Station Emmeloord
Of er ooit een trein in Emmeloord zal stoppen blijft een vraag.
Toch lagen de rails er vroeger al. Kiepkarretjes (eigenlijk kipkarretjes) met flink wat paardenkracht.
Soms moesten de arbeiders de karretjes voortduwen.
Spoorlijn voor oud Emmeloord.
Je ziet hier de Zeeasterstraat en de Rietstraat in Emmeloord.
Links het houten tijdelijke gemeentehuis, gebouw DK7 en het dorpshuis.
Marknesse blijft ons de baas.
Zij hadden zelfs een treintje.
Tegen het eind van 1942 wordt op de drassige grond door de pioniers bij de Zwolse Vaart nabij de sluis een smalspoor aangelegd.
Met die treintje vervoerden de pioniers de materialen die nodig waren voor de bouw van boerderijen aan de Kleiweg.
Ook het personeel maakte gebruik van dit treintje, de zogenaamde Kleiwegexpress.
Eén van de kiepkarretjes staat, als kunstwerk, bij het busstation aan het Oosteinde in Marknesse.
Henk Rotgans
In de oorlogsjaren ’40-’45 moesten alle jonge mannen zich melden om te werken in de Duitse oorlogsindustrie. De zogenaamde arbeitseinsatz.
Omdat Duitsland de nieuwe polder interessant en belangrijk vond, kregen de ‘mannen aan de schop’ een ontheffing.
Het animo was daardoor hoog.
Er meldde zich ook wel eens een jongeman die nog nooit een schop in zijn handen had gehad.
Zo iemand was Henk Rotgans. Maar hij kon prachtig tekenen. Hij kreeg de opdracht om de ontwikkeling van de polder in schetsen en tekeningen vast te leggen en om de kantines van de arbeiderskampen te decoreren. In deze periode werd slechts sporadisch gefotografeerd.
En hij schetste werkelijk alles wat hij zag.
Station Urk
Ook Urk had zijn trein.
Dirk de Boer heeft een prachtig filmverslag gemaakt van de bouw van gemaal Vissering bij Urk.
De rails van het spoorlijntje Urk zijn in het oude dorpscentrum op verschillende plekken hergebruikt als staanders van hekjes. En daarmee is de herinnering aan het enige spoor dat ooit op Urk gelegen heeft niet helemaal verdwenen.
De Roermondse notaris mr. A. Hustinx was een van de weinigen die tijdens de oorlog in kleur fotografeerde. Eind 1941 maakte hij bij Urk deze foto van het werk aan de dijk (Dia archief mr. A. Hustinx)
Eerste plannen
Toen Oostelijk- en Zuidelijk Flevoland er nog niet was, leek het overigens logisch dat er überhaupt nog geen sprake kon zijn over een treinverbinding van Amsterdam naar het noorden; of toch?
In de Noordoostpolder van 17 december 1948 lezen we; ‘spoorweg Amsterdam-Lemmer?’
‘Landdrost dr. ir. Sikke Smeding, directeur van de Dienst van de Noordoostpolderwerken, heeft tijdens een persexcursie de wens te kennen gegeven dat ook de laatste polders spoedig ter hand worden genomen.’
‘Er zijn voor deze inpoldering nog geen regeringsvoorstellen, maar Smeding gaf al zijn mening te kennen dat de werkzaamheden dan over 6 jaar gereed kunnen zijn. Er wordt dan voor deze polder gedacht aan een spoorverbinding van Amsterdam, over de brug naar de Noordoostpolder en dan naar Lemmer.’
Kiepkar of Kipkar ?
AI zegt:
Het belangrijkste verschil tussen een kieper en een kipper zit in de manier waarop ze voortbewegen. Een kieper is een zelfstandig voertuig, een vrachtwagen met een laadbak die kan kantelen. Een kipper, daarentegen, is een aanhangwagen die door een ander voertuig, zoals een tractor, wordt getrokken en die ook een kantelbare laadbak heeft.
Kortom, het belangrijkste onderscheid is dat een kieper een zelfstandig voertuig is, terwijl een kipper een aanhangwagen is die wordt getrokken.
Wikipedia zegt:
Een (landbouw)kipper, kipkar of kipwagen is een vervoermiddel, meer specifiek een aanhangwagen, die in de (land)bouw wordt gebruikt om bulkgoederen te transporteren en al kantelend te lossen. Het transportmiddel is in feite niets anders dan een zelflossende, gemoderniseerde kar of (los)wagen. In tegenstelling tot een kiepauto vereist een kipper een apart motorvoertuig voor zijn voortbeweging. Daarom is een kipper altijd uitgerust met een koppelingsmechanisme dat de verbinding met het motorvoertuig mogelijk maakt.
Wat is smalspoor
De treinen van de NS rijden op rails met een onderlinge afstand van 1 meter 43.
Smalspoor zijn treinrails met een onderlinge afstand van minder dan die 1,43 meter.
In de Noordoostpolder heeft smalspoor gelegen met een spoorbreedte van 70 cm.
De voordelen van smalspoor zijn de kosten. Het is goedkoper. En je kunt krappere bochten maken.
Normaalspoor is dus 1435 mm. Deze maat wordt gebruik in de meeste Europese landen.
In de spoorwegwereld wordt de term spoorwijdte gehanteerd als standaardterm.
Natuurlijk zijn er nog veel meer varianten.
Iedere fabriek kan op zijn eigen terrein een klein stukje spoor aanleggen voor bijvoorbeeld lokaal transport. En als ze ook zelf de karretjes maken, kunnen ze doen wat ze willen.
Een uiterst complete website is die van mijn oud collega Henk Kolkman. Zijn website heeft overigens geen certificaat, dus u moet de waarschuwing van ‘niet veilige website’ gewoon negeren en doorklikken. Henk heeft in september 2008, de tijd van html, een cursus website maken gevolgd bij mij (Evert de Graaff – in4lessen.nl)
