Gemalen in Oostelijk- en Zuidelijk Flevoland

De Blocq van Kuffeler in Almere

Op 18 oktober 1967 stelde koningin Juliana gemaal de Blocq van Kuffeler in werking. Het gemaal is het jongste gemaal van Flevoland. In zijn soort is het één van de grootste gemalen ter wereld. Het heeft vier identieke electromotoren, die gezamenlijk 3,2 miljoen liter water per minuut de polder uitpompen. Het gemaal is vernoemd naar dr. ir. V.J.P. de Blocq van Kuffeler, die vice-voorzitter was van de Zuiderzeeraad.

Geschiedenis
Gemaal De Blocq van Kuffeler legde Zuidelijk Flevoland in krap zeven maanden droog.
Op 18 oktober 1967 stelde koningin Juliana het gemaal in werking. De polder viel op 29 mei 1968 droog. ‘De Blocq’ is het jongste gemaal van Flevoland. Het is vernoemd naar dr. ir. V.J.P. de Blocq van Kuffeler (1878-1963), die belangrijk werk verrichte voor de Zuiderzeewerken. Hij was vice-voorzitter van de Zuiderzeeraad.

De installatie
De installatie van het gemaal bestaat uit vier identieke pompen. Het zijn centrifugaalpompen, met een verticale as en een in het beton uitgespaard slakkenhuis. Twee pompen bemalen de Hoge afdeling en twee pompen bemalen de Lage afdeling. De pompen voor de Hoge afdeling hebben elk een capaciteit van 850 m3
per minuut. De pompen voor de Lage afdeling hebben een capaciteit van elk 750 m3 per minuut. De dieselmotoren zijn in 2008 en 2009 vervangen door electromotoren die op afstand bediend kunnen worden. De pompen zelf worden direct aangedreven door electromotoren met een vermogen van 1250KW bij 690 volt en 95 omwentelingen per minuut op de verticale pompas. De motor draait op meest economische snelheid 85 omwentelingen per pinuut en leverd dan 1000KW.

Beveiliging
Alle gemalen maken deel uit van de hoofdwaterkering en zijn als het ware in de dijk geplaatst. Daarom zijn ze voorzien van terugslagkleppen, die moeten verhinderen dat het water dat via de perskokers wordt weggepompt naar het oppervlaktewater via diezelfde weg kan terugstromen de polder in. Net als bijna alle gemalen van Waterschap Zuiderzeeland zijn ook in De Blocq van Kuffeler hydraulisch bedienbare persschuiven aangebracht, evenals terugslagkleppen (op de plaats waar het water de persbuis verlaat om in het Markermeer terecht te komen).

Enkele bijzonderheden
– De Blocq van Kuffeler is één van de grootste gemalen ter wereld, gemeten naar opvoerhoogte en capaciteit.
– Het gemaal is voorzien van drie noodgeneratoren: één van 80 KVA voor de noodstroom installatie van het gemaal. En
twee van 1540 KVA om twee pompen van de installatie van stroom te voorzien als de stroom uitvalt.

Technische gegevens
Motor Merk: Alconza
Type: QDV 1120 L-32FW
Vermogen: 1250 KW
Toerental: 85 OMW /MIN.
Pomp
– Diameter pompwaaier: 2.930 mm
– Schoepen: centrifugaalpomp
– Opbrengst: 2x 700 m3
, 2x 850 m3
Elektro/aansluitvermogen
Draaiuren 1.000 per jaar


Gemaal De Blocq van Kuffeler is het jongste gemaal van Flevoland, maar in haar soort één van de grootste ter wereld. Het heeft vier identieke elektromotoren, die gezamenlijk 3,2 miljoen liter water per minuut de polder uitpompen. Op 18 oktober 1967 stelde koningin Juliana het gemaal in werking, waarna het gemaal Zuidelijk Flevoland, in zeven maanden, op 29 mei 1968 drooglegde.

Het gemaal is vernoemd naar dr. ir. V.J.P. de Blocq van Kuffeler (1878-1963), die belangrijk werk verrichte voor de Zuiderzeewerken. Hij was vice-voorzitter van de Zuiderzeeraad.

Één van de grootste gemalen te wereld
De Blocq van Kuffeler is één van de grootste gemalen ter wereld, gemeten naar opvoerhoogte en capaciteit. Het gemaal is voorzien van drie noodgeneratoren: één van 80 KVA voor de noodstroom installatie van het gemaal. En twee van 1540 KVA om twee pompen van de installatie van stroom te voorzien als de stroom uitvalt.

