nu af van de verkoop van De Ark”, aldus ds. Oberink. „Als voor dat gebouw namelijk een koper gevonden wordt, dan verhuist de hele gemeente naar De Ark. We kunnen dan een nieuwe kerk bouwen met daarbij voldoende ruimte voor het verenigingswerk. De kerkzaal zal dan zo’n 1100 zitplaatsen krijgen, met uitbreidingsmogelijkheden tot 1400 plaatsen. Als De Ark echter niet verkocht wordt, is er het plan een kleinere nieuwe kerk te bouwen met zo’n 600 zitplaatsen.”
Volgens de predikant is de hervormde gemeente De Ark in Urk een „rechts-confessionele, zeer jonge gemeente met een sterke natuurlijke aanwas.”
In het Kerkje aan de Zee worden veel trouwdiensten gehouden. In de zomermaanden juli en augustus is er iedere werkdag van 14.00 uur tot 15.00 uur ook samenzang onder het thema ”Zingen in de Zomer”.
Plaats een reactie (naam E-mail en Site niet verplicht)
Meepraten?Draag gerust bij!