“De hoge vaart verstrengeld
Met de lage vaart warrelt
In een woeste watertango
Omhoog naar het markermeer”

Gemaal Colijn bij Ketelhaven

Gemaal Colijn is in 1956 in werking gezet. Het gemaal heeft drie elektrische pompen die gezamenlijk 1,6 miljoen liter water per minuut wegpompen. Dr. H. Colijn, waarnaar het gemaal genoemd is was minister van Financiën en vanuit zijn positie nauw betrokken bij de totstandkoming van de Flevopolders. Colijn was tevens voorzitter van de Zuiderzeeraad.

Geschiedenis
Gemaal Colijn is in 1956 in werking gezet om de Oostelijke Flevopolder leeg te pompen. Colijn deed dit, samen met de
gemalen Lovink (Harderwijk) en Wortman (Lelystad), binnen negen maanden. Gemaal Colijn is vernoemd naar dr. H. Colijn (1869-1944), die als minister van Financiën nauw betrokken was bij de totstandkoming van de Noordoostpolder en Oostelijk en Zuidelijk Flevoland. Hij was voorzitter van de Zuiderzeeraad.
De installatie In gemaal Colijn staan drie pompen, aangedreven door elektromotoren. Eén pomp op de Hogevaart kan circa 550.000 liter water per minuut de polder uitpompen, de andere twee op de Lagevaart circa 500.000 liter per
pomp. Samen verpompen ze dus bijna 1,6 miljoen liter water per minuut.
De pompen gaan automatisch aan als het waterpeil te hoog komt. Voor Colijn is dit –5,20 meter beneden NAP op de Hogevaart en –6,20 meter beneden NAP op de Lagevaart.

Beveiliging
Alle gemalen maken deel uit van de hoofdwaterkering en zijn als het ware in de dijk geplaatst. Daarom zijn ze voorzien van terugslagkleppen, die moeten verhinderen dat het water dat via de perskokers wordt weggepompt naar het oppervlaktewater via diezelfde weg kan terugstromen de polder in. Net als bijna alle gemalen van Waterschap
Zuiderzeeland zijn ook in gemaal Colijn hydraulisch bedienbare persschuiven aangebracht, evenals terugslagkleppen (op de plaats waar het water de persbuis verlaat om in het Ketelmeer terecht te komen).

Enkele bijzonderheden
In de wand tussen de entree en de machinehal staat een pui van sierglas, gemaakt door Johan Dijkstra uit Groningen.
De voorstelling symboliseert de strijd van de werkende mens tegen het water, hier uitgebeeld als waterwolf. Het hoofdmotief is omgeven door karakteristieke elementen van zee en land als vissen, vogels, wier, wolken,
opspuiend water en bliksemschichten.

Technische gegevens

Motor
– Type: 3 HEEMAF Elektromotoren
– Aansluitspanning: 3.000 volt
– Vermogen: 660 kW, 900pk
– Aantal omwentelingen per minuut: 109

Pomp
– Direct aangedreven
– Diameter pompwaaier: 2.400 mm
Opbrengst:
1 pomp op de hoge (vaart) afdeling
± 550.000 liter per minuut
2 pompen op de lage (vaart) afdeling
± 500.000 liter minuut per pomp
Elektro/aansluitvermogen 1850 kW
Draaiuren
Hoge afdeling ± 2.000 draaiuren per jaar
Lage afdeling ± 5.000 draaiuren per pomp per jaar

Gemaal Lovink bij Harderwijk

Gemaal Lovink is geopend op donderdag 13 september 1956 om 18 minuten over 4 toen Koningin Juliana gemaal Wortman in werking stelde, tegelijk met de gemalen Colijn en Lovink. In het gemaal staan twee pompen, aangedreven door elektromotoren. Zij pompen gezamenlijk 1,2 miljoen liter water per minuut de polder uit. Het gemaal is vernoemd naar dr. H.J. Lovink, de voorzitter van de Staatscommissie die de landbouwkundige eneconomische kant van de inpoldering heeft onderzocht.

Geschiedenis
Gemaal Lovink is op donderdag 13 september 1956 om 18 minuten over 4 in werking gezet om de Oostelijke Flevopolder leeg te pompen. Dit lukte, samen met de gemalen Wortman (Lelystad) en Colijn (Ketelhaven), binnen negen maanden. Het gemaal Lovink is genoemd naar dr. H.J. Lovink (1866-1938). Hij was voorzitter van de Staatscommissie, die de landbouwkundige en economische kant van de inpoldering heeft behandeld. Nadien was hij voorzitter van de Commissie van Advies voor de proefpolder nabij Andijk (NoordHolland).
De installatie
In gemaal Lovink staan twee pompen, aangedreven door elektromotoren. De pompen kunnen elk 580.000 liter water per minuut de polder uit pompen. Dat is samen bijna 1,2 miljoen liter water per minuut. De pompen gaan automatisch aan als het waterpeil te hoog komt. Voor Lovink is dit –5,20 meter beneden NAP. Elke pomp draait ongeveer 1.500 uren per jaar.
Beveiliging
Alle gemalen maken deel uit van de hoofdwaterkering en zijn als het ware in de dijk geplaatst. Daarom zijn ze voorzien van terugslagkleppen, die moeten verhinderen dat het water dat via de perskokers wordt weggepompt naar het oppervlaktewater via diezelfde weg kan terugstromen de polder in. Net als bijna alle gemalen van Waterschap
Zuiderzeeland zijn ook in gemaal Lovink hydraulisch bedienbare persschuiven aangebracht, evenals terugslagkleppen (op de plaats waar het water de persbuis verlaat om in het Veluwemeer terecht te komen).

Enkele bijzonderheden
In de kopgevel van het gebouw is een keramisch reliëf aangebracht van J.M. Roozenburg uit Eijsden. De voorstelling,
genaamd ‘Land en Water’, toont een landbouwer en een visser die elkaar de hand reiken, over de dijk heen.

Technische gegevens
Motor
– Merk: 2 Smit Slikkerveer Elektromotoren
– Aansluitspanning: 3.000 volt
– Vermogen 660 kW, 900pk
– Aantal omwentelingen: 108 per minuut
Pomp
– Pomp is direct aangedreven
– Diameter pompwaaier: 2.400 mm
– Opbrengst: 2 pompen op de hoge (vaart)
afdeling ± 550.000 liter per minuut per
pomp
Elektro/aansluitvermogen 1.200 kW
Draaiuren ± 3.000 draaiuren per jaar


Het Gemaal Lovink is een gemaal van het Waterschap Zuiderzeeland in Biddinghuizen. Het gemaal ligt aan de Harderbosweg, tussen de Hoge Dwarsvaart en het Veluwemeer. Tegenover het gemaal vind je de sluis De Blauwe Dromer, een schutsluis voor de pleziervaart, en de buurtschap Harderhaven. Aan de overkant van het Veluwemeer ligt de jachthaven van Harderwijk.

Het gemaal is genoemd naar dr. H.J. Lovink (1866-1938), de voorzitter van de staatscommissie die de drooglegging van de Zuiderzeepolders voorbereidde en daardoor betrokken was bij de aanleg van Proefpolder Andijk. Het gemaal werd in 1957 in gebruik genomen om samen met de gemalen Colijn en Wortman de polder Oostelijk Flevoland droog te malen.

Boven de ingang van het gebouw hangt een keramisch reliëf ontworpen door J.M. Roosenburg, een zoon van de architect. Er staan een visser en een boer op afgebeeld die elkaar de hand geven over een dijk heen.

Het gemaal is in 2010, in het kader van de Lijst van monumenten uit de wederopbouw-periode 1940-1958 aangewezen als eerste rijksmonument binnen de gemeente Dronten.

Gemaal Wortman in Lelystad Haven

In november 1956 werd de Wortman in werking gezet. Het gemaal bestaat uit vier door dieselmotoren aangedreven pompen. Als alle pompen draaien, wordt er 2 miljoen liter water per minuut weggepompt. Het gemaal is vernoemd naar dr. ir. Wortman, die voor de Zuiderzeewerken belangrijk werk verrichtte.

Geschiedenis
In november donderdag 13 september 1956 om 18 minuten over 4 heeft Koningin Juliana dit gemaal in werking gesteld, tegelijk met de gemalen Colijn en Lovink om de oostelijke Flevopolder leeg te pompen. Dit lukte, samen met de gemalen Lovink (Harderwijk) en Colijn (Ketelhaven), binnen negen maanden. Gemaal Wortman is vernoemd naar dr. ir. H. Wortman (1859-1939), die voor de Zuiderzeewerken belangrijk werk verrichtte.
Hij maakte deel uit van de zogenaamde Begrotingscommissie (1913), was directeurgeneraal der Zuiderzeewerken (1919-1929) en later lid en voorzitter van de Zuiderzeeraad.
De installatie
In het gemaal staan vier pompen, aangedreven door dieselmotoren. Elke pomp kan 500.000 liter per minuut uit de polder pompen. Als alle pompen draaien, betekent dat dus 2 miljoen liter water per minuut.
Beveiliging
Alle gemalen maken deel uit van de hoofdwaterkering en zijn als het ware in de dijk geplaatst. Daarom zijn ze voorzien van terugslagkleppen, die moeten verhinderen dat het water dat via de perskokers wordt weggepompt naar het oppervlaktewater via diezelfde weg kan terugstromen de polder in. Net als bijna alle gemalen van Waterschap
Zuiderzeeland zijn ook in gemaal Wortman mechanisch bedienbare persschuiven aangebracht, evenals terugslagkleppen (op de plaats waar het water de persbuis verlaat om in het IJsselmeer of Markermeer terecht te komen).

Enkele bijzonderheden
In de zuid-westgevel van het gemaal is een beeldhouwwerk geplaatst van prof. Paul Grégoire uit Amsterdam. Het hoofdmotief van de voorstelling is een beeldengroep: links een vrouwenfiguur (de zee), die een kind (het jonge land) afstaat aan een sterke mannenfiguur, die het afgestane land zal bewerken en bewonen. Het geheel is geflankeerd door symbolen als vissen, zeeaster, schelp en bever.

Op de binnenwand van de gevel staat een wandschildering, ontworpen en uitgevoerd door Hans van Norden uit Amsterdam. De schildering beeldt links de zee uit en rechts het nieuwe land, waar de vlag is uitgestoken.

TecHnische gegevens
Motor
– Merk: Stork Hesselman
– Type: 7 cilinder, 4 tact dieselmotor
– Vermogen: 736 Kw (1.000 pk)
– Omwentelingen per minuut: 225
Koppeling Vulcan
Tandwielkast/overbreng verhoudingen:
van 225 omw/min naar 111 omw/min
Diameter pompwaaier 2.400 mm
Schoepen centrifugaalpomp met 5 bladen
Opbrengst 500 m3
/min
Brandstofgebruik/brandstof opslag
– 160 liter gasolie per uur per motor
– Opslag 8 ondergrondse tanks van
100.000 liter
Draaiuren
tussen 200 en 300 uur per motor per jaar


Beelhouwwerk in het gemaal
In de zuid-westgevel van het gemaal is een beeldhouwwerk geplaatst van prof. Paul Grégoire uit Amsterdam. Het hoofdmotief van de voorstelling is een beeldengroep: links een vrouwenfiguur (de zee), die een kind (het jonge land) afstaat aan een sterke mannenfiguur, die het afgestane land zal bewerken en bewonen. Het geheel is geflankeerd door symbolen als vissen, zeeaster, schelp en bever.

Wandschildering
Op de binnenwand van de gevel staat een wandschildering, ontworpen en uitgevoerd door Hans van Norden uit Amsterdam. De schildering beeldt links de zee uit en rechts het nieuwe land, waar de vlag is uitgestoken.

“Het snelverkeer raast voorbij
De voetgangers steken over
Het water stroomt onderdoor
De pomp regelt de stromen”

Televisieclown Maarten van Rossem die sacherijnig acteren als noodzakelijk en dierbaar handelsmerk en bestaansrecht koestert heeft ook een mening over dit kunstwerk:

“Mag ik vrij flauw constateren dat ik het een ongelooflijk lelijk ding vind?’’ zegt Maarten van Rossem over het oudste openbare kunstwerk in de stad, een beeldhouwwerk in de gevel van Gemaal Wortman (1956). ,,Van een zeldzame klunzigheid’’, vult zijn broer aan.”

Start gemaal Lovink

Er is in de loop der jaren enige verwarring ontstaan over de datum in-werking-stelling  van het gemaal Lovink.
En met het gebruikelijke ‘knippen en plakken’ vlekt het snel op het internet. Ook op Wikipedia staat het blijkbaar nog steeds niet correct.

  • De bouw was van 1950 tot 1956.
  • De juiste datum in werking is donderdag 13 september 1956 !

Donderdag 13 september 1956 om 18 minuten over 4 stelde Koningin Juliana gemaal Wortman in werking, tegelijk met de gemalen Colijn en Lovink
Zie het krantenartikel uit 1956 : https://krantenbankzeeland.nl/issue/zda/1956-09-14/edition/0/page/1?query=

Met dank aan Jan Rijpma.

Algemeen Handelsblad 13-09-1